Fréttablaðið - 13.02.2020, Blaðsíða 9

2.800
2.600
2.400
2.200
2.000
1.800
1.600
1.400
ja
n.
10
ja
n.
11
ja
n.
12
ja
n.
13
ja
n.
14
ja
n.
15
ja
n.
16
ja
n.
17
ja
n.
18
ja
n.
19
ja
n.
20
jú
l.1
0
jú
l.1
1
jú
l.1
2
jú
l.1
3
jú
l.1
4
jú
l.1
5
jú
l.1
6
jú
l.1
7
jú
l.1
8
jú
l.1
9
✿ Þróun heimsmarkaðsverðs á áli síðasta áratug
Bandaríkjadalir á tonn
ára
Engin ástæða er fyrir Landsvirkjun
til að örvænta og slá af raforku-
verðinu til álversins í Straumsvík
enda er samningur álversins við
Landsvirkjun bundinn til ársins
2036. Fyrirtækin gætu komist að
samkomulagi um að skipta ávinn-
ingi á milli sín. Þetta segir Sigurður
Jóhannesson, forstöðumaður Hag-
fræðistofnunar Háskóla Íslands.
Rio Tinto Alcan, eigandi álversins
í Straumsvík (ISAL), greindi frá því
í gærmorgun að fyrirtækið myndi
skoða allar leiðir þegar kæmi að
endurskoðun á starfseminni. Meðal
annars kæmi til greina að loka því.
„Það myndi vitanlega létta álver-
inu róðurinn ef raforkuverðið í
samningnum við Landsvirkjun yrði
lækkað,“ nefnir Sigurður sem hefur
komið að ritun fjölmargra skýrslna
um raforkumál.
„Frá viðskiptalegu sjónarhorni,“
bætir hann við, „sé ég hins vegar
ekki ástæðu fyrir Landsvirkjun til
að slá af verðinu. Ef samningurinn
er þannig úr garði gerður að Rio
Tinto hefur skuldbundið sig til
að kaupa alla þessa raforku, eftir
niðurskurðinn í ár, tel ég ekki að
Landsvirkjun sé í slæmri stöðu í
bili,“ segir Sigurður sem tekur fram
að hann viti ekki með vissu hvað
felist í samningi fyrirtækjanna.
ISAL og Landsvirkjun endur-
nýjuðu raforkusamninginn árið
2010. Þá var raforkuverðið tekið úr
sambandið við þróun álverðs. Sig-
urður segir að ISAL væri líkast til í
betri stöðu ef eldri samningurinn
væri enn í gildi. Vissulega hefði lágt
álverð eftir sem áður komið niður
á álverinu en skellurinn hefði verið
minni þar sem orkukostnaðurinn
hefði minnkað á móti.
Á síðustu fjórum árum – frá árinu
2016 – nemur rekstrartap álverins
um 170 milljónum dala, um 21
milljarði króna á núverandi gengi.
Í tilkynningu Rio Tinto var haft
eftir Alf Barrios forstjóra að unnið
hefði verið markvisst að því að bæta
afkomu álversins. Það væri engu að
síður óarðbært og ekki samkeppnis-
hæft í krefjandi markaðsaðstæðum
vegna hás raforkukostnaðar.
Ket il l Sig u r jónsson, f ra m-
kvæmdastjóri vindorkufyrirtækis-
Landsvirkjun þurfi ekki að örvænta
Landsvirkjun er í góðri stöðu gagnvart álverinu í Straumsvík. Skuldbundið til að kaupa raforku til næstu 14 ára. Verðlækkun yrði
óveruleg og krefðist mikils forsendubrests. Niðurstaðan gæti verið sú að Landsvirkjun og Rio Tinto skipti ávinningi á milli sín.
Illa hefur gengið að selja álverið. Norsk Hydro hætti við kaup á álverinu haustið 2018. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Samningur Landsvirkjunar og Rio Tinto frá 2010 markaði tímamót
Samningur Landsvirkjunar og Rio
Tinto Alcan, sem tók gildi haustið
2010 og gildir til ársins 2036, fól á
margan hátt í sér tímamót í sölu-
samningum orkufyrirtækisins
enda var með honum afnumin
tenging raforkuverðs við álverð og
þess í stað miðað við bandaríska
neysluvísitölu.
Haft var eftir Herði Arnarsyni,
forstjóra Landsvirkjunar, þegar
samningurinn tók gildi að miðað
við þáverandi álverð skilaði samn-
ingurinn umtalsverðri hækkun á
raforkuverði fyrir fyrirtækið.
Samningurinn er tvíþættur.
Annars vegar var endursamið um
verð á þáverandi orkusölu Lands-
virkjunar til álversins, samtals um
2.930 gígavattsstundir, og hins
vegar var samið um afhendingu
viðbótarorku upp á 658 gíga-
vattsstundir vegna áætlaðrar
framleiðsluaukningar álversins.
Sú aukning náðist þó ekki að öllu
leyti og var endursamið um þann
þátt samningsins árið 2014.
Álverið í Straumsvík er annar
stærsti viðskiptavinur Landsvirkj-
unar á eftir Fjarðaáli á Reyðarfirði
en samkvæmt ársskýrslu orku-
fyrirtækisins fyrir árið 2018 eru
um 23 prósent af raforkusölu þess
til álvers Rio Tinto.
Haft var eftir Herði fyrr í
mánuðinum að tekjuáhrifin af
fimmtán prósenta samdrætti í
framleiðslu álversins í Straumsvík,
sem fyrirhugaður er í ár, væru um
tuttugu milljónir dala. Af því má
ráða að tekjur Landsvirkjunar af
raforkusölu til álversins nemi að
jafnaði um 135 milljónum dala,
jafnvirði ríflega sautján milljarða
króna, á ári.
2010 73,6
2011 41,6
2012 -18,3
2013 -38,5
2014 -0,1
2015 -1,9
2016 -47,2
2017 0,6
2018 -43,4
2019 -80,0
Samtals -113,6
✿ Rekstrarafkoma ISAL
í milljónum dala
Þorsteinn Friðrik
Halldórsson
tfh@frettabladid.is
Kristinn Ingi Jónsson
kristinningi@frettabladid.is
Frá viðskiptalegu
sjónarhorni sé ég
ekki ástæðu fyrir Lands-
virkjun til að slá af verðinu.
Sigurður Jóhannes-
son, forstöðu-
maður Hag-
fræðistofnunar
Háskóla Íslands
einhverju máli hvort forsendurnar
að baki samningi Landsvirkjunar
og ISAL hafi breyst mikið meira en
viðsemjendurnir gátu mögulega
séð fyrir. Það þarf að vera mjög rík
ástæða ef gera á breytingar á samn-
ingnum,“ segir Ketill.
Raforkuverð ISAL fyrir hverja
megavattstund er um 38 dalir að
sögn þeirra sem þekkja vel til. Í
verðinu er raforkuflutningur inni-
falinn sem er talinn nema um sex
dölum. Til samanburðar má ætla
að raforkuverð til Fjarðaáls sé vel
undir þrjátíu dölum og að kjör
Norðuráls hafi verið svipuð þar til
í fyrra þegar endurnýjaður samn-
ingur við Landsvirkjun tók gildi.
Þá er Rio Tinto sagt borga 26 dali
með f lutningi fyrir hverja mega-
vattstund í Kanada.
„Álverið í Straumsvík er að greiða
miklu hærra verð en álver Fjarðaáls
fyrir austan, sem er á upphafssamn-
ingi. Þess konar samningur er gulrót
til að fá fyrirtækin til landsins. Kjör-
in eru góð til að byrja með en báðir
samningsaðilar eru meðvitaðir um
að þau muni breytast í framtíðinni.
Það gerðist einmitt hjá ISAL árið
2010,“ segir Ketill.
Raforkuverðið í samningi Norð-
uráls við Landsvirkjun er tengt
norrænum raforkumarkaði. Ketill
segir að Norðurál sé í dag að greiða
hærra verð en áður og líklega svipað
því sem ISAL greiðir. Verðið þar er
tengt raforkuverði á norrænum
orkumarkaði.
„Munurinn er sá að samningur
Norðuráls rennur út eftir þrjú ár
og fyrirtækið er að kaupa af f leiri
raforkufyrirtækjum á hagstæðum
verðum. Þess vegna má segja að
samningar Landsvirkjunar hafi
hlutfallslega minna vægi í rekstri
Norðuráls en Straumsvíkur,“ segir
Ketill.
„Miðað við þær upplýsingar sem
liggja fyrir tel ég að raforkuverðið
til ISAL sé ekki ósamkeppnishæft.
Vissulega er raforkuverðið til ISAL
töluvert hærra en til álvers Alcoa á
Reyðarfirði. En það er vitað að fjöl-
mörg álver í heiminum greiða svip-
að og oft hærra orkuverð en álverið
í Straumsvík gerir. Því er vandséð að
Landsvirkjun sé til í að lækka orku-
verðið til ISAL. Sú lækkun yrði alla
vega óveruleg og kæmi ekki til nema
rökin þar að baki séu mjög sterk og
raunveruleg,“ segir Ketill.
Þá vísar Ketill til samantektar
frá greiningarfyrirtækinu CRU
sem sýndi að íslensk álver væru á
meðal þeirra álvera sem greiða hvað
lægstan orkukostnað á heimsvísu.
Einungis álver í Kanada búi við hag-
stæðari kjör.
Sigurður bendir á að ef stjórn-
endur ISAL ætli að draga frekar úr
framleiðslu sé spurningin sú hvort
þeir muni reyna að skapa sér samn-
ingsstöðu gagnvart Landsvirkjun.
„Rio Tinto hefur væntanlega
áfram kauprétt á raforkunni ef
það borgar fullt verð, þannig að
Landsvirkjun getur þá ekki selt
hana öðrum. Lausnin gæti þá falist
í því að Landsvirkjun og Rio Tinto
myndu skipta á milli sín ávinn-
ingnum af því að selja rafmagnið
áfram. Sá möguleiki hlýtur að vera
einhvers virði fyrir Landsvirkjun
og í slíku tilfelli myndi Rio Tinto
borga minna fyrir rafmagnið,“ segir
Sigurður.
„Ég tel að ekki sé ástæða fyrir
Landsvirkjun til að örvænta. Fyrir-
tækið er með góðar tryggingar, eftir
því sem ég best veit.“
Ketill segir að rekstrarumhverfi
vestrænna álfyrirtækja hafi tekið
miklum breytingum vegna aukinn-
ar álframleiðslu í Kína. Hlutdeild
Kínverja í álframleiðslu heimsins
hefur aukist úr fáeinum prósentum
árið 2000 í yfir 50 prósent núna og
farið sé að bera á vaxandi útflutn-
ingi á áli frá Kína. Það haldi aftur
af álverði. „En það er útilokað að
íslenska ríkið og Landsvirkjun fari
að undirbjóða alla aðra, og hvað þá
að keppa við þennan furðubisness
sem viðgengst í Kína með því að
lækka orkuverð,“ segir Ketill.
ins Zephyr Iceland og sérfræðingur
um orkumál, sér ekki fyrir sér að
Landsvirkjun verði tilbúin í umtals-
verðar breytingar á raforkusamn-
ingnum við ISAL.
„Ég held að Landsvirkjun geti
ekki látið undan þessum þrýstingi
frá ISAL vegna þess að þá væri
Landsvirkjun mögulega að grafa
undan samningsstöðu sinni í fram-
tíðinni. En vissulega getur skipt
MARKAÐURINN
1 3 . F E B R Ú A R 2 0 2 0 F I M M T U D A G U R8 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð