Læknablaðið - Aug 2019, Page 11

LÆKNAblaðið 2019/105 319
R A N N S Ó K N
Inngangur
Einn af áhættuþáttum kransæðasjúkdóms er offita en hún er vax-
andi vandamál víðast hvar í heiminum.1-3 Offita er oftast metin með
líkamsþyngdarstuðli (LÞS) sem reiknaður er út frá þyngd og hæð
samkvæmt formúlunni kg/m2. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin
(WHO) skiptir LÞS í nokkra flokka og er talað um ofþyngd þegar
LÞS er á bilinu 25-29,9 kg/m2 og offitu þegar LÞS ≥ 30 kg/m2, en síð-
arnefnda flokknum er síðan skipt upp í þrennt; Flokk I: LÞS 30-34,9
kg/m2, flokk II: 35-39,9 kg/m2 og flokk III: ≥40 kg/m2.4 Samkvæmt
þessari flokkun þjást 23% fullorðinna Íslendinga af offitu og
er hlutfallið það hæsta á Norðurlöndum.5 Einnig er áhyggju-
efni hérlendis hversu mikið offita hefur aukist meðal barna og
unglinga6 því henni fylgja oft sjúkdómar síðar á ævinni eins og
hækkaður blóðþrýstingur, blóðfituröskun og sykursýki sem allt
eru sjálfstæðir áhættuþættir kransæðasjúkdóms, líkt og offita.7-9
Sjúklingar sem þjást af offitu þróa oftar og fyrr á ævinni með sér
alvarlegan kransæðasjúkdóm10-12 sem oft einkennist af marktæk-
um þrengingum í öllum helstu kransæðum (einnig kallað þriggja
æða sjúkdómur) eða í vinstri höfuðstofni. Er þá yfirleitt mælt með
kransæðahjáveituaðgerð, óháð líkamsþyngd sjúklings.13,14
Engin marktæk tengsl offitu og
lifunar eftir kransæðahjáveituaðgerð
Á G R I P
Inngangur: Markmið rannsóknarinnar var að kanna langtímaárangur
kransæðahjáveituaðgerða hjá sjúklingum sem þjást af offitu.
Efniviður og aðferðir: Afturskyggn rannsókn á 1698 sjúklingum sem
gengust undir kransæðahjáveituaðgerð á Landspítala 2001-2013.
Sjúklingunum var skipt upp í fjóra hópa eftir líkamsþyngdarstuðli
(LÞS); i) kjörþyngd=18,5-24,9 kg/m2 (n=393), ii) ofþyngd=25-29,9 kg/
m2 (n=811), iii) offita=30-34,9 kg/m2(n=388) og iv) mikil offita ≥35 kg/m2 (n=113). Sjö sjúklingar með LÞS <18,5 kg/m2 voru útilokaðir
úr rannsókninni. Snemmkomnir fylgikvillar og 30 daga dánar-
tíðni voru skráð auk eftirfarandi langvinnra fylgikvilla: hjartaáfalls,
heilablóðfalls, þarfar á endurhjáveituaðgerð, kransæðavíkkunar með
eða án kransæðastoðnets og dauða (major adverse cardiac and
cerebrovascular events, MACCE). Hóparnir voru bornir saman með
áherslu á langtímalifun og MACCE-fría lifun (Kaplan-Meier) og forspár-
þættir lifunar fundnir með Cox-aðhvarfsgreiningu. Meðaltal eftirfylgdar
var 5,6 ár.
Niðurstöður: Sjúklingar með mikla offitu reyndust vera að meðaltali
6,0 árum yngri en sjúklingar í kjörþyngd, hlutfall karla var hærra og
þeir höfðu oftar áhættuþætti kransæðasjúkdóms, auk þess sem
EuroSCORE II þeirra var lægra (1,6 sbr. 2,7, p=0,002). Tíðni alvarlegra
snemmkominna fylgikvilla og 30 daga dánartíðni (2%) var sambæri-
leg milli hópa, líkt og langtímalifun (í kringum 90% eftir 5 ár, log-rank
próf, p=0,088) og lifun án MACCE (í kringum 80% eftir 5 ár, log-rank
próf, p=0,7). Í aðhvarfsgreiningu reyndist LÞS hvorki sjálfstæður
forspárþáttur langtímalifunar (HH: 0,98 95% ÖB: 0,95–1,01) né
MACCE-frírrar lifunar (HH: 1,0 ÖB: 0,98-1,02).
Ályktun: Sjúklingar með offitu sem gangast undir kransæðahjáveitu
á Landspítalanum eru yngri en með fleiri áhættuþætti kransæðasjúk-
dóms en samanburðarhópur. Líkamsþyngdarstuðull spáir þó hvorki
fyrir um langtímalifun né tíðni fylgikvilla. Árangur kransæðahjáveituað-
gerða hjá sjúklingum sem þjást af offitu er góður hér á landi.
Þórdís Þorkelsdóttir1
Hera Jóhannesdóttir2
Linda Ósk Árnadóttir2
Jónas Aðalsteinsson6
Helga Rún Garðarsdóttir3
Daði Helgason3
Tómas Andri Axelsson2
Sólveig Helgadóttir5
Alexandra Aldís Heimisdóttir1
Martin Ingi Sigurðsson1,4
Tómas Guðbjartsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Hjarta- og lungnaskurðdeild, 3Lyflækningasvið og 4Svæfinga-
og gjörgæsludeild Landspítala háskólasjúkrahúss, 5Svæfinga- og gjörgæsludeild Akademíska
hjáskólasjúkrahússins í Uppsölum, 6Lyf- og húðlækningasvið háskólasjúkrahúss Connecticut
Fyrirspurnum svarar Tómas Guðbjartsson tomasgudbjartsson@hotmail.com
https://doi.org/10.17992/lbl.2019.0708.240
Offita hefur löngum verið tengd lakari árangri skurðaðgerða
og hærri tíðni fylgikvilla, sér í lagi skurðsýkinga.15,16 Auk þess eru
aðgerðir á offeitum oft tæknilega erfiðari en á grönnum einstak-
lingum og aðgerðartími þeirra því lengri.17-19 Engu að síður hefur
fjöldi erlendra rannsókna sýnt að árangur ýmissa skurðaðgerða
hjá sjúklingum með offitu er oft sambærilegur og hjá sjúkling-
um í kjörþyngd, þar með talin skammtímalifun.20 Þetta kallast
offituþversögn (obesity paradox) og hefur verið lýst eftir kransæða-
hjáveituaðgerðir hjá sjúklingum sem þjást af offitu20,21 en ekki fyr-
ir sjúklinga með mjög háan eða mjög lágan LÞS.22,23 Flestar rann-
sóknirnar, þar á meðal íslensk rannsókn sem náði til 720 sjúklinga
á Landspítala sem skornir voru á tímabilinu 2001-2006, hafa ein-
blínt á snemmkomna fylgikvilla og 30 daga dánartíðni.15,24,25 Færri
rannsóknir hafa litið á langtímaárangur og niðurstöður þeirra
sem birst hafa verið misvísandi hvað árangur varðar.26-29