Læknablaðið - feb. 2019, Blaðsíða 21

LÆKNAblaðið 2019/105 73
R A N N S Ó K N
próf (32,0%) og börn foreldra sem hafa aðra menntunarsamsetn-
ingu (61,4%).
Kí-kvaðrat próf (χ2) var notað til að reikna tölfræðilega mark-
tækni. Prófið metur hvort marktækur munur er á milli mismun-
andi hópa í tíðnitöflum.22 Miðað var við 95% vikmörk. Tölfræði-
greiningin var unnin í SPSS-tölfræðiforritinu.
Niðurstöður
Ríflega helmingur svarenda, eða 51,3%, unnu með skóla vetur-
inn 2017-2018 og voru þrír fjórðu af þeim hópi í fastri vinnu en
fjórðungur vann af og til. Atvinnuþátttaka með skóla jókst með
hækkandi aldri og var algengari meðal stelpna (56,2%) en stráka
(45,3%). Hins vegar mældist ekki marktækur munur á atvinnu-
þátttökunni eftir menntunarstöðu foreldra. Tæplega fimmtungur
vann við fleira en eitt starf með skóla en verslunarstarf var algeng-
asta aðal starf þeirra (42,7%). Meðallengd heildarvinnuvikunnar
var að jafnaði 12 klukkustundir og 38 mínútur en lengd hennar
getur verið allt frá einni klukkustund upp í meira en 40 stundir.
Hlutfall þeirra sem unnu í meira en 12 klukkustundir á viku að
jafnaði var 40,6%.
Stoðkerfiseinkennin fjögur sem spurt var um eru nokkuð al-
geng meðal íslenskra ungmenna eins og tafla I sýnir. Samtals 34,4%
ungmennanna sögðust stundum eða oft á síðustu 12 mánuðum
hafa fundið fyrir því einkenni sem sjaldgæfast er (verkur í hálsi
og herðum) og 44,0% fyrir því einkenni sem algengast er (verk-
ir í liðum eða vöðvum). Marktækur munur mælist við umfang
vinnu með skóla og allra stoðkerfiseinkennanna. Ungmenni sem
vinna mikið með skóla eru almennt líklegri til að finna stundum
eða oft fyrir stoðkerfiseinkennunum en þau sem ekki vinna með
skóla. Munurinn er sérstaklega áberandi hvað bakverki varðar en
tæplega þriðjungur þeirra sem ekki er í vinnu segist finna oft eða
stundum fyrir bakverkjum, 42,7% þeirra sem eru í hóflegri vinnu
en yfir helmingur þeirra sem vinna mikið með skóla.
Tafla II sýnir greinilegan kynjamun hvað varðar tengsl stoð-
kerfiseinkenna fjögurra við vinnu með skóla. Þegar tengslin eru
greind eftir kyni haldast þau við öll fjögur stoðkerfiseinkennin
hjá stelpunum en hverfa hjá strákunum ef frá eru taldir bakverkir.
Mikil vinna með skóla bitnar þannig frekar á stoðkerfi stúlkna en
á stoðkerfi stráka.
Tafla III sýnir að þegar tengslin milli stoðkerfiseinkennanna og
vinnu með skóla eru greind eftir aldri hverfa þau í öllum aldurs-
hópunum hvað varðar verki í liðum og vöðvum og verki í hálsi og
Tafla II. Hlutfall 13-19 ára sem hafa stundum eða oft fundið fyrir stoðkerfiseinkennum á síðustu 12 mánuðum eftir umfangi vinnu með skóla og kyni, %.
Einkenni Kyn Ekki í vinnu Í hóflegri vinnu Í mikilli vinnu Samtals Kí-kvaðrat próf N
Verkir í liðum og/eða
vöðvum
Stelpur 42,8 56,8 48,8 48,4 p = 0,011** 603
Strákar 38,6 37,1 42,7 38,8 p = 0,729 510
Bakverkur
Stelpur 40,6 45,3 57,9 45,5 p = 0,006** 604
Strákar 23,0 39,1 46,7 30,7 p = 0,000** 512
Verkur í hálsi og
herðum
Stelpur 35,8 45,3 53,7 42,4 p = 0,002** 604
Strákar 22,0 29,3 29,3 25,0 p = 0,174 512
Vöðvabólga
Stelpur 42,3 46,6 57,9 46,8 p = 0,016* 603
Strákar 19,5 21,8 24,0 20,8 p = 0,657 510
*p≤0,05, **p≤0,01.
Tafla III. Hlutfall 13-19 ára sem hafa stundum eða oft fundið fyrir stoðkerfiseinkennum á síðustu 12 mánuðum eftir umfangi vinnu með skóla og aldri, %.
Einkenni Aldur Ekki í vinnu Í hóflegri vinnu Í mikilli vinnu Samtals Kí-kvaðrat próf N
Verkir í liðum og/eða
vöðvum
13-15 ára 40,0 40,3 39,4 40,0 p = 0,995 582
16-17 ára 44,6 51,5 50,6 48,9 p = 0,530 323
18-19 ára 37,9 58,8 45,1 47,6 p = 0,055 208
Bakverkur
13-15 ára 31,5 28,0 45,5 31,6 p = 0,159 583
16-17 ára 35,1 50,8 59,3 47,4 p = 0,002** 325
18-19 ára 25,9 54,4 51,2 45,2 p = 0,002** 208
Verkur í hálsi og herðum
13-15 ára 26,8 27,2 42,4 27,7 p = 0,152 584
16-17 ára 33,6 45,4 44,4 41,0 p = 0,138 324
18-19 ára 34,5 47,1 45,1 42,8 p = 0,313 208
Vöðvabólga
13-15 ára 30,6 21,8 45,5 29,6 p = 0,020* 582
16-17 ára 26,5 42,3 42,0 36,7 p = 0,021* 324
18-19 ára 40,4 51,5 47,6 46,9 p = 0,457 207
*p≤0,05, **p≤0,01.