Fréttablaðið - 13.02.2020, Blaðsíða 13

Frá degi til dags
Halldór
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jóhanna Helga Viðarsdóttir RITSTJÓRAR: Davíð Stefánsson david@frettabladid.is, Jón Þórisson jon@frettabladid.is,
MARKAÐURINN: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is FRÉTTABLAÐIÐ.IS: Sunna Karen Sigurþórsdóttir sunnak@frettabladid.is.
Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Kolbrún Bergþórsdóttir kolbrunb@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is

Þeir virðast
fjarska stoltir
af því að vera
í hlutverki
varðhunda
stórútgerðar-
innar.

Nái tillög-
urnar fram
að ganga mun
Ísland skipa
sér í fremstu
röð í lagalegri
vernd kyn-
ferðislegrar
friðhelgi.
Katrín
Jakobsdóttir
forsætis-
ráðherra
Ný tækni hefur gjörbylt samskiptum fólks á undan-förnum árum og áratugum. Að mestu eru þetta jákvæðar breytingar en þær eiga sér líka dekkri
hliðar. Kynferðislegt og kynbundið ofbeldi og áreitni
hefur tekið á sig nýjar birtingarmyndir. Það má meðal
annars sjá í áreitni gegn konum á samfélagsmiðlum,
brotum gegn börnum á djúpvefnum og ýmsum formum
af stafrænu kynferðisofbeldi.
Stefnumótun og lagasetning nær oft illa að halda í við
nýja tækni. Hér á Íslandi hefur háttsemi sem kölluð hefur
verið hrelliklám eða hefndarklám til að mynda verið
færð undir ólík lagaákvæði sem hefur leitt til mismun-
andi dómaframkvæmdar. Það eykur einnig á slæma upp-
lifun brotaþola að ofbeldi sem þeir hafa mátt þola sé ein-
ungis lauslega skilgreint í lögum og jafnvel erfitt að sjá að
lögin nái utan um brotin. Þetta er meðal umfjöllunarefna
í nýrri skýrslu Maríu Rúnar Bjarnadóttur lögfræðings
en skýrsluna vann hún fyrir stýrihóp á mínum vegum
sem var m.a. falið að gera tillögur um stefnumótun gegn
stafrænu kynferðisofbeldi. Stýrihópurinn hefur skilað
viðamiklum tillögum sem byggjast á skýrslunni og lúta
að lagabreytingum, forvörnum og bættri málsmeðferð.
Í skýrslunni er notast við hugtakið kynferðisleg frið-
helgi til að ná utan um hina ólíku verndarhagsmuni
þolenda og má ætla að það hugtak verði ofan á í þeirri
umfangsmiklu endurskoðun laga sem nú stendur fyrir
dyrum. Þessar tillögur eru afrakstur mikillar greiningar-
vinnu, samráðs hér innanlands og samanburðarrann-
sóknar á löggjöf í fjölmörgum löndum. Nái tillögurnar
fram að ganga mun Ísland skipa sér í fremstu röð í laga-
legri vernd kynferðislegrar friðhelgi. Samhliða verður
ráðist í bættar forvarnir og fræðslu og eflingu rann-
sóknargetu lögreglu. Á Alþingi hafa ítrekað verið lögð
fram lagafrumvörp sem taka á stafrænu kynferðisofbeldi
í samstöðu þingmanna í öllum flokkum. Þótt þau hafi
ekki náð fram að ganga, má ætla að þverpólitísk sam-
staða geti myndast um þær úrbótatillögur sem nú hafa
verið kynntar til sögunnar. Ríkisstjórnin lítur á þetta
sem forgangsmál, í samræmi við stjórnarsáttmála, enda
löngu tímabært að löggjöf og stefnumótun nái utan um
nýjar birtingarmyndir ofbeldis og áreitni.
Kynferðisleg friðhelgi
Alltaf er jafn merkilegt verða vitni að því þegar stjórnmálamenn láta sig sérhagsmuni meira varða en almannahagsmuni. Einmitt þetta gerðist í síðustu viku í umræðum á Alþingi þegar tekist var á um það
hvort heimila ætti beiðni um skýrslu þar sem gerður
væri samanburður á greiðslum Samherja fyrir veiði-
rétt í Namibíu og á Íslandi. Þorgerður Katrín Gunn-
arsdóttir, formaður Viðreisnar, var fyrsti f lutn-
ingsmaður skýrslubeiðninnar sem naut stuðnings
þingmanna Viðreisnar, Samfylkingar og Pírata. Hún
naut einnig stuðnings Andrésar Inga Jónssonar sem
eitt sinn var þingmaður Vinstri grænna en er nú
þingmaður utan flokka, eftir að hafa tekið sannfær-
ingu sína fram yfir þá niðurlægingu sem þingmenn
Vinstri grænna þurfa stöðugt að þola í þessu ríkis-
stjórnarsamstarfi. Þegar kemur að þessari skýrslu-
beiðni má samt vel gefa sér að ýmsir þingmenn
Vinstri grænna hafi stutt hana í hjarta sér. Þeir hafa
hins vegar ekki treyst sér til að sýna þann stuðning í
orði. Slíkan stuðning þarf vitanlega að bæla niður ef
hætta er á að Sjálfstæðisflokknum mislíki. Og þessi
tillaga fór óskaplega fyrir brjóstið á þingmönnum
Sjálfstæðisflokksins. Hún var sögð vera leikara-
skapur og lýðskrum.
Af hverju þessi illu orð um jafn sjálfsagðan hlut
og að þessar greiðslur verði kannaðar, þannig að
ljóst sé hvort þarna er um mikinn mismun að ræða?
Heyrst hefur að Samherji greiði miklu hærra gjald í
Namibíu en hér á landi. Af hverju má ekki upplýsa
um réttar tölur? Ástæðan er vitanlega sú að Sjálf-
stæðisflokkurinn á í alveg sérstöku sambandi við
stórútgerðina í landinu, hefur slegið skjaldborg um
hana, dekrað við hana og beitt sér fyrir því að hún
greiði til samfélagsins jafn lítið og hægt er að komast
upp með. Þetta heitir að standa vörð um sérhags-
muni. Þessi stærsti f lokkur landsins (hversu lengi
sem hann verður það nú) reynir ekki á nokkurn
hátt að leyna þessari sérhagsmunagæslu sinni.
Hún blasir við öllum sem vilja sjá og forsvarsmenn
flokksins eru síðan óhræddir við að minna reglulega
á hana – þeir virðast fjarska stoltir af því að vera í
hlutverki varðhunda stórútgerðarinnar.
Ansi mörgum hefur örugglega þótt ónotalegt
að heyra Bjarna Benediktsson á þingi segja þessa
skýrslubeiðni vera lýðskrum og að með henni væri
verið að þyrla upp pólitísku moldviðri. Það er ekki
svo ýkja langt síðan hann sagði að mál Samherja
í Namibíu mætti rekja til þess að veikt og spillt
stjórnkerfi væri þar í landi. Það virðist ljóst hvar
samúð hans liggur.
Undanfarið hefur mátt heyra auglýsingar frá
einum af stjórnmálaflokkum landsins, Viðreisn. Ein
þeirra hljóðar svo: Við veljum almannahagsmuni,
ekki sérhagsmuni. Þetta er gott kjörorð sem allir
stjórnmálaflokkar landsins ættu heilshugar að taka
undir. En það vilja þeir ekki allir. Innan Sjálfstæðis-
flokks myndi engum áhrifamönnum láta sér til
hugar koma að auglýsa á þennan veg. Þeir vita nefni-
lega að þjóðin myndi ekki trúa þeim.
Sérhagsmunir
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
– við Laugalæk
Ekkert hveiti
Ekkert soyja
Enginn sykur
Ekkert MSG
Íslenskt kjöt
Íslensk
framleiðsla
Mikið
úrval af
allskonar
Dauð orð skulu standa
Arnþrúður Karlsdóttir unir
því illa að ummæli hennar um
falska fréttasamvisku Reynis
Traustasonar hafi verið dæmd
dauð og ómerk. Hún og Pétur
Gunnlaugsson reifuðu dóminn
á Útvarpi Sögu og ljóst að hún
hyggst hefna þess í Strassborg
sem hallaðist í héraði. Ummælin
standi af hennar hálfu enda
hljóti dómarinn að hafa mis-
skilið hana „dálítið“ þar sem hún
sakaði Reyni ekki um að hafa
orðið beinn valdur að dauða
fólks heldur hafi hann „líf fólks
á samviskunni“ með því að hafa
kallað óhamingju yfir fjölskyld-
ur með skrifum sínum. Reynir
er mikið á fjöllum og þaðan
kom hann þegar hann spurði á
Facebook: „Hvað þýðir að hafa
mannslíf á samviskunni?“
Nóbelsfréttaskáldið
Pétur er lögmaður víðlesinn og
kallaði sjálfan Halldór Lax-
ness til vitnis í málsvörn sinni
fyrir Arnþrúði og spurði eins og
Nóbelsskáldið: „Hvenær drepur
maður mann?“ og svaraði með
því að nota mætti „fjölmiðil til
þess að taka persónu fyrir“ og
„eyðileggja líf hans algjörlega“.
Arnþrúður hafi aldrei sagt hann
hafa valdið dauða en „dómarinn
hins vegar segir það“. Þetta
virðist ekki hafa dugað Reyni til
þess að sjá samhengið enda vita-
skuld nýhreinsaður af áburði
um að hafa stundað fréttaskáld-
skap. toti@frettabladid.is
1 3 . F E B R Ú A R 2 0 2 0 F I M M T U D A G U R12 S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
SKOÐUN