Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1997, Page 6

Guðmundur og Rannveig úti í vorinu í Vífilsstaðahrauni.
systrum, alltaf með fullt af fólki í
kringum sig. “Eg ólst upp í 60
fermetra húsi. Við systurnar sváfum
tværeðafjórarsamanírúmi. Égsvaf
ekki ein í rúmi fyrr en ég kom á
Vífilsstaði. Aldrei ein í herbergi.
Samt vissi ég ekki hvað þrengsli voru.
Nú finnst mér erfitt að sætta mig við
þá staðreynd, að ég er ekki bara ein í
rúmi, heldur ein í herbergi og ein í
húsi.”
Rannveigu líður best að hafa fólk
í kringum sig. “Ef ég er veik, batnar
mér ef einhver kemur, og helst vil ég
fá að mata gesti mína,” segir hún
kímin. Nýbakað brauð með geitaosti
smakkast vel.
Rannveig hefur verið ekkja í 19 ár.
“Guðmundur var aðeins 59 ára, þegar
hann dó.”
Hvernig kynnust þið?
“I Kennaraskólanum. Guðmundur
kom í höfuðstaðinn frá Isafirði og fór
í læri hjá venslamanni, sem var sútari.
A vinnustaðnum var blautt og kalt, og
þar var maður sem hóstaði og spýtti á
gólfið. Þarna tók Guðmundur bakt-
eríuna. Þetta var árið 1936. Bróðir
hans Leó smitaðist líka á sínum vinnu-
stað. Hann dó 17 ára.
Guðmundur var bara 17 ára fyrsta
árið sitt á Reykjahæli. Unglingur sem
trúað var fyrir leiðsögn barna á staðn-
um. Læknirinn sem fylgdist með,
sagði við hann: “Þú verður að fara í
skóla til að afla þér starfsmenntunar!”
Berklasjúklingur mátti ekki vinna
erfiðisvinnu. Guðmundur sótti því
Kennaraskólann á veturna, en var á
hælinu á sumrin.
Það var hægt vegna þess að hann
var ekki með smitandi berkla.
Að námi loknu kenndi hann í Aust-
urbæjarskóla. Það fannst ekkert að
honum í skoðun, þótt hann væri sífellt
með hósta og kvef.”
Rannveig tekur fyrir augun og
spyr: “Af hverju sjá ekki allir,
hvað lífið er stutt? Við fengum rétt
tíma til að gifta okkur, bjuggum í
pínulítilli íbúð, nálægt hvort öðru,
hamingjusöm að eiga von á barni.
Mamma og pabbi bjuggu í Réttarholti
í Sogamýri sem var sveit þá. Skyndi-
lega, rétt fyrir jólin, veikjast allar litlu
systurnar mínar. Heimilislæknir
skoðar börnin, en finnur ekki neitt.
Kristbjöm Tryggvason barnalæknir,
þá nýkominn úr námi, var líka kall-
aður til. Hann sagði: “Fyrst ekkert
kemur í ljós, setjum við berklaprufur
á þær.” Hver einasta stelpa reyndist
smituð.
“Nú verðið þið að finna smit-
berann,” sögðu læknarnir.
“Við umgöngumst ekkert berkla-
veikt fólk,” sagði mamma.
“Hvað með mig?” spurði Guð-
mundur, þegar við komum í heim-
sókn.
“Það getur ekki verið,” segir
mamma, “nýbúið að skoða þig og
leyfa þér að kenna.” En Guðmundur
fór beint niður í “Líkn” og var lagður
inn á Vífilsstaði.
Dóttir okkar fæddist í janúar. Ég
leitaði ráða hjá lækni í Líkn, áður en
ég hætti mér að heimsækja Guðmund.
“Þig þarf ekki að athuga. Þú hefur
sofið hjá manni með bullandi smit og
hlýtur að vera búin að taka bakteríuna.
Þér er óhætt að heimsækja Guð-
mund.” Þessi fullyrðing stóðst ekki.
s
Eg fór í heimsókn upp að Víf-
ilsstöðum. í stofu með Guð-
mundi lágu fjórir ungir menn, allir
með bullandi smit. Þarna sat ég
drjúga stund. Meðgöngutími berkla
eru sex vikur. Að sex vikum liðnum,
upp á dag veikist ég. Fékk ofsahita
og brjósthimnubólgu, og var lögð inn
á Vífilsstaði.
Reynt var að tappa vatni úr brjóst-
holinu með því að stinga stórri sprautu
á milli rifja og fylla holið lofti. En
aðgerðin tókst ekki. Það leið alltaf
yfir mig.”
Dóttir þeirra hjóna fæddist 9.
janúar. Rannveig var lögð inn á
Vífilsstaði 19. mars. “Ég var með
hana á brjósti og man enn sársaukann,
þegar hún var tekin frá mér. Ég
hugsaði um ekkert nema þetta litla
barn. Auðvitað tók mamma hana til
sín, um annað var ekki að ræða, engir
sjúkradagpeningar, engar bætur. Ef
maður átti engan að, mátti maður
deyja drottni sínum.”
Um vorið fékk Rannveig sendar
myndir af dóttur sinni. “Ég starði á
hana og ímyndaði mér að hún væri
sorgbitin vegna mömmu sinnar. Og
ég gekk um stofuna með myndirnar,
talaði um söknuð minn, þar til ein
konan hrópaði: “Hættu! Þú ert ekki
eina manneskjan sem hefur þurft að
skilja eftir lítið barn.” Eftir það
passaði ég mig. Sjúklingar á Vífils-
staðahæli veltu sér ekki upp úr sorg-
um sínum.”
Vorið, vonin og vináttan
Ungu hjónin lágu saman í þrjú ár
á Vífilsstöðum. “Ég hef oft hugsað
um, hvernig samband okkar hefði
þróast, hefði ég verið ein í bænum,
hann einn á hælinu,” segir Rannveig.
“Þótt ég hafi verið mjög reið yfir að
smitast svona, held ég að þetta hafi
verið gæfa okkar.”
Rannveig lá í stofu á efstu hæð,
Guðmundur á miðhæð. “Þetta var til-
hugalíf sem þróaði djúpa vináttu. A
6