Hlynur - 15.12.1986, Blaðsíða 55

nöldur að
Frelsi — þetta orð sem oft glymur í eyrum nú á
tímum. Svo oft, að mér finnst það ofnotað, jafn-
vel mísnotað og hefur nær glatað þeirri merkingu
sem það upphaflega hafði í mínum huga. Nú er
mesta frelsið þetta svokallaða „frelsi að velja".
Við höfum frelsi tíl að velja um tuttugu tegundir af
sultu og þrjátíu tegundír af þvottaefni ef víð för-
um út í matvörubúð. Víð höfum frelsi tíl að velja
um ótal „þekkt merkí" úr tískuheíminum svo við
þurfum ekki að vera eins og útilegumenn til fara.
Hf víð erum ekkí ánægð með það, skreppum við
bara f verslunaferð til Glasgow, en margir eru
óánægðír með að hafa ekkí ótakmarkað frelsí tíl
að smygla ínn í landið. Við höfum líka frelsí tíl að
velja um fjölbreytilegustu vörur sem manni
stundum flýgur í hug að séu eitthvað í ætt víð
fánýtí og rusl, en það er auðvítað mikill munur að
eiga kost á því. Það er Iíka lítíð tíl sparað tíl að
mínna okkur á að auðvítað er þetta allt saman
ómissandi á hverju heímíli. Það fer ekki hjá því
að þessir hlutír fljúgí um hugann nú fyrir jólin, en
þá er eínmítt aðalvertíðín í kaupmennskunni.
Auglýsíngarnar flæða yfir úr öllum áttum og við
erum óspart hvött tíl að vera nú ekkert smátæk í
jólagjöfunum f ár. Þetta ber að sjálfsögðu árang-
ur, enda erum við íslendingar þekktir fyrir að
taka nýjungum vel, t.d. erum við eín tækníbrjál-
aðasta þjóð í heimi og gíldír þá eínu hvort boðíð
er upp á farsíma eða fótanuddtæki. Um kostnað-
ínn þarf ekkert að hugsa, f það mínnsta kosti ekki
fyrr en greíðslukortareíkníngurínn kemur. En víð
höfum líka meíra valfrelsi. Víð getum valíð um
ótal banka til að ávaxta peníngana okkar, ef við
erum svo heppin að teljast tíl hínna margnefndu
sparífjáreígenda. Að vísu veit ég ekki hvar þeír
halda síg, ekki þekkí ég neínn úr þessum hópí, en
þeir eru að því leytí betur settír en aðrir fjáreig-
endur að hvorki þurfa þeir að hafa áhyggjur af
riðuveikí né framleíðslukvóta, en framleíðsla
þeirra er mjög nauðsynleg ekki síst ef hjálpa þarf
upp á gjaldþrota skípafélög.
í öllu þessu frelsístali er lítíð rætt um aðra hlið
málsins, hverjir borga brúsann, því frelsið er ekkí
gefins. Það er ósköp eínfalt mál, víð aumír þegn-
ar þjóðfélagsíns borgum auðvitað. Við borgum
auglýsíngaflóðið í öllum fjölmiðlunum, við borg-
um ótakmarkaða vöruúrvalíð, við borgum meira
að segja tap skipafélaganna sem fara á hausinn,
það er okkar skylda.
Við getum líka valið um tómstundír, tíl dæmís
hvort við víljum leígja myndbönd, líggja á sól-
baðsstofu, horfa á Elvis Presley afturgenginn eða
njóta fjölmíðla. Og þá er ég kom in að afar míkil-
vægu frelsí (að sagt er) það er fjölmiðlafrelsínu.
Þar er nú ekkí komið að tómum kofunum.
Nýlega upplýsti Þráínn Bertelsson í Þjóðviljanum
að íbúar á suðvesturhorninu ættu þess nú kost
að horfa á sjónvarp í 110 klukkustundir á víku,
að því tílskyldu að tíl staðar séu nauðsynleg
heímílistækí - myndbandstæki og mYndlykilI. En
þá er enn eftír að nota sér framboðið á útvarps-
efní og ákveða hvor plöturspilarínn er áheYríIegri,
sá ríkísrekní á Rás 2 eða einkaframtakíð á BYlgj-
unní.
I alvöru talað, þá finnst mér öll þessi útvarps-
og sjónvarpsmötun YfirþYrmandi- Ég sjálf hrós-
aði happi Yfir að vera búsett utan við þessa bYlt-
ingu, en það reYndist auðvitað skammgóður
vermír, raunar fáviska. Nú er komíð á dagínn að
hér á EYjafjarðarsvæðínu og ugglaust míklu vfðar
er f uppsíglíngu mikill sjónvarps- og útvarps-
rekstur. Víð fáum sem sé ekki frið öllu lengur,
enda engín hemja að við getum lengur unað okk-
ur á mYndbandaleígunum eða Yfir kapalsjón-
varpinu. „Það skal í þíg grauturinn, Gvendur"
sagði kerlíngin, en verst er að Yfirleítt er það sami
grautur í sömu skál. í það minnsta fæ ég ekkí á
tílfinnínguna að ég sé að míssa afeinhverju þó ég
Ifti Yfir dagskrá Stöðvar 2 og BYlgjunnar. Uppist-
aðan er afþreYÍngarefni sem skílur ekkert eftír.
Sama er að segja um framboðíð hjá mynd-
bandaleígun um, margt af þvf er lítt vandað, jafn-
vel mesta lágkúra og óhugnaður. Hvaða áhríf
hefur þetta svo? Ég hygg að áhrífin eígi eftír að
koma betur f Ijós er tímar líða. Hverníg er og
verður veröld þeírra barna og unglinga sem sitja
límd fyrir framan skermínn svo klukkustundum
skíptír á hverjum degí og fram á nætur? Mér er
fullkunnugt um að sú er raunin á mörgum hei-
milum. Ekkí tel ég að þetta muni til dæmis draga
úr því ofbeldi sem viðgengst alls staðar f þjóðfé-
laginu, ínnan og utan fjölskyldunnar. Þessí fjöl-
miðlafaraldur hefur víðar áhríf. Fólk nennír ekki
lengur að njóta samskipta við aðra, sækja leík-
sýningar, tónleika og annað slíkt. Allra sfst fást
menn nú til að taka þátt í slíku eða sinna öðru
félagsstarfi. Eða hvað segja samvínnustarfs-
menn um áhugann á félagslífinu? Eígum við nú
ekki að vakna af þessum doða áður en við verð-
um öll að gangandi draugum? Frelsíð getur
nefnilega líka orðið ánauð.
o o o
Hér læt ég staðar numíð við að nöldra í Hlyn.
Þegar rítstjórínn fór í upphafi fram á þessí skrif,
fannst mér það fráleítt, ég treystí mér ekki tíl
þess. Allt gekk það nú samt á endanum, en aðrir
dæma um árangurinn. Því vil ég skora á þann
næsta sem ritstjórinn leítar til að taka eríndínu vel
jafnvel þótt viðkomandi hafi ekkí sinnt ritstörfum
áður, reynslan er skemmtíleg. Ég þakka svo
samstarfið við Hlyn og óska þess að lokum að
engínn láti nú fjölmíðlaflóð og auglýsíngaflóð
rugla sig svo míkið eða afrugla að hin persónu-
lega jólahátíð sem hver á með sjálfum sér og sín-
um glatist. — Gleðílegjól —
norðan
Arnheíður
Eyþórsdóttír
HLYNUR 55