Skessuhorn


Skessuhorn - 26.10.2016, Blaðsíða 32

Skessuhorn - 26.10.2016, Blaðsíða 32
MIÐVIKUDAGUR 26. OKTÓBER 201632 Krossgáta Skessuhorns Hér er ný krossgáta fyrir lesendur að leysa. Auk þess birtum við lausn á krossgátu síðustu viku. Þeir sem vilja geta sent Skessu- horni lausnarorð/in á netfangið: krossgata@skessuhorn.is fyr- ir klukkan 15 á mánudögum. Athugið að fullt nafn og heimil- isfang þarf að fylgja með lausninni. Þeir sem ekki hafa aðgang að tölvupósti sendi lausnir á: „Skessuhorn - krossgáta, Kirkju- braut 56, 300 Akranesi (póstleggja þarf lausnir í síðasta lagi á föstudegi). Dregið verður úr réttum innsendum lausnum og fær vinningshafinn bókargjöf frá Skessuhorni; „Pétrísk íslensk orðabók með alfræðiívafi,“ eftir sr. Pétur Þorsteinsson. Alls bárust 95 lausnir við krossgátunni í blaðinu í síðustu viku. Lausnin var: „Spekingar.“ Vinningshafi er: Ketill Már Björnsson, Háteigi 16, 300 Akranesi. Máls- háttur Ötull Yndi Þakopið Nuð Óhreinn Soð Utan Dýrð Ágætur Forsetn Dvelja Planta Á skipi Hjara For- sögn Hreins- ar Klyf Skyggni Læti Tvíhlj. Málm- þynna Gætni Býsn Hnoðaði Skiki Korn Gáfur Blómi Verk Kvaka Heiður Étandi Hrekkir Bura Venja Far- angur 5 Röð Ókunn Dyggur Sam- hljóðar Kaldur Rödd Á víxl 8 1 Múli Leyfist Lýgur Hlupu Tvenna Spurði Gæði 10 Kona Elfur Snæri Veröld Samhlj. Mettar Húfa Eink.st. Nærist 7 Hvílt Rot Ófúsar Ras Fugl 4 Hesta- fífil Kát Sveia Eign Líking Berg- mál 1000 Rödd Á skipi Púka Dæma- laust Mæra Óhræsi Titill Muldur Svif Alltaf Múll Næði Kanna Ýta Óreiða Nám Sjá Planta 2 Samtök Átt For Duft Skelfur Kássa Temja OP Ambátt Hérað Tölur 6 Örlæti 9 Form Titill Lögur Tvíhlj. Haf Klaki Sk.st. Kráin 3 Sögn Andi Í kirkju Fóður 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 A P A S P I L B A L T E L U R S V E L L M Á T E I S T A N Þ U G G A R R Ú R O K K U R B R O K K A R Í T U R R Ó L A G A P Á L R A N A G R Í N N A P P A A N K A Ó Ð A R R A N N G U M I N Ó A Ý R Á A D Ó M I N N I H R A M M U R Ð N E I L A S T E I M A I N N I R H Ö M Ö A N N R E I T S Ó P S K R Í N A N T A U T A P T Á S I T S T U N U R R Á T N Á Á A Ð A N H A F A R G U R E R N U D A R A R A M M I S P E K I N G A RL A U S N Ú R S ÍÐ A S T A B L A Ð I Í liðinni viku skapaðist mikil um- ræða um eldri götunöfn á Akra- nesi inn á umræðusíðu bæjarbúa á Facebook. Í umræðuna blandað- ist Gerður Jóhanna Jóhannsdótt- ir héraðsskjalavörður Akraness og birti mynd sem sýnir hver gömlu götunöfnin voru. Auðvelt er að sjá hvert þema nafnanna var; þar var að finna götur eins og Sleipnisveg, Skírnisgötu og Mímisstíg. Ásatrúin hefur því verið nöfnunum innblást- ur. Nöfnunum var síðan breytt um miðjan fimmta áratug síðustu aldar. Ekki féllu nýju götuheitin í geð hjá öllum og í frétt sem birtist í Morg- unblaðinu eftir að breytingin gekk í gegn segir: „Ýmsum þykja hin nýju nöfn hálffáránleg.“ Nýju götunöfn- in tengdust öll Akranesi með einum eða öðrum hætti. Laugarbraut dró nafn sitt af Bjarnalaug, Vitateig- ur er kenndur við fyrsta vitann á Akranesi, Kirkjubraut því að vænt- anleg kirkja átti að rísa þar, Mána- braut því gatan er í laginu eins og hálfmáni, Jaðarsbraut eftir jörð- inni Jaðri og svona mætti lengi upp telja. Fjórum götunöfnum var ekki breytt; Breiðargata, Bárugata, Suð- urgata og Vesturgata, sem öll eiga það sameiginlegt að tengjast ekki norrænni goðafræði. Ástæður óljósar Ástæður þess að nöfnunum var breytt eru óljósar, en Gerður Jó- hanna segir að munnmælasögum fari af því að kirkjunnar menn hafi ekki kunnað við það að götur bæj- arins væru kenndar við hina fornu ásatrú og viljað losa sig við þessi nöfn. Í því ljósi er nokkuð fróðlegt að skoða aðsendar greinar í tíma- ritið Akranes, sem gefið var út á þessum tíma. Þar kölluðu nokkrir menn á breytingar á götunöfnum bæjarins. Benedikt Elíasson benti á það árið 1943 að Akurnesing- ar ættu að vernda og halda á lofti sögulegum verðmætum byggðar- lagsins. Hann sagði að ekki væri nauðsynlegt fyrir Akurnesinga að halda á lofti fornritum þjóðarinn- ar og átrúnaði þeirra því það væri kennt í kennslubókum og ekki þörf á því að halda því á lofti með götunöfnum. Hann benti jafn- framt á það að mörg götunöfnin væri einnig að finna í Reykjavík og vildi síður vera að stæla þá. Sigurð- ur Hallbjarnarson er öllu ómyrk- ari í máli í grein sem hann sendi blaðinu sama ár. Við grípum niður í greinina þar sem hann talar um þá sem tóku ákvörðun um að leita í íslenskan sagnaarf til þess að gefa götunum nöfn: „Lítur helzt út fyr- ir, að þeir menn, sem til þess voru valdir, hafi ekki nennt að hugsa, að minnsta kosti ekki gert sér grein fyrir, hvað þeir voru að gera fyrir nútíð og framtíð, þeir stungu bara hendinni ofan í ruslakistuna, og þar varð fyrir þeim gatslitin goða- fræðin,“ segir í grein Sigurðar. En hvort sem kirkjunnar mönn- um þótti það ekki sæma Akranesi að götunöfn bæjarins væru úr nor- rænni goðafræði, eða að menn hafi einfaldlega viljað kenna götur við sögu og örnefni í bæjarfélaginu, þá vill Gerður Jóhanna hvetja til þess að við nýtum okkur þessi gömlu götunöfn. Hún telur að það gæti verið skemmtilegt fyrir bæjar- félagið að gera líkt og Fáskrúðs- firðingar sem hafa skrifað frönsk heiti gatnanna fyrir neðan núver- andi nöfn þeirra, á Akranesi yrði því t.d. götunafnið Mímisvegur fyrir neðan Vitateig. bþb Af gömlum götuheitum á Akranesi Hér sést einfalt kort af Akranesi sem sýnir gömlu og „nýju“ götunöfnin. Margar götur hafa heitið fleiru en tveimur nöfnum en hér sést hvað götur Akraness hétu fyrir 1927.

x

Skessuhorn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.