Bændablaðið - 06.07.2017, Qupperneq 40

40 Bændablaðið | Fimmtudagur 6. júlí 2017
Matís og Landssamband smábátaeigenda í sameiginlegu átaki:
Bætt aflameðferð á smábátum
Hér áður fyrr þótti það merki um
mikla aflakló og góð aflabrögð að
koma að landi með svo mikinn
afla að menn komust ekki sjálfir
um dekkið nema að vaða fisk upp
að mitti. Í dag þykir slíkt ekki
vitnisburður um góða meðferð á
matvælum.
Sem betur fer hefur þetta breyst
töluvert undanfarin ár enda sjómenn
meðvitaðri um mikilvægi góðrar
meðhöndlunar á okkar dýrmæta
sjávarfangi, segir í frétt á vefsíðu
Matís. Landssamband smábáta-
eigenda (LS) og Matís hafa undan-
farin ár staðið fyrir átaki þar sem
smábátasjómenn eru hvattir til
dáða til að fara vel með allan afla.
Sérstakt verkefni, Fallegur fiskur,
var sniðið utan um þetta átak en á
Facebook-síðu verkefnisins deila
menn myndum sín á milli sem sýna
mismunandi meðferð á afla. Óhætt
er að segja að Fallegi fiskurinn hafi
vakið athygli.
1.000 sjómenn fengu hitamæli
Nú síðast fengu allir smábáta-
sjómenn hitamæli að gjöf ásamt
bæklingi frá LS og Matís. Góður
pakki rataði því til um 1.000 smá-
bátasjómanna, allt í kringum landið.
Með gjöfinni er því beint til smá-
bátaeigenda, að þeir óski eftir því
að fiskmarkaðir sem landað er hjá,
skrái hitastig aflans við uppboð.
Tilgangur verkefnisins –
mikilvægi góðrar meðhöndlunar
Smábátaeigendur hafa af
fjölmörgum ástæðum einstök
tækifæri til að afla sér sérstöðu
á mörkuðum með afurðir sínar.
Með því að vekja athygli á bættri
meðferð afla, er sérstaklega verið
að vinna með þann möguleika að
auka gæði með kælingu, ekki síst
vegna hins stutta tíma frá veiðum
til vinnslu, sem er eitt af einkennum
smábátaútgerðarinnar.
Í sívaxandi samkeppni
á mörkuðum og aukinni
neytendavitund eru tækifæri
smábátaútgerðarinnar augljós.
Fe r sk le ik i h ráe fn i s ins ,
umhverfisáhrif veiðanna og sú
ímynd sem smábátaveiðar hafa hjá
neytendum bera þar hæst, en til
að nýta þessi samkeppnisforskot
sem skyldi þarf að tryggja hámarks
vörugæði, segir í frétt Matís. /HKr.
HLUNNINDI&VEIÐI
Myndir / Matís
Heilnæmi íslensks sjávarfangs:
Matís hefur á ný vöktun
á efnum í sjávarfangi
Íslenskt sjávarfang hefur lengi
verið markaðssett þannig að
áhersla hefur verið lögð á hrein-
leika og heilnæmi þess. Ekki
nægir þó að fullyrða að vara sé
heilnæm.
Vönduð og vel skilgreind vís-
indaleg gögn um óæskileg efni í
íslensku sjávarfangi eru lykilatriði
til að sýna fram á stöðu íslenskra
sjávarafurða m.t.t. öryggi og heil-
næmis.
Fylgjast þarf með óæskilegum
efnum í sjávarfangi
Útflutningur íslenskra matvæla
er einnig háður því að unnt sé að
sýna fram á að öryggi þeirra, með
hliðsjón af lögum, reglugerðum og
kröfum markaða.
Á tímabilinu 2003–2012 sá
Matís um að safna gögnum vegna
kerfisbundinnar vöktunar á óæski-
legum efnum í sjávarfangi úr
auðlindinni og voru niðurstöður
þessarar vöktunar fyrir hvert ár
teknar saman og gefnar út í skýrslu
á ensku. Þessar skýrslur eru öllum
opnar og aðgengilegar á heimasíðu
Matís.
Lítið um vöktun vegna
fjárskorts

Litið var á þessa sívirku vöktun á
aðskotaefnum í sjávarfangi sem
mikilvægan lið í því að tryggja
hagsmuni Íslands vegna útflutn-
ings sjávarafurða og tekjur sem
leiðir af honum.
Undanfarin ár hefur Matís ekki
fengið fjármagn til að halda áfram
að vinnu við þetta vöktunarverk-
efni og því hefur verið hlé á þessari
mikilvægu gagnasöfnun sem og
útgáfu niðurstaðna á tímabilinu
2013–2016.
Matís hefur kerfisbundna
vöktun á nýjan leik
Nú hefur verið gengið frá þjón-
ustu samningi milli atvinnu- og
nýsköpunar ráðuneytisins og Matís
um að hefja á nýjan leik kerfis-
bundna vöktun á óæskilegum
efnum í sjávarfangi úr auðlindinni.
Verkefnið hófst í mars 2017
og stefnt er að því að taka sýni
af helstu lykilútflutningstegund-
um íslensks sjávarfangs og mæla
styrk óæskilegra efna s.s. ýmissa
díoxín efna, PCB efna, varnarefna
og þungmálma í þeim. Vísindaleg
gögn af þessu tagi frá óháðum
rannsóknaraðila um styrk óæski-
legra efna í sjávarfangi eru mjög
mikilvæg í markaðskynningum á
sjávarafurðum fyrir væntanlega
kaupendur og styrkir allt markaðs-
starf fyrir íslenskar sjávarafurðir.
Gögnin nýtast enn fremur til að
sýna fram á stöðu íslenskra sjávar-
afurða m.t.t. öryggi og heilnæmis
sem og við áhættumat á matvælum.
Margildi verðlaunað
fyrir síldarlýsi
Frumkvöðlafyrirtækið Margildi
veitti nú nýverið viðtöku hinum
alþjóðlegu iTQi (International
Taste & Quality Institute)
Superior Taste Award matvæla-
gæðaverðlaunum fyrir síldarlýsi
sitt. Verðlaunin voru afhent við
hátíðlega athöfn í hinu sögufræga
Cercle Royal Gaulois, í Brussel að
viðstöddu miklu fjölmenni.
Að sögn starfsmanna Margildis,
þá þykir það nokkuð mikil list að
gera lýsi (ómega-3) svo gott að 135
meistarakokkum og matgæðingum
líki vel. Margildi var stofnað 2013
af Erlingi Viðari Leifssyni og Snorra
Hreggviðssyni.
Síldarlýsi með og án
appelsínubragðs
Verðlaunin voru veitt fyrir síldarlýsi
Margildis bæði með og án appel-
sínubragðs. Verðlaunin eru samb-
ærileg Michelin-stjörnum veitinga-
og hótelbransans og er Margildi
sönn ánægja að vera landi og þjóð
til sóma á þennan hátt.
Verðlaunin eru mikil
viðurkenning og mun efla
markaðssetningu síldarlýsis
Margildis þar sem söluaðilar
á neytendamarkaði fá leyfi
til að merkja síldarlýsið með
viðurkenningarborða iTQi sem
staðfestir bragðgæði lýsisins.
Einkaleyfisvarin
framleiðsluaðferð
Einstök einkaleyfisvarin
framleiðslu aðferð Margildis á
síldarlýsi stuðlar að nærri því tvö-
falt betri nýtingu á hrálýsi úr síld,
loðnu og makríl með því að vinna
það til manneldis í stað dýraeldis.
Þetta er m.a. umhverfismál því með
því að gera það mögulegt að fólk
neyti lýsisins beint má sleppa milli-
lið sem er meltingarvegur dýra s.s.
laxfiska. Margildi vinnur því að því
að beina notkun á lýsi sem mest yfir
í fljótandi form sem fæðubótarefni
og einnig sem íblöndunarefni í mat-
væli, svokallað markfæði. Þannig er
fleirum gert kleift að neyta ómega-3
á sama tíma og dregið er úr notkun
umbúða.
Margildi vinnur í samstarfi við
nokkur íslensk fyrirtæki að þróun
hollra matvæla sem innihalda
ómega-3 úr lýsinu og má þar m.a.
nefna ferskt pasta, viðbit úr smjöri,
skyr, íslenska repjuolíublöndu,
brauð o.fl.
Víðtækur stuðningur
Frumkvöðlafyrirtæki eins og
Margildi þurfa á öflugu stuðn-
ingsneti opinberra og einkaaðila
að halda til að komast á legg. Án
fjárstuðnings núverandi hluthafa
Margildis, AVS, rannsóknasjóðs í
sjávarútvegi, Tækniþróunarsjóðs
Rannís, Uppbyggingarsjóðs
Austurlands, atvinnuvega-
og nýsköpunarráðuneytisins,
Íslandsbanka og TM, hefði þetta
ekki verið hægt. Það á einnig við um
ómetanlegt samstarf við aðra aðila
s.s. Matís, Háskólann á Akureyri,
Síldarvinnsluna, HB Granda,
Loðnuvinnsluna, Eskju, Skinney
Þinganes, Ísfélagið, Vinnslustöðina,
Eflu, Alta, Kanon, KPMG,
Samhenta, Sjávarútvegsráðstefnuna,
Sjávarklasann ofl. aðila.
Verðlaunalýsi Margildis
hefur verið selt til Evrópu
og Bandaríkjanna og fer í
smásöludreifingu hérlendis í lok
sumars undir nýju vörumerki og
líklegt að fleiri aðilar bætist í hópinn
fljótlega.
Margildi vinnur áfram jafnt
og þétt að frekari rannsóknum,
vöruþróun og markaðssetningu
framleiðsluvara ásamt undirbúningi
að byggingu eigin lýsisverksmiðju.