Fréttablaðið - 18.03.2011, Blaðsíða 19

FÖSTUDAGUR 18. mars 2011 19
Þær hugmyndir að breytingum í sjávarútvegskerfinu sem
greint var frá á forsíðu Frétta-
blaðsins í gær gefa fullt tilefni til
að álykta að réttast væri að slá af
hvers kyns áform um endurbæt-
ur á greininni þangað til mark-
aðsvænni straumar fara að blása
í ráðuneyti sjávarútvegsmála.
Það er í öllu falli miður ráðlegt
að smíða löggjöf og setja af stað
atburðarás til margra ára, ef
byggja á á framtíðarsýn ráðherra
sem gjarnan vildi að klukkan
væri útbúin handbremsu og helst
bakkgír líka.
Kubbakvótar
Í fljótu bragði virðist sem
umræddar tillögur gangi út á
að skipta kvótakerfinu upp í tvo
misstóra hluta. Fyrri hlutinn,
hinn smærri, er dótakassi fullur
af kvóta sem íslenskir pólitíkus-
ar geta kubbað með. Úr dótakass-
anum verður hægt að dreifa í
þágu „atvinnuuppbyggingar“ og
„byggðamála“, sem eru feluorð
stjórnmálanna yfir óhagkvæmni.
Ef ríkið þarf að verja fé til ein-
hverra atvinnumála þá þýðir það
að enginn annar er til í að gera
það, og fé sem enginn vill verja
er oftar en ekki illa varið.
Seinni hluti, sá stærri, á síðan
að vera verri útgáfa af gildandi
kvótakerfi þar sem núverandi
kvótastaða er fryst og reynt að
hindra að kvóti geti mögulega
skipt um hendur. Þannig er það
nefnilega að þegar einn selur og
annar kaupir þá græðir oft annar
þeirra og enn oftar báðir. Það
finnst mönnum slæmt. Vont að
menn græði. Slíkt verður reynt
að stöðva.
Sé eitthvað til dæmis að marka
nokkurra mánaða gömul skrif
Lilju Rafneyjar, alþingiskonu
VG, um framtíð kvótakerfisins
verða það skilyrði fyrir kvóta-
sölu að enginn hagnist (þýðist:
báðir tapi), ríkið veiti samþykkti
og kvótinn færist ekki á milli
bæjarfélaga. Hljómar eins og
sjoppurekstur í helvíti. Og ein-
hvern veginn tekst mönnum
síðan að finna það út að sú leið
að gefa núverandi kvótaeigend-
um hluta hans til langframa og
leyfa Jón Bjarnasyni að ráðstafa
hinum hlutanum sé leið til að
auka nýliðun. Einmitt.
Velferðaratvinnulíf
Öflugt atvinnulíf er nauðsyn-
legt til að reka gott velferðar-
kerfi. Gæfa norrænna ríkja
hefur að mörgu leyti falist í því
að þótt atvinnulífið sé skattlagt
drjúgt fær það samt að mestu að
gera það sem gerir vel, án þess
að þurfa að gera fullt af öðru.
Atvinnulífið borgar fyrir vel-
ferðarkerfið, en atvinnulífið er
ekki krafið um að vera velferðar-
kerfi í sjálfu sér. Því meira sem
við gerum af því að blanda þessu
tvennu saman, því verra verður
hvort um sig. En athafnir stjórn-
valda stefna allar í hina sömu
vondu átt. Nú á ekki að landa
fiski þar sem það borgar sig
helst, heldur þar sem fiskurinn
gleður flesta.
Sá ráðherra sem mest gerir
til að leggja stein í götu aðildar
Íslands að Evrópusambandinu
er með öllum aðgerðum sínum
að færast nær stærstu mistök-
um sem Evrópusambandið hefur
gert og, í tilfelli landbúnaðarins,
að reyna að gera enn verr. Ef
sjávarútvegur á að fara að gegna
félagslegu hlutverki er kannski
ekki langt í það að hann sjálfur
falli undir þann flokk þjóðlífsins
sem virðist þurfa á félagslegum
stuðningi að halda til að halda
sér gangandi. Það er uggvænleg
framtíðarsýn.
Það fyrirkomulag að þeir sem
eigi kvóta greiði árlegan skatt af
sönnu markaðsvirði hans væri
gott. Það fyrirkomulag þar sem
hluti kvótans yrði boðinn upp á
hverju ári til langs tíma væri, út
frá markaðslegum sjónarmiðum,
enn betra. Yrði síðarnefnda kerf-
ið fyrir valinu ættu þessi réttindi
án nokkurs vafa að vera varin
eignarréttarákvæðum, en sama
hvaða leið yrði farin ætti að leyfa
mönnum hverju sinni að selja og
leigja þau til þeirra sem telja sig
geta nýtt þau betur.
Vond niðurstaða
Sú leið sem nú virðist eiga að
fara er málamiðlun þeirra stjórn-
málamanna sem eru tortryggnir
á frjálsan markað og vilja helst
handstýra honum „í þágu góðs“
og kvótaeigenda sem kannski
deila ekki þeim skoðunum að
fullu en geta án frjálsa markað-
arins verið, svo lengi sem þeir
fá að halda í það sem þeir hafa
þegar keypt. Sú málamiðlun
gefur stjórnarflokkunum kannski
afsökun til að tikka við eitt atriði
í stefnuskrám sínum. En frá sjón-
arhóli samkeppni, hagkvæmni og
frjáls markaðar er hún vond.
Athafnir stjórn-
valda stefna allar
í hina sömu vondu átt.
Frystingarleið
Pawel Bartoszek
stærðfræðingur
Í DAG
Nú er svo komið að stofnaður hefur verið hér á landi fjöldi
fyrirtækja sem vinna vörur úr
villtum blómplöntum landsins.
Plöntunar eru tíndar á meðan
þær eru ferskar og áður en þær
ná að mynda fræ. Það er auðvitað
jákvætt að nýsköpun sé í gangi og
vilji til að framkvæma og setja
á stofn ný fyrirtæki sem skapa
bæði vinnu og tekjur, en kapp er
best með forsjá og fyrst og fremst
þarf að gæta þess að sú starfsemi
sem t.d. byggir á gróðri landsins,
eins og í þessu tilfelli blómplönt-
unum, skaði ekki umhverfi okkar.
Íslensk blómaflóra er fátæk af
tegundum og viðkvæm miðuð við
nágrannalöndin. Hér hefur búfé
valsað óheft um landið í alda-
raðir og valdið ómældum skaða
á gróðurríkinu okkar svo varla
þekkist annað eins. Hér áður
fyrr tíndi fólk plöntur sér til
heilsubótar og heimilisnota, en
í dag er þetta orðinn iðnaður og
útflutningsvara. Mörg fyrirtæki
hafa verið stofnuð á síðustu árum
sem vinna markaðsvöru úr villtu
blómpöntunum okkar. Talsmað-
ur eins af þessum fyrirtækjum
sagði í blaðaviðtali fyrir nokkr-
um árum að það flytti út snyrti-
vörur til þriggja landa og þyrfti
mikið af plöntum í vinnsluna, þau
önnuðu ekki lengur tínslunni en
réðu fólk til að tína fyrir sig og
borguðu því vel fyrir kílóið! Hvar
endar þetta?
Ég sá í amerísku tímariti í
grein um umhverfismál að þeir
sem ynnu sína markaðsvöru úr
jurtum yrðu að rækta þær sjálf-
ir, óheimilt væri að fara út í villta
náttúruna og tína þar plöntur
óheft í sína framleiðslu. Fyrir
nokkrum árum var ég stödd í Vín
og fór þá í stutta ferð upp í Alp-
ana. Þar var auglýst að bannað
væri að tína plöntur og stíft eftir-
lit haft með því, teknar stikkpruf-
ur, og lágu sektir við ef upp kæm-
ist. Hvernig er þetta hjá okkur?
Engin leyfi þarf til að fá að tína
eins mikið og hverjum þókn-
ast af jurtum nema e.t.v. að ein-
hver bóndinn sæi ofsjónum yfir
því að verið væri að taka plönt-
urnar frá sauðkindinni því henni
þykja blómin best. Við viljum
gjarnan eiga blómgróið vistland
til að heimsækja í sumarfríunum
okkar. Vistlandið okkar, fyrir
utan nokkur afgirt svæði, eru nið-
urnöguð beitilönd, og nú bætist
við plöntutínsla þeirra sem vinna
úr þeim markaðsvörur. Þarf ekki
að hafa einhverja yfirsýn um það
hve mikið er tínt af plöntum og
hvar og hvaða áhrif það hefur á
viðkvæmt gróðurríkið? Nýlega
var haldið þing Nýsköpunar-
miðstöðvar Íslands; tilgangur-
inn var að leiða saman alla þá
sem vinna að þróun og markaðs-
setningu íslenskra snyrtivara og
fæðubótarefna og þá aðila sem
vinna að rannsóknum og mark-
aðssetningu á þessu sviði. Allir
voru á einu máli um að hér væru
miklir möguleikar á framleiðslu
ýmissa efna úr jurtum. Hvergi
var minnst einu orði á landið sem
ætti að skaffa öll þessi tonn af
jurtum og fá ekkert í staðinn. Er
það ekki búið að sýna sig hvern-
ig gróður landsins hörfar stöðugt
vegna óheftrar lausabeitar búfjár
og rányrkju? Er á það bætandi?
Ég skora á Þorstein Sigfússon,
forstjóra Nýsköpunarmiðstöðvar,
að ræða þetta mál á næsta þingi í
haust og einnig á umhverfisráðu-
neytið að skoða þetta alvarlega
mál.
Eyðist sem af er tekið
Náttúruvernd
Herdís
Þorvaldsdóttir
leikkona og fv.
formaður Lífs og lands
Meira í leiðinniN1 korthafar fá 1.000 kr. afslátt af miðaverði.Sæktu um kort á n1.is
LANDSMÓT
HESTAMANNA
FRÁBÆR FJÖLSKYLDUSKEMMTUN
26. JÚNÍ TIL 3. JÚLÍ 2011 Á VINDHEIMAMELUM Í SKAGAFIRÐI
FORSALA MIÐA ER HAFIN Á LANDSMOT.IS
Landsmót hestamanna er stærsti íþróttaviðburður
sumarsins þar sem allir fremstu gæðingar landsins
koma saman.
Láttu sjá þig á Landsmóti hestamanna á
Vindheimamelum í sumar og upplifðu stórkostlegt
ævintýri með mönnum og hestum!