Læknablaðið - feb. 2019, Blaðsíða 23

LÆKNAblaðið 2019/105 75
R A N N S Ó K N
rannsóknir mæla stöðuna einungis á einum tímapunkti og geta
því aðeins sagt fyrir um tengsl en ekki hvort um orsakasamband
sé að ræða. Það er því ekki hægt að skera úr um hvort mikil vinna
ungmenna valdi stoðkerfiseinkennunum eða hvort þau ungmenni
sem vinna mikið séu veikari fyrir eins og langtímarannsóknir
gæfu möguleika á. Að auki var hér ekki beitt fjölbreytugreiningu
heldur einungis tví- og þríbreytugreiningum og ekki hægt að
segja til um hversu sterk áhrif ákveðinna áhættuþátta eru.22
Fjölbreyturannsóknir á vinnuslysum ungmenna sýna að lýð-
fræðilegir þættir eru ekki sjálfstæðir áhættuþættir vinnuslysa
heldur eru það fyrst og fremst vinnutengdir þættir á borð við vél-
rænt vinnuálag og stuðning yfirmanns sem skýra áhættuna.26,27
Vélrænt vinnuálag af ýmsu tagi er líka áhættuþáttur vinnu-
tengdra stoðkerfiseinkenna bæði hjá fullorðnum16 og ungu fólki.8,17
Líkur eru því á að hluta tengslanna milli stoðkerfiseinkenna og
umfangs vinnu með skóla megi skýra með vinnutengdum þáttum
á borð við vélrænt vinnuálag. Einnig eru tengsl á milli stoðkerfis-
einkenna unglinga og sálrænna einkenna og talið að einkennin
megi að hluta til skýra með því að þau séu birtingarmynd andlegs
álags.3 Tengsl milli umfangs vinnu með skóla og stoðkerfisein-
kenna gætu því, að minnsta kosti að einhverju leyti, skýrst af því
að mikil vinna með skóla valdi andlegu álagi vegna hlutverka-
togstreitu milli vinnu og annarra hlutverka í lífi hins unga starfs-
manns og að það andlega álag birtist síðan í stoðkerfisverkjum. Í
því sambandi er vert að hafa í huga að fyrri rannsóknir benda til
að heildarvinnuvika skólafólks sé í sumum tilfellum mjög löng.
Auk þess að sinna menntun sinni sem í flestum tilfellum fyllir
„fulla vinnuviku“ æfir meirihluti þeirra íþróttir og/eða tónlist.
Þegar vinna með skóla bætist við getur heildarvinnuvikan auð-
veldlega farið yfir 70 klukkustundir.10 Frekari rannsókna er þörf
þar sem fjölbreytugreining og/eða langtímarannsóknarsnið er
notað til að skoða nánar hlut lýðfræðilegra þátta, þátta tengdum
vinnustaðnum og þátta tengdum lífi unglinganna utan vinnu-
staðarins í tengslum stoðkerfiseinkenna við vinnu ungmenna.
Sú ályktun er dregin af niðurstöðum að bæta þurfi (vinnu)að-
stæður íslenskra ungmenna þannig að þær ýti ekki undir vinnu-
tengd stoðkerfiseinkenni. Slík einkenni eru ekki hvað síst alvarleg
í ljósi þess að þau ógna ekki eingöngu heilsu hins unga starfmanns
til skamms tíma heldur geta þau leitt til langvarandi heilsufars-
vandamála og jafnvel til örorku.7 Ábyrgð atvinnurekanda er mikil
en löggjafinn kveður á um skyldur hans til að tryggja heilsu starf-
manna.23 Auðvelt ætti til dæmis að vera að koma í veg fyrir, eða að
minnsta kosti draga úr líkum á því, að vinna unga fólksins bitni á
bakheilsu þeirra með því að sjá til þess að ungir starfsmenn lyfti
ekki og/eða beri þunga hluti.14 Ungu starfsmennirnir sjálfir og for-
eldrar þeirra bera líka ábyrgð. Þau verða að hafa í huga að mikil
vinna með skóla getur leitt til stoðkerfisvandamála og finna leiðir
til þess að álagið verði ekki of mikið. Rannsóknin bendir til að það
eigi sérstaklega við um stúlkur og foreldra þeirra. Ekki má gleyma
ábyrgð stjórnvalda. Það er þeirra að tryggja öllum grunnskóla-
börnum og framhaldsskólanemum lágmarks framfærslu þannig
að þau þurfi ekki á eigin launatekjum að halda til þess að eiga fyrir
skólagöngu og jafnvel í sig og á.
1. McBeth J, Jones K. Epidemiology of chronic musculoskel-
etal pain. Best Pract Res Clin Rheumatol 2007; 21: 403-25.
2. Rathleff MS, Roos EM, Olesen JL, Rasmussen S. High
prevalence of daily and multi-site pain – a cross-sectional
population-based study among 3000 Danish adolescents.
BMC Pediatr 2013; 13: 191.
3. Eckhoff C, Kvernmo S. Musculoskeletal pain in Arctic
indigenous and non-indigenous adolescents, prevalence
and associations with psychosocial factors: a population-
based study. BMC Public Health 2014; 14: 617.
4. King S, Chambers CT, Huguet A, MacNevin RC, McGrath
PJ, Parker L, et al. The epidemiology of chronic pain in
children and adolescents revisited: A systematic review.
PAIN 2011; 152: 2729-38.
5. Mangerud WL, Bjerkeset O, Lydersen S, Indredavik MS.
Chronic pain and pain-related disability across psychiatric
disorders in a clinical adolescent sample. BMC Psychiatry
2013; 13: 272.
6. Huguet A, Tougas ME, Hayden J, McGrath PJ, Stinson JN,
Chambers CT. Systematic review with meta-analysis of
childhood and adolescent risk and prognostic factors for
musculoskeletal pain. PAIN 2016; 157: 2640-56.
7. Hestbaek L, Leboeuf-Yde C, Kyvik KO, Manniche C. The
course of low back pain from adolescence to adulthood:
Eight-year follow-up of 9600 twins. Spine 2006; 31: 468-72.
8. Hanvold TN. Mechanical Workload and Neck and
Shoulder Pain at the Start of Working Life. University of
Oslo, Osló 2014.
9. Tryggingastofnun. Helsta orsök örorku eftir sjúkdóma-
flokkum 2015. tr.is/media/tolfraedigreining/Helsta-orsok-
ororku-eftir-sjukdomaflokkum_2015.pdf - október 2018.
10. Einarsdóttir M. Paid Work of Children and Teenagers in
Iceland: Participation and protection. Unpublished doct-
oral thesis. Félagsvísindadeild Háskóla Íslands 2014.
11. Hanvold TN, Kines P, Nykänen M, Ólafsdóttir S, Thomée
S, Holte KA, et al. Young workers and sustainable work
life: Special emphasis on Nordic conditions. Norræna
ráðherranefndin 2016.
12. Einarsdóttir M. Launavinna ungmenna og staða foreldra.
Tímarit félagsráðgjafa 2015; 9: 13-8.
13. Einarsdóttir M. Happy without money of their own?
The case of Iceland. In: Marklund C, editor. All Well in
the Welfare state? Welfare, well-being and the politics
of happiness. Nordic Centre of Excellence NordWel,
Helsinki 2013: 103-34.
14. Einarsdóttir M, Rafnsdóttir GL, Einarsdóttir J. Vinnuslys
13-17 ára íslenskra ungmenna: Orsakir og alvarleiki.
Læknablaðið 2014; 100: 587-91.
15. Mortimer JT. The benefits and risks of adolescent employ-
ment. Prev Researcher 2010; 17: 8.
16. Punnett L. Musculoskeletal disorders and occupational
exposures: How should we judge the evidence concerning
the causal association? Scand J Pub Health 2014; 42: 49-58.
17. Mikkonen P, Viikari-Juntura E, Remes J, Pienimäki T,
Solovieva S, Taimela S, et al. Physical workload and risk of
low back pain in adolescence. Occup Environm Med 2012;
69: 284-90.
18. Feldman DE, Shrier I, Rossignol M, Abenhaim L. Risk
factors for the development of neck and upper limb pain
in adolescents. Spine 2002; 27: 523-8.
19. Feldman DE, Shrier I, Rossignol M, Abenhaim L. Risk fact-
ors for the development of low back pain in adolescence.
Am J Epidemiol 2001; 154: 30-6.
20. Feldman DE, Shrier I, Rossignol M, Abenhaim L. Work is
a risk factor for adolescent musculoskeletal pain. J Occup
Environm Med 2002; 44: 956-61.
21. Garðarsdóttir Ó. Working children in Urban Iceland 1930
- 1990. In: de Coninck-Smith N, Sandin B, Schrumpf E,
editors. Industrious Children: Work and Childhood in the
Nordic Countries 1850 - 1990. Odense University Press,
Óðinsvéum 1997a: 160-85.
22. Neuman WL. Social Research Methods: Qualitative and
Quantitative approaches (Sixth Edition). Lasser J, editor.
Pearson, Allyn and Bacon, Boston 2006.
23. Lög um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á vinnustöðum,
nr. 46/1980 (með áorðnum breytingum).
24. Lindström K, Elo A, Skogstad A, Dallner M, Gamberale
F, Hottinen V, et al. QPSNordic: General Nordic
Questionnaire for Psychological and Social Factors
at Work: User‘s Guide. Norræna ráðherranefndin,
Kaupmannahöfn, 2000.
25. Mortimer JT. Working and Growing up in America.
Brooks-Gunn J, editor. Harvard University Press,
Cambridge, Massachusetts 2003.
26. Rasmussen K, Hansen CD, Nielsen KJ, Andersen JH.
Incidence of work injuries amongst Danish adolescents
and their association with work environment factors. Am
J Ind Med 2011; 54: 143-52.
27. Breslin FC, Day D, Tompa E, Irvin E, Bhattacharyya S,
Clarke J, et al. Non-agricultural work injuries among
youth: A systematic review. Am J Prevent Med 2007; 32:
151-62.
Heimildir
Barst til blaðsins 14. nóvember 2018, samþykkt til birtingar 22. janúar 2019.