Læknablaðið - feb. 2019, Blaðsíða 28

80 LÆKNAblaðið 2019/105
R A N N S Ó K N
Í þessari rannsókn er kannað nýgengi bráðra kransæðaheil-
kenna á Landspítala árin 2003-2012. Nýgengi var jafnframt skoðað
eftir búsetu sjúklinga (eftir póstnúmerum) en áhugavert þótti að
kanna hve hátt hlutfall sjúklinga með bráð kransæðaheilkenni á
Landspítala kemur af landsbyggðinni.
Efniviður og aðferðir
Inn í rannsóknina voru teknir allir sjúklingar, yngri sem eldri,
sem uppfylltu skilmerki bráðra kransæðaheilkenna og voru lagðir
inn á Landspítala árin 2003-2012. Til bráðra kransæðaheilkenna
teljast hvikul hjartaöng (unstable angina pectoris I20.0, I20.1), brátt
hjartadrep án ST-hækkana á hjartariti, NSTEMI (Non-ST Elevation
Myocardial Infarction I21.4) og brátt hjartadrep með ST- hækkun
á hjartariti, STEMI (ST Elevation Myocardial Infarction I21.0, I21.1,
I21.2, I21.3, I21.9). Notaðar voru útskriftargreiningar í sjúkraskrám.
Sjúklingar með bráð kransæðaheilkenni hafa að jafnaði, en ekki
alltaf, hin dæmigerðu einkenni kransæðasjúkdóms, hjartaverk –
hjartaöng. STEMI-sjúklingar eru að jafnaði með fleygdrep í gegn-
um hjartavöðvann, hafa ST-hækkun á hjartariti og hækkun á TnT.
Dæmigert er að NSTEMI-sjúklingar hafi drep undir hjartaþeli,
hækkun á TnT og oft ST-lækkanir á hjartariti. Í hvikulli hjartaöng
er ekki hækkun á TnT en vægar hjartalínuritsbreytingar geta verið
til staðar. Sjúklingar með fyrri sögu um hjartadrep voru ekki úti-
lokaðir. Sjúklingar sem voru lagðir inn eftir hjartastopp utan spít-
ala sem rakið var til bráðs kransæðasjúkdóms voru teknir með í
þessari rannsókn. Langflestir sjúklinganna voru greindir og með-
höndlaðir á hjartadeild eða gjörgæsludeildum Landspítala.
Stuðst var við gögn úr klínískum gagnagrunnum spítalans,
einkum vöruhúsi gagna.
Kannaður var fjöldi tilfella bráðra kransæðaheilkenna og skipt-
ingin á milli STEMI og NSTEMI. Skipting eftir aldri og kyni var
skoðuð. Könnuð var sjúkrahúsdánartíðni innan 30 daga frá inn-
lögn, heildardánartíðni innan 30 daga frá innlögn svo og dánar-
tíðni að einu ári liðnu. Hin næma TnT-rannsókn var tekin upp á
fyrri hluta rannsóknartímabilsins og var fjöldi þeirra mælinga
skráður fyrir hvert ár.
Til höfuðborgarsvæðis teljast Reykjavíkurnúmerin 101-116, Sel-
tjarnarnes 170, Kópavogur 200-203, Mosfellsbær 270-271, Garðabær
210, Hafnarfjörður 220-221 og Álftanes 225. Önnur póstnúmer eru
af landsbyggðinni.
Einu hjartaþræðingastofur landsins eru á Landspítala og hefur
sólarhringsvakt fyrir kransæðaþræðingar verið þar frá árinu 2003.
Tölfræðileg úrvinnsla: Nýgengi fékkst með því að deila heildar-
íbúafjölda í hverjum aldurshópi upp í fjölda tilfella í þeim hópi (í
heild, konur, karlar). Heildarfjöldi Íslendinga árið 2012 var notaður
sem viðmið til að reikna aldursstaðlað nýgengi (Age standardized
incidence rates, ASR). Poisson-aðhvarfsgreining var notuð til að
meta aldursstaðlað nýgengi á tímabilinu. Þegar við átti var notuð
neikvæð tvíliða aðhvarfsgreining (negative binomial regression).
Leyfi fyrir þessari rannsókn var fengið hjá framkvæmdastjóra
lækninga á Landspítala og samþykki hjá Persónuvernd og
siðanefnd spítalans.
Niðurstöður
Bráð kransæðatilfelli á Landspítala á árunum 2003-2012 voru sam-
tals 7502 (mynd 1). Flest voru tilfellin á árinu 2008, eða 840. Við lok
tímabilsins var heildarfjöldi bráðra kransæðaheilkenna um 10%
hærri en við upphaf þess. Þegar tekið var tillit til fólksfjölgunar
var heildarfjöldi fyrir hverja 100.000 íbúa á ári þó nánast sá sami,
það er 208 árið 2003 og 206 árið 2012. Árið 2008 greindust flest til-
felli með hvikula hjartaöng, eða 367, sem eru rúmlega tvöfalt fleiri
tilfelli en við upphaf og lok tímabilsins. NSTEMI-tilfellin voru flest
kransæðaheilkenna, eða samtals 2590. Flest voru NSTEMI-tilfellin
árið 2005, eða 305. Eftir það var fjöldi NSTEMI- tilfella svipaður
með ákveðnum frávikum. STEMI-tilfellin voru fæst á tímabilinu,
eða 2333, flest 293 árið 2004 og fæst árið 2012, eða 202.
Á mynd 2 er sýndur fjöldi kransæðaheilkenna á hverja 100.000
íbúa á ári, en íbúum hafði fjölgað úr 290.490 árið 2003 í 321.585
árið 2012. Þannig voru STEMI-tilfelli 98/100.000 íbúa árið 2003
og 63/100.000 árið 2012, eða 35,7% færri. NSTEMI-tilfellin voru
54/100.000 íbúa árið 2003 og 93/100.000 árið 2012, eða 72,2% fleiri.
Flest voru NSTEMI-tilfellin þó árið 2005, eða 102 á 100.000 íbúa.
TnT-mælingar jukust hratt snemma á tímabilinu. Þannig voru
fjórfalt fleiri slíkar mælingar gerðar á Landspítala árið 2005 en árið
2004, eða 15.485, á móti 3886. Þeim fjölgaði svo enn frekar og voru
að jafnaði um 20.000 mælingar á ári eftir það.
Meðalaldur sjúklinga með NSTEMI var 72,2 ár, hjartaöng 66,7
ár og STEMI 66,2 ár (mynd 3). Konur voru hlutfallslega flestar með
NSTEMI, eða 34,5%, með hjartaöng voru 28,5% og með STEMI
Mynd 2. Bráð kransæðaheilkenni á hverja 100.000 íbúa.
Mynd 1. Heildarfjöldi bráðra kransæðatilfella á Landspítala 2003-2012.