Morgunblaðið - 26.10.2019, Blaðsíða 22

BAKSVIÐ
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Botngöng eru einn þeirra mögu-
leika sem nefndir hafa verið sem
fyrsti áfangi Sundabrautar undir
Kleppsvík. Starfshópur um Sunda-
braut á vegum ríkisins og Samtaka
sveitarfélaga á höfuðborgarsvæð-
inu, sem birti skýrslu sína í sumar,
sló þennan möguleika út af borð-
inu. Ekki eru allir á eitt sáttir með
það og reyndir menn í verkfræð-
ingastétt gagnrýna þessa ákvörð-
un.
„Ókostir botnganga tengjast
ekki síst þeirri óvissu sem fylgir
því að engin reynsla er af gerð
botnganga hér á landi, og kostn-
aðaráætlanir því ótryggar. Stað-
setning á þurrkví til framleiðslu
steyptra eininga hefur mikil áhrif
á kostnaðinn og jarðfræðilegar að-
stæður, laust efni og klöpp vega
einnig þungt,“ sagði m.a. í skýrslu
starfshópsins.
„Ég er ekki að fullyrða að botn-
stokkur sé hagkvæmasta lausnin á
þessu stigi en mér finnst allt of
bratt farið hjá þessum samstarfs-
hópi að afskrifa hann á grundvelli
þeirra takmörkuðu gagna sem
liggja fyrir,“ segir Einar Ragn-
arsson, sviðsstjóri mannvirkja og
umhverfis, hjá verkfræðistofunni
Mannviti.
Setja þarf fram valkosti
Undir þessi orð tekur Bjarni
Gunnarsson, umferðarverkfræð-
ingur hjá Hniti. Hann segir að
botngöng hafi allan tímann verið
inni sem valkostur en nú séu þau
tekin út og um kennt reynsluleysi
íslenskra tæknimanna og óvissu
um kostnað. Við allar hefðbundnar
vegaframkvæmdir setji menn fram
valkosti til að skoða og þeir séu
svo kynntir í mati á umhverfis-
áhrifum. „Maður sér ekki að slíkt
sé í gangi hér,“ segir Bjarni.
Einar bendir á að þegar kynnt
var skýrsla um samanburð val-
kosta fyrir 20 árum hafi margir
orðið til þess að benda á veikleika í
kostnaðarlegum samanburði val-
kosta.
„Svo virðist að þrátt fyrir alla þá
vinnu og fjármuni sem varið hefur
verið í þetta verkefni á umliðnum
áratugum sé enn verið að byggja á
eldri vinnu,“ segir Einar.
Hann bendir á að í skýrslu sam-
starfshóps ríkis og SSH, kafla 6,
komi fram að kostnaðarmat sé
byggt á eldri vinnu Línuhönnunar
sem Efla var fengin til að endur-
reikna. Þar segir að mikil óvissa sé
um þessar kostnaðaráætlanir og
nauðsynlegt að leggja í frekari
vinnu í að endurreikna kostnaðar-
áætlanir frá grunni.
„Í ljósi þessa er mjög sér-
kennilegt að þessi starfshópur hafi
komist að svo afdráttarlausri nið-
urstöðu.
Bætt er við „rökum“ eins og að
ókostir botnstokks felist m.a. í að
það sé engin reynsla af slíkri fram-
kvæmd á Íslandi. Þetta finnst mér
ekki boðleg „rök“, það yrði lítið um
framþróun í landinu ef þetta væri
tekið gilt,“ segir Einar.
Jafnframt sé fullyrt að lágbrú sé
besti kosturinn gagnvart hjólandi
og gangandi vegfarendum. Einar
segist ekki geta séð að umferð
þessara sömu vegfarenda um
bjartan og vistlegan stokk, þar
sem þeir eru fullkomlega að-
greindir frá umferð bifreiða, sé
síðri kostur.
„Að mínu viti verður seint hægt
að réttlæta jarðgöngin sökum
kostnaðar. Þá stendur eftir lágbrú
yfir Kleppsvík sem þverar hafn-
arsvæðið.
Það er ljóst að höfnin verður að
treysta á núverandi landsvæði um
ókomin ár og það er frekar þrengt
að henni frekar en hitt. Ef menn
velja að fara í lágbrú verða menn
líka að greina áhrifin á höfnina og
verðleggja þá bakka og það svæði
sem skerst af sunnan Holtavegar,“
segir Einar
Markaðurinn meti kostina
Hann bendir á að í samgöngu-
áætlun sé gert ráð fyrir að Sunda-
braut verði skilgreind sem sam-
vinnuverkefni ríkis og einkaaðila
(PPP-verkefni) líkt og Hvalfjarð-
argöng voru. „Mín skoðun er að
það sé bæði rökrétt og eðlilegt.
Með því er hægt að láta markaðinn
um að meta hagstæðustu lausnina.
En þá er líka mikilvægt að aðrar
ákvarðanir og útfærslur, svo sem
hönnun væntanlegs Sæbraut-
arstokks, útiloki ekki lausnir sem
markaðurinn telur hugsanlega
vænlegar við þverun Kleppsvíkur,“
segir Einar.
Bjarni segir það sína skoðun að
botngöng séu besti kosturinn og
hinir valkostirnir mjög dýrir, bæði
hvað varðar umferð og skipulag.
„Jarðgöng sem vonlaust er að
byggja í áföngum og lágbrú sem
lokar nánast fyrir starfsemi Sam-
skipa.“
Botngöng verði áfram kostur
 Reyndir verkfræðingar undrast að starfshópur hafi slegið botngöng út af borðinu sem möguleika
við þverun Kleppsvíkur  Segja rökin ekki standast skoðun  Endurreikna þarf kostnaðaráætlanir
Botngöng Myndin sýnir hvernig slíkur stokkur hefur verið lagður á hafs-
botn erlendis. Akreinar eru fyrir bifreiðar í báðar áttir og göng fyrir lestir.
Bjarni
Gunnarsson
Einar
Ragnarsson
Mynd/Bjarni Gunnarsson
Sundabrautin Möguleg lega í botngöngum. Vestanmegin yrði rampi neðan Klepps en á landfyllingu austanmegin.
22 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. OKTÓBER 2019
Tónastöðin • Skipholti 50d • Reykjavík • sími 552 1185 • tonastodin.is
Upptöku tækiÞér er í lófa lagið
að taka upp
!
Verkfræðistofan Mannvit vann
skýrslu um botngöng sem kynnt var í
borgarráði Reykjavíkur í september
2017. Þar kemur fram að botngöng
er að finna víða um heim og lögð
höfðu verið yfir 200 slík þegar skýrsl-
an kom út árið 2017.
Í Noregi, Svíþjóð og Danmörku
hafi nokkur botngöng verið byggð og
tekist vel til, að því er fram kemur í
skýrslunni. Stærð botnganga ráðist
af aðstæðum og þau séu oftast gerð
fyrir bíla- og lestarumferð. Botngöng
eru vanalega notuð til að þvera þar
sem vatnsdýpi er tiltölulega lítið en
dýpt lausra jarðlaga umtalsvert.
Botngöng samanstanda venjulega
af forsmíðuðum einingum sem
byggðar eru á landi og síðan fleytt á
ákvörðunarstað þar sem þeim er
sökkt og komið fyrir í skurði sem
grafinn er í botninn. Einingarnar eru
svo tengdar saman með vatnsþéttri
tengingu.
Val á mannvirki veltur á mörgum
þáttum en botngöng hafa ýmsa kosti,
segir í skýrslunni. Þau eru hentug á
litlu dýpi og þar sem erfitt er að bora
í gegnum berggrunn. Einingar eru
forsteyptar og getur framkvæmda-
tími verið styttri því hægt er að
steypa á meðan jarðvinna er í gangi.
Helsti kostur botnganga umfram
jarðgöng er að þau þurfa ekki að
liggja eins djúpt og venjuleg jarð-
göng sem bora þarf á ákveðnu dýpi í
berginu. Aðkoman getur því verið
mun styttri, veglínur mögulega með
minni langhalla og göngin eru því
hentug þar sem landsvæði er lítið.
Botngöng hafa það einnig fram yfir
hábrýr líkt og jarðgöng að þurfa á
styttri aðkomu að halda og heild-
arlengd þverunar verður minni.
Botngöngin hafa ekki eins mikil
áhrif á skipaumferð og brú, og veður
og vindar hafa ekki áhrif á botngöng
líkt og hábrýr þar sem ísing getur
myndast á brúm auk þess sem við-
halds er krafist vegna veðrunar.
Það er mat skýrsluhöfunda hjá
Mannviti að aðstæður við Kleppsvík
séu um margt heppilegar fyrir botn-
göng. Lagt er til að framkvæma
rannsóknarboranir, sýnatöku og
rannsóknir á seti í áætlaðri legu
ganganna.
Til eru ýmis ný og nýleg dæmi um
botngöng annars staðar á Norð-
urlöndunum. Sýnt hafi verið fram á
að botngöng henti vel á stöðum líkt
og í Norður-Evrópu þar sem ís-
myndun og kaldara veðurfar er al-
gengt.
Góð reynsla af
botngöngum
 Notuð þar sem vatnsdýpi er lítið