Bændablaðið - 06.07.2017, Qupperneq 26

26 Bændablaðið | Fimmtudagur 6. júlí 2017
Forseti Slow Food-hreyfingarinnar var ánægður með íslenska matinn:
„Íslenska lambið það besta sem
ég hef nokkurn tíma smakkað“
– Hægfara breytingar á óréttlátu kerfi eiga sér nú stað í Evrópu
Carlo Petrini, einn af stofnendum
Slow Food-hreyfingarinnar árið
1989 og forseti hennar frá byrj-
un, var hér á landi dagana 22.–24.
maí síðastliðinn og flutti fyrirlestur
í Háskóla Íslands, innblásinn af
óréttlátu hagkerfi matvælafram-
leiðslu í heiminum – sem hann
sagði í raun vera glæpsamlegt.
Í heimsókninni heimsótti hann
félaga í Slow Food á Íslandi og
smáframleiðendur.
Blaðamaður fékk tækifæri til að
spyrja hann út í nokkur atriði sem
hann ræddi um í fyrirlestrinum og
um Íslandsdvölina. „Ég var virkilega
hrifinn af landi og þjóð. Þetta var mitt
fyrsta skipti á Íslandi og mér gafst
færi á – þrátt fyrir að hafa fáa daga
– til að kynnast góðu starfi bænda
á Íslandi og hvernig þeir hafa þurft
að aðlagast krefjandi aðstæðum. Ég
er auðvitað mjög áhugasamur um
mat og á Íslandi fann ég mörg dæmi
um framúrskarandi framleiðslu og
fyrirmyndarbændur – en sumir þeirra
eru á mjög einangruðum svæðum.
Ég hitti líka margt fólk sem vinnur
hörðum höndum að því hvern dag að
kynna hvernig upplifa megi landið
og kosti þess á jákvæðan hátt. Svo
er ekki hægt að segja annað en að
íslenskt landslag sé hreinlega hríf-
andi.“
Mysudrykkurinn er úrvals vara
Petrini varð nokkuð tíðrætt um
íslenska mysu í fyrirlestrinum og
lýsti því ítrekað yfir hversu spenntur
hann væri að smakka þessa vöru þar
sem búið var að blanda saman við
hana bláberjasafa – en slíkur drykk-
ur er framleiddur undir merkjum
Íslandus. Hann sagði hana dæmi um
vöru sem Íslendingar ættu að vera
stoltir af. Í raun skyti það skökku
við að stórir gosdrykkjaframleiðend-
ur hefðu yfirburðastöðu á markaði
gagnvart innlendri framleiðslu eins
og mysudrykkjum. „Ég prófaði mys-
una og ég varð strax yfir mig hrifinn.
Þetta er úrvals vara; ekki bara af því
að drykkurinn er mjög bragðgóður,
heldur líka af því að hann segir okkur
líka söguna – um virði alls matar
fyrr á öldum.
Svo smakkaði ég líka á ýmsum
öðrum frábærum íslenskum afurð-
um. Mig langar sérstaklega að nefna
íslenska lambið því það er það besta
sem ég hef nokkurn tíma smakkað.
Ég smakkaði líka frábært íslenskt
bygg, frábæra ýsu og þorsk – og
jafnvel íslenska tómata. Hreindýr
var sömuleiðis mjög gott, svart-
fuglsegg og áfram gæti ég haldið.
Mér finnst að Ísland geti státað af
frábærri matararfleifð, að Íslendingar
ættu að vera stoltir af henni og styðja
íslenska bændur.“
Þegar Petrini er spurður að því
hvort mysudrykkir eigi möguleika
í framtíðinni gagnvart stórum gos-
drykkjaframleiðendum til að mynda,
segir hann að það eigi ekki að stilla
því þannig upp. „Þetta snýst ekki um
að berjast gegn risunum. Ég er hins
vegar sannfærður um að það sé þess
virði að þið haldið því hátt á lofti
hversu mikilvæg mysan var fyrir
Íslendinga áður fyrr og hversu mikið
myndi tapast ef þessi mjólkurafurð
hyrfi. Ég er viss um að Íslendingar
hafa áhuga á að hverfa að rótum
sínum og menningu – alveg eins
og ferðamenn hafa áhuga á arfleifð
Íslendinga þegar þeir heimsækja
Ísland. Gosdrykkjaframleiðendur
geta aldrei boðið slíkt. Mysa getur
átt góða möguleika á innlendum og
erlendum mörkuðum, ef upplýsing-
um um þessa arfleifð er haldið til
haga og þeim komið skilmerkilega
til skila.“
Petrini bætir því við að hann
skilji að Íslendingar vilji styðja við
íslenska búvöruframleiðslu. „Slíkur
stuðningur er ekki dýru verði keyptur
ef um er að ræða framleiðslu í sátt
við umhverfið, sem er ekki of stór í
sniðum og er ætluð fyrir innanlands-
markað. Slíkt fyrirkomulag leiðir af
sér staðbundin hagkerfi og styður við
smá samfélög.
Þrjátíu ára saga Slow Food
Um þessar mundir fagnar Slow Food-
hreyfingin 30 ára afmæli. Upphaf
stofnunar Slow Food má rekja til
andófs ítalskra ungmenna, þar á
meðal Petrini, gegn skyndibitavæð-
ingu í Róm árið 1986. Alþjóðlega
hreyfing Slow Food var hins vegar
stofnuð í París 1989. Petrini segir
að í hvert skipti sem hann horfi 30
ár til baka hugsi hann um það hversu
mikið hreyfingin hafi breyst. „Það
var litið á okkur í byrjun sem ljóð-
skáld og draumórafólk – með það
eina markmið að njóta góðs matar.
En eftir því sem við fórum dýpra ofan
í stjórnmálin – og könnuðum hvernig
staða mála var í matvælaframleiðslu
heimsins, því betur áttuðum við
okkur á því hversu mikilvægt það
var sem við vorum byrjuð á. Þess
vegna breyttumst við hægt og rólega
– og erum enn að breytast. Við sett-
um verkefnið um Bragðörkina (Ark
of Taste) af stað 1996, árið 2004 var
Móðir jörð (Terra Madre), tengslanet
Slow Food, stofnað og einnig
Háskóli matarvísinda (University of
Gastronomic Sciences) – og á síðustu
árum höfum við beint sjónum okkar
að matarsóun, loftslagsbreyting-
um og stefnumótun varðandi mat-
vælaframleiðslu.
Þetta eru einungis dæmi um það
hvernig við höfum þróast varðandi
hugsjónir og stefnumál. Við teljum
að það megi takast á við margar
krefjandi áskoranir samtímans í
gegnum umræðu um matvælafram-
leiðslu. Í þá átt ætlum við áfram
að halda.
Það sem við gerðum í Róm fyrir
meira en 30 árum var einungis að
andæfa þeirri þróun að matur væri
að verða einsleitnari. Það sem við
höfum orðið í dag, getum við þakk-
að ótrúlegu fólki sem hefur stutt
okkur og hjálpað undanfarin 30 ár.
Þá er ég ekki bara að tala um hugs-
uði, rithöfunda, stjórnmálamenn,
heimspekinga og matreiðslumeist-
ara – heldur allt það fólk sem hefur
ákveðið að leggja sína ástríðu af
mörkum og tíma í þágu málstað-
ar okkar, sem felst í því að berjast
fyrir því að allir eigi rétt á góðum og
ómenguðum mat sem framleiddur er
í sanngjörnu framleiðsluferli (good,
clean and fair food).“
Erum á réttri leið
Petrini er spurður um það hvernig
hann sjái næstu 30 ár þróast – hvort
það votti fyrir því í dag að mál séu
að þróast í þá átt sem Slow Food-
hreyfingin vinnur eftir. Verður til að
mynda þörf fyrir hreyfinguna þá?
„Næstu skref, held ég, að verði að
vinna meira að fræðslumálum um
matvæli. Unga fólkið mun leika lyk-
ilhlutverk varðandi framtíð móður
jarðar og við þurfum að hjálpa því
með þeim ráðum og tólum sem við
búum yfir; minningum og þekkingu.
Ég vona sannarlega að það verði ekki
þörf fyrir okkar hreyfingu í framtíð-
inni – það myndi þýða að við hefð-
um náð takmarki okkar. Ég sé mörg
jákvæð merki um það að nýjar kyn-
slóðir eru mun virkari og meðvitaðari
en mín kynslóð var – þannig að ég er
öruggur um að við erum á réttri leið.“
Starf Slow Food snýst að mestu
um nokkur meginverkefni. Petrini
er spurður út í hvað sé áhugaverðast
að gerast í þessari verkefnavinnu.
„Við erum með mörg ólík verkefni
í gangi. Bragðörkin (sem í grunninn
gengur út á að varðveita líffræðilegan
fjölbreytileika um víða veröld) er ört
stækkandi verkefni, Bandalag mat-
reiðslumanna (Chef Alliance) var
nýlega stofnað og er tengslanet mat-
reiðslumanna innan vébanda Slow
Food-hugsjónarinnar sem vinna með
staðbundin matvæli – og er nú líka
á Íslandi. Þá get ég nefnt verkefnið
10.000 garðar í Afríku. Einnig er
vert að minnast á að þetta er mik-
ilvægt ár fyrir okkur vegna þess að
við ætlum að halda alþjóðlega ráð-
stefnu í Chengdu í Kína í september,
þar sem framtíð okkar verður rædd;
stefnumótun og starfsemi.“
Fyrirlestur Petrini í Háskóla
Íslands í maí snerist að miklu leyti
um að vekja athygli á og gagnrýna
það sem hann kallaði glæpsamlegt
matvælaframleiðsluhagkerfi heims-
ins. Slow Food-hreyfingin hefur á
þessum nótum sent inn tillögur til
Evrópusambandsins um hvernig
breyta þurfi stuðningskerfi landbún-
aðarins; styðja frekar við smáfram-
leiðendur og fjölskyldubú á kostnað
framleiðslumagns – meðal annars til
að styrkja hinar dreifðu byggðir. „Ég
held að það sé engin leið önnur en
róttæk breyting á því kerfi sem við
höfum ef við viljum eiga framtíð á
jörðinni. Núverandi framleiðslu-
kerfi virkar ekki, því það skaðar
bæði umhverfið og smáframleið-
endur. Ég held að það séu hægfara
breytingar á því að eiga sér stað í
Evrópu.“ /smh
Carlo Petrini í Háskóla Íslands 23. maí. Mynd / smh
Fjöldi hótela og veitingastaða í samstarf
við að kynna íslenska lambakjötið
Markaðssókn með að kynna
íslenska lambakjötið undir
merki Icelandic lamb fyrir gest-
um veitingahúsa og hótela víða
um land gengur vel. Hafliði
Halldórsson verkefnastjóri hefur
verið á faraldsfæti undanfarnar
vikur.
Hefur hann farið víða um land í
leit að vænlegum samstarfsaðilum
í flokki veitingastaða og hótela. Nú
eru samstarfsaðilar orðnir ríflega
90 og segir Hafliði að markmiðið
sé að fara yfir 100 samstarfsaðila-
-markið nú í byrjun júlí. Átakið
hefur þegar skilað góðri aukningu
í sölu lambakjöts á veitingahúsum
og hótelum.
Hafliði segist eiga eftir að fara
um Vesturland og Vestfirði í næstu
viku ásamt því að bæta við nokkrum
áhugasömum í Reykjavík.
„Samstarfsaðilar okkar skuld-
binda sig til að setja lamb í
öndvegi á matseðlum
sínum og kynna fyrir
erlendum gestum
okkar. Þá fá sam-
starfsaðilar okkar
jafnframt glæsilegan
skjöld með merki IL
til að hengja upp og
aðgang að markaðsefni
okkar sem ætlað er til notk-
unar á samfélagsmiðlum og unnið
á ensku.
Stærstu einstöku samstarfsað-
ilar eru jafnframt stærstu hótel-
keðjur landsins, Icelandair Hotels
og Íslandshótel. Ég hef líka unnið
að því að styrkja sambandið við
Ferðaþjónustu bænda, Félag ferða-
þjónustubænda sem hafa áhuga á
verkefninu. Hafa þeir miðlað
til sinna félagsmanna
efni frá okkur með
hvatningu um að taka
þátt sem hefur skilað
sér í gerð nokkurra
samninga í júní.
Þegar eru komnir 12
ferðaþjónustu bændur í
þetta samstarf.
Þá eru Húsavíkur bændur á
Ströndum líka í þessu samstarfi þótt
þeir falli ekki undir veitingahúsa-
flokkinn. Þeir eru í heimavinnslu
á eigin afurðum og selja til
veitingahúsa og í Kaupfélaginu á
Hólmavík. /HKr.
Friðrik Pálsson á Hótel Rangá með
skjöld sem vísar til áherslu staðarins
á íslenska lambakjötið.
Múlaberg Bistro Hótel KEA, Haukur
Friðrik Þorgrímsson veitingastjóri.