Skessuhorn - 18.10.2017, Blaðsíða 23

MIÐVIKUDAGUR 18. OKTÓBER 2017 23
Mikið líf og fjör var í íþróttahúsinu
við Vesturgötu á Akranesi fimmtu-
daginn 12. október þegar hinn ár-
legi framhaldsskólaviðburður
„West Side“ fór fram. Þarna voru
samankomnir nemendur úr öllum
framhaldsskólunum á Vesturlandi,
nánar tiltekið Fjölbrautaskóla
Snæfellinga, Menntaskóla Borg-
arfjarðar og Fjölbrautaskóla Vest-
urlands á Akranesi. Kepptu þeir í
ýmsum greinum og skemmtu sér
saman en keppt var í blaki, körfu-
bolta, fótbolta, fílabolta og að lok-
um spurningakeppni í anda Gettu
Betur.
Stúkan var full af stuðnings-
mönnum sem hvöttu sína kepp-
endur en keppni lauk þannig að
FVA bar sigur úr býtum og fékk
að launum West Side-bikarinn til
varðveislu næsta árið eða þar til
viðburðurinn verður haldinn að
nýju þá á Snæfellsnesi, en nem-
endafélög skólanna skiptast á að
halda viðburðinn. Um kvöldið var
haldinn dansleikur þar sem þeir
Króli og JóiPé stigu á svið ásamt
öðrum en þeir njóta mikilla vin-
sælda þessa dagana í tónlistar-
heiminum. Að sögn Guðjóns Snæs
formanns NFFA gekk viðburður-
inn vel og var ágætlega sóttur
enda gott tækifæri fyrir nemendur
til að brjóta hversdagsleikann upp
núna þegar haustönn skólanna er
um það bil hálfnuð.
sla
Framhaldsskólanemar á West Side
Í fílabolta er notaður svokallaður jógabolti í stað venjulegs fótbolta og því má
segja að allar fínhreyfingar og tækni hverfi eins og dögg fyrir sólu.
Lið FVA í spurningakeppninni með West Side-bikarinn að keppni lokinni.
Kæru foreldrar!
Með upplýstara samfélagi og sam-
eiginlegu átaki margra aðila hefur
okkur nánast tekist að útrýma reyk-
ingum meðal barna og ungmenna.
Árið 1997 reyktu 21% nemenda í
10. bekk daglega. Árið 2017 er þetta
hlutfall komið niður í 2%. Sömu
sögu er að segja frá nemendum á 1.
ári í framhaldsskóla. Þar hefur hlut-
fall þeirra sem reykja daglega farið
úr 23% árið 2000 niður í 5% árið
2017.
Í dag eru komnar á markað svo-
kallaðar rafrettur og nýjar töl-
ur sýna fram á að ungt fólk er að
fikra sig áfram í notkun þeirra. Í
ljósi þessara upplýsinga höfum við,
sem störfum með og fyrir ungt fólk,
áhyggjur af aukinni notkun rafretta
hjá þessum hópi. Upphaflega voru
rafrettur hugsaðar til að hjálpa fólki
að hætta að reykja og vera skaðam-
innkandi. Þróunin virðist hins veg-
ar vera þannig að ungt fólk byrjar
að nota rafrettur án þess að það hafi
reykt áður. Þá stendur margt ungt
fólk í þeirri trú að rafrettur séu al-
gjörlega hættulausar. Það sama á
einnig við um marga foreldra.
Rafretturnar eru það nýjar á
markaðnum að ekki er komin nægi-
leg reynsla til að segja til um lang-
tímaáhrif á heilsu þeirra sem þær
nota eða þeirra sem anda að sér
rafrettugufu með óbeinum hætti.
Þó eru sterkar vísbendingar um að
efnin í rafrettuvökvanum geti verið
skaðleg heilsu og hefur Matvæla-
og lyfjastofnun Bandaríkjanna (e.
Food and Drug Administration,
FDA) gefið út yfirlýsingu þar sem
varað er við notkun rafretta. Vitað
er að rafrettur geta verið óhollar á
nokkra vegu og þá bæði af völdum
nikótíns, sem er oftast notað í raf-
rettum og vegna annarra efna sem
finnast í vökvanum.
Þó svo að langt sé í að til verði
niðurstöður sem segja til um skað-
semi rafretta er vitað að rafrettu-
gufa er mjög ertandi fyrir lungun.
Lungu unglinga og ungs fólks eru
enn að taka út þroska og þar af leið-
andi eru þau viðkvæm fyrir efnum
sem finnast í rafrettum. Gufa frá
rafrettum getur angrað mikið burt-
séð frá hvort það er nikótín eða
annað efni sem notað er.
Finnst okkur í lagi að dreifa
neysluvöru sem víðast, ef hún inni-
heldur minna magn af eiturefnum
en sú sem styttir líf um helming
neytenda? Það er enginn að tala
um að banna rafrettur fyrir reyk-
ingamenn en það er full ástæða til
að lög og reglugerðir verndi börn-
in okkar gagnvart rafrettum, líkt
og verið er að innleiða í nágranna-
þjóðum okkar.
Skoðum nokkrar varasamar full-
yrðingar sem heyrst hafa um raf-
rettur:
„Rafrettur eru skaðlausar“. Enn 1.
er ekki hægt að fullyrða um skað-
semi rafretta því langtímaáhrif á
heilsu eru ekki þekkt. Það mun
taka áratugi til viðbótar þar til
hægt verður að álykta afdráttar-
laust um skaðsemi rafretta. Eig-
um við ekki að láta börnin okkar
njóta vafans?
„Rafrettan mun leysa sígarettuna 2.
af hólmi“. Góðum árangri í tób-
aksforvörnum var náð áður en
farið var að selja rafrettur hér-
lendis. Auk þess hefur verið sýnt
fram á að meira en 90% þeirra
sem reyna að hætta sígarettu-
reykingum með því að skipta yfir
í rafrettur byrja aftur að reykja.
Það er svipaður árangur og með
nikótínplástrum.
„Bragðefnin í rafrettum eru sak-3.
laus“. Rannsóknir sýna að raf-
rettuvökvi inniheldur í flestum
tilfellum skaðleg efni og þar með
talin krabbameinsvaldandi efni,
sem geta valdið skemmdum á
erfðaefni fruma.
„Unglingar byrja ekki að nota 4.
rafrettur“. Tíðni rafrettureykinga
hefur aukist meðal unglinga auk
þess sem sýnt hefur verið fram á
að þeir unglingar sem nota raf-
rettur eru líklegri til að leiðast út
í sígarettureykingar. Tóbaksfyrir-
tækin eru nú að yfirtaka rafrettu-
iðnaðinn og er markaðssetningu
beint að börnum og unglingum
sem eru því miður oft auðveld
bráð nikótínfíknar. Það segir sig
sjálft að auglýsingar um jarðar-
berja- og jelly beans rafrettu-
vökva með tilheyrandi myndum
af freistandi sælgæti er líklegast
ætlað að fanga athygli barna sem
aldrei hafa fiktað við reykingar
fremur en fullorðinna einstak-
linga sem eru að berjast við að
hætta að reykja. Fjárhæðir sem
settar eru í auglýsingar hafa hátt í
tuttugufaldast á þremur árum og
tóbaksrisinn hefur hvorki gefið
út yfirlýsingu um að markmiðið
sé að útrýma tóbaksreykingum
né nikótínfíkn.
„Rafrettuvökvinn er ekki slysa-5.
gildra“. Ungum börnum stafar
bráð hætta af nikótínvökvum sem
gjarnan eru seldir í sælgætisbún-
ingi. Eitrunarútköll af völdum
nikótíns í rafrettuvökva fimm-
tíufölduðust í USA á fjórum
árum. Lífshættulegum eitrunum
meðal barna hefur verið lýst og
tíu mánaða gamalt barn var hætt
komið eftir að hafa drukkið nikó-
tínvökva. Ef barn drekkur nikó-
tínvökva getur það valdið öndun-
arstoppi og dauða.
„Nikótín er saklaust“. Nikótín 6.
er sterkt ávanabindandi eiturefni
og er flokkað sem slíkt hjá Um-
hverfisstofnun. Góð samantekt
um skaðsemi nikótíns er að finna
í riti bandaríska landlæknisemb-
ættisins. Tökum dæmi: Ef móðir
neytir nikótíns í einhverju formi
á meðgöngu getur heili barns-
ins orðið fyrir varanlegri þroska-
skerðingu ásamt því að nikótín-
ið eykur líkur á fyrirburafæðingu
og andvana fæðingum. Einnig
eru vísbendingar um að ungling-
ar sem neyta nikótíns geta orðið
fyrir skaðlegum áhrifum á heila.
„Þeir sem anda að sér óbeinum 7.
rafrettureyk eru í engri hættu“.
Skaðsemi óbeinna sígarettureyk-
inga var staðfest mörgum áratug-
um eftir að vitað var um skað-
semi beinna reykinga. Rannsókn-
ir sýna að skaðleg efni í rafrettu-
reyk greinast í umhverfi þeirra
sem reykja rafrettur. Fleiri rann-
sóknir eru nauðsynlegar áður en
hægt verður að álykta um áhrif
óbeinna rafrettureykinga.
Þó svo að það sé hugsanlega
betra fyrir sígarettureykingamann
að skipta yfir í rafrettur jafngildir
það ekki að það sé í lagi fyrir börnin
okkar að byrja að fikta við þær. Vilj-
um við bjóða áfram upp á eiturefni
með jarðarberjabragði, einungis til
að þóknast reykingamönnum, eða
ætlum við að vernda börnin okkar
fyrir þessari „nútíma tískuvöru“?
Kveðja,
Brúin, forvarnarhópur.
Má bjóða þér eiturefni með jarðarberjabragði?