Fréttablaðið - 17.03.2016, Blaðsíða 18

Vilja ekki að breytingar
um umbætur bíði til 2017
náttúra „Í Hengladölum eru linda-
lækir hlið við hlið á tveggja kílómetra
kafla sem eru frá sex til 100 gráðu heit-
ir, og eru upptakakvíslar Hengilsdalsár.
Þessa læki höfum við nýtt sem náttúru-
lega tilraunastofu allt frá árinu 2004,“
segir Gísli Már Gíslason, prófessor í
vatnalíffræði við Háskóla Íslands, sem,
ásamt innlendu og erlendu samstarfs-
fólki, hefur leitað svara við því hvaða
áhrif hlýnun loftslags og áburðarefna-
mengun hefur á lífríki straumvatna.
Ein af fjölmörgum niðurstöðum
þessara umfangsmiklu rannsókna eru
vísbendingar um að hækkandi hiti,
upp að vissu marki, hafi ekki alvar-
leg áhrif á afkomu urriða heldur geti
honum þvert á móti fjölgað og hann
vaxið hraðar með breyttu fæðuvali.
Vísindamennirnir telja niðurstöðurn-
ar benda til þess að urriðinn geti lagað
sig að aðstæðum samfara hlýnandi
loftslagi. Fyrirfram bjuggust þeir við að
með hækkandi hita myndi urriðanum
fækka og hann myndi stækka hægar,
en niðurstöður rannsóknarinnar
leiddu hið gagnstæða í ljós.
Gísli og aðrir samstarfsmenn birtu
nýlega grein um þessar niðurstöður í
vísindaritinu Global Change Biology.
Í rannsókninni merktu vísinda-
mennirnir urriða í mismunandi heitum
lækjum og fylgdust með vexti stofnsins
yfir fimm mánaða tímabil. „Við kom-
umst að því að urriðinn þolir meiri
hita en hefur verið talinn hans kjör-
hiti, því þar hefur hann meira að bíta
og brenna þar sem er meiri framleiðni
lífrænna efna í vatninu. Hann leitar inn
Vinna í náttúrulegri tilraunastofu
Hópur innlendra og erlendra vísindamanna hefur síðan 2004 nýtt lindalæki í Hengladölum til að svara spurningum um áhrif hlýnunar
jarðar á lífríki straumvatna. Komið hefur í ljós að aðlögunarhæfni urriða er meiri en vísindamenn hafa talið fram til þessa.
Vinna í náttúrulegri
tilraunastofu
l Í grunninn hefur rannsóknin
beinst að því að nýta mis-
munandi hita straumvatnanna
á Hengilssvæðinu til að stýra
rannsóknaraðstæðum, og þann-
ig hafa vísindamennirnir getað
kannað hvað gerist í lífríkinu
þegar lækir og ár hitna og þann-
ig líkt eftir hnattrænni hlýnun.
l Rannsóknarspurningarnar eru
margar sem leitast hefur verið
við að svara:
1. Áhrif hækkandi hita á lífveru-
samfélög vatna.
2. Áhrif hækkandi hita á meng-
aðar ár.
3. Greinin í Global Change
Biology fjallar síðan um áhrifin
upp fæðukeðjuna allt til rándýra
– sem í vistkerfinu í Hengla-
dölum er smávaxinn urriði.
6-100�C
heitir eru lindalækir
í Hengladölum – sem
renna þó hlið við hlið.
Hverfissjóður Reykjavíkur auglýsir eftir styrkumsóknum til verkefna sem stuðla
að einhverjum eftirtalinna þátta í hverfum borgarinnar:
• Bættu mannlífi og eflingu félagsauðs
• Fegurri ásýnd borgarhverfa
• Auknu öryggi í hverfum borgarinnar
• Samstarfi íbúa, félagasamtaka eða fyrirtækja við borgarstofnanir.
Hægt er að sækja um styrki til verkefna í einu eða fleiri hverfum eða almennt í
borginni. Einstaklingar, hópar, félagasamtök og stofnanir geta sótt um.
Hámarksupphæð styrkja er 700.000 krónur.
Nánari upplýsingar eru á vef Reykjavíkurborgar ­ www.reykjavik.is/hverfissjodur
Öflugri og
fegurri hverfi
Umsóknarfrestur er til miðnættis
föstudaginn 15. apríl 2016
1 7 . m a r s 2 0 1 6 F I m m t U D a G U r18 F r é t t I r ∙ F r é t t a B L a ð I ð
Gísli Már Gíslason við störf í Hengladölum sumarið 2015. Mynd/Kristinn inGvarsson
í allt að tuttugu gráða heitt vatn, en þar
hrygnir hann hins vegar ekki. Til þess
leitar hann í kaldara vatn,“ segir Gísli og
bætir við í stærra samhengi hlutanna
að rannsóknirnar tengist því markmiði
víða um heim að færa mengaðar ár og
vötn í átt til upprunalegs ástands í hlýn-
andi heimi sem krefst aukins skilnings
hlýnunar á lífríkið.
Spurður um þennan einstaka urriða-
stofn á Hengilssvæðinu sem er til rann-
sóknar segir Gísli að hann hafi lokast af
fljótlega eftir ísöld, líkt og stórurriðinn
í Þingvallavatni gerði. Erfðafræðileg
rannsókn er hafin við Háskóla Íslands
þar sem ekki er útilokað að þessir tveir
stofnar séu að uppruna til sá sami, þó
gjörólíkir séu í dag. Þar komi til nátt-
úruval og þá hvaða gen hafi valist úr
sem heppilegust voru á hvoru svæði.
svavar@frettabladid.is
JaFnréttIsmáL BSRB vill að umbæt-
ur á lögum um fæðingarorlof taki
gildi strax. Þörf sé á að stíga stærri
og hraðari skref í átt til þess að gera
íslenskt samfélag fjölskylduvænna,
til þess að Ísland verði eftirsóknavert
land fyrir ungt fólk. Lenging fæð-
ingarorlofs, óskertar greiðslur upp
að 300 þúsund krónum og hækkun
hámarksgreiðslna eru mikilvæg skref
að því markmiði, að mati BSRB.
Sonja Ýr Þorbergsdóttir, lög-
fræðingur BSRB, segir í tilkynningu
Íslendinga standa langt að baki
öðrum Norðurlandaþjóðum þegar
kemur að stuðningi við barnafjöl-
skyldur. Hún var fulltrúi bandalags-
ins í starfshóp um framtíðarstefnu í
fæðingarorlofsmálum, sem skilaði
tillögum sínum nýverið til ráðherra.
Sonja segir það fagnaðarefni að
Eygló Harðardóttir, félags- og hús-
næðismálaráðherra, hyggist vinna
frumvarp úr tillögum starfshópsins.
Verði tillögur hópsins að veruleika
bæti það íslenskt samfélag og auki
þar með líkurnar á því að ungt fólk
kjósi að búa hér. Það væri skref í rétta
átt svo að Ísland verði samkeppnis-
hæft um ungt fólk að mati Sonju.
Í skýrslu starfshópsins er miðað
við að breyting á greiðslum komi
til framkvæmda vegna barna sem
fæðast, eru ættleidd eða tekin í
varanlegt fóstur frá og með 1. janúar
2017. BSRB telur ekki þörf á að bíða
svo lengi. – sg
LöGreGLUmáL Lögreglan og leyni-
þjónustan fær að brjótast inn í
snjallsíma, spjaldtölvur og tölvur
í gegnum búnað sem tækjafram-
leiðendum verði gert að búa tækin
með verði frumvarp að lögum í
Bretlandi.
Sunday Times greinir frá því að
með nýrri tækni með öryggisgalla
gæti lögreglan og leyniþjónustan
fengið aðgang að gögnum almenn-
ings eftir beiðni. Þetta myndi leyfa
breskum yfirvöldum það sem FBI
hefur ekki fengið leyfi til að gera í
Bandaríkjunum. Eins og frægt er
hefur Apple neitað að veita FBI
aðgang að iPhone-síma hryðju-
verkamannsins Syeds Farook sem
myrti fjórtán manns í Kaliforníu-
fylki í desember. – sg
Lögreglan fái að brjótast
inn í síma og spjaldtölvur
BsrB fagnar lengingu fæðingarorlofs og
hækkun hámarksgreiðslna.
Mynd/Jupiter iMaGes
Það væri skref í rétta
átt svo að Ísland
verði samkeppnishæft um
ungt fólk.
Sonja Ýr Þorbergsdóttir, lögfræðingur
BSRB