Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.09.1997, Page 7

Guðmundur og Rannveig með Sigrúnu og Leó Eirík. Sigrún er
sérkennari í Flataskóla. Leó er lögfræðingur.
matartímum sátum við saman, en
vorið og sumarið voru tími einkalífs.
Þá gengum við saman út í hraunið.
Guðmundur var lágvaxinn eins og ég.
Eitt sinn er við leiddumst út í vorið,
heyrði ég sagt: “Nei, sko litlu syst-
kinin, ósköp eru þau sæt!” Vináttan
sást svo greinilega á milli okkar. Við
áttum svo mikið sameiginlegt.
Hraunið var gleðigjafi sjúkling-
anna, leikvöllur á vorin og sumrin.
Hvað við nutum þess að liggja þar í
sólinni. Stundum tókum við gítara
með okkur, sátum í lautu og sungum.
Oft fórum við í gönguferðir með nesti
eða löguðum okkur kaffi í tjaldi.
Vináttan var svo djúp og falleg,
tengslin svo sterk á milli þjáningar-
félaga á Vífilsstöðum. Flest okkar
voru svo ung. Berklar urðu krónískur
sjúkdómur hjá eldra fólki. Börn voru
yfirleitt fljót að jafna sig, eins og litlu
systur mínar. En við sem fengum
berkla á aldrinum 15-30 ára, gátum
átt í löngu veikindastríði - þau okkar
sem fengu að lifa. Margir dóu.
✓
Eg ætlaði aldrei að deyja. Ekki
heldur hinir sem voru deyjandi.
Við vorum alltaf á batavegi á leiðinni
heim. Hver sjúklingur fór í rannsókn
mánaðarlega. “Fékkstu góða skoð-
un?” spurðum við hvort annað. Góð
skoðun þýddi útskrift. Við sem vorum
þarna ár eftir ár, fengum greinilega
ekki góða skoðun, en svarið varalltaf:
“Það verður ábyggilega betra næst.”
Alltaf þessi von.
Berklar eru ekki þjáning, aðallega
þreyta, hiti og máttleysi. Meðferðin
fólst í hreinlæti, borða góðan mat, sofa
reglulega og stunda útivist. Þarna var
hvorki iðjuþjálfi né félagsráðgjafi, en
við vorum ráðgjafar og sálfræðingar
hvert fyrir annað.
Mikið var lesið. Bókaútgefendur
sáu um að ekki var skortur á lesefni
og eitt besta bókasafn landsins varð
til. Handavinna var geysilega mikið
iðkuð. Athvarf var byggt til að sauma
og gera við föt. Saumavélin var svo
vinsæl að panta þurfti aðgang. Þarna
lærði ég fyrst að sauma og varð mjög
fær saumakona. A kvöldvökum
færðum við upp leikrit og bíóin okkar
voru filmubútar.”
- Það á að höggva konuna mína!
Rannveig var höggvin. Sætti
lækningu þess tíma, þegar sjúklingur
með lungnaberkla tók ekki blásningu.
“Þetta var hrossalækning, en ég vildi
allt til vinna að komast heim til litlu
dóttur minnar,” segir Rannveig.
“Guðmundur Karl læknir á Akur-
eyri var sérfræðingur í rifjaskurði og
sá um höggninguna. Hann sneri sér
fyrst að manninum mínum og spurði:
“Á að höggva yður?”
“Nei, það á að höggva konuna
mína,” svaraði Guðmundur að bragði.
Það má því segja: Guðmundur fór
norður með konuna sína til að láta
höggva hana!” Rannveig hlær dátt,
þegar hún rifjar þetta upp.
“Höggning var framkvæmd, ef
blásning tókst ekki. Rifin voru tínd í
burtu og stórri kúlu úr sáratrefjum
stungið undir handarkrikann. Síðan
var tveggja manna verk að styðja við
og vefja sjúklinginn. Umbúðirnar
gekk maður með í hálft ár. Þannig
var lunganu þrýst saman og gat losað
sig við uppgang og náð að gróa.
- Heilsulaus? Nei, ég vil ekki kalla
mig heilsulausa. Ég hef alltaf unnið
fullan vinnudag. Var kennari í 30 ár,
síðan á fræðsluskrifstofu Reykjaness
til 76 ára aldurs.” Rannveig er þögul
um stund, segir síðan:
“Allir sem hafa gengið undir slíka
aðgerð, taka út afleiðingar síðar á
ævinni. Ég er með mikla lungna-
þembu. Ég reykti því miður, en hætti
því fyrir tólf árum. Vissi of seint að
reykingar eru það versta sem maður
getur gert sjálfum sér.”
Rannveig er hörð við sjálfa sig.
Sex rif og hálft herðablað var fjarlægt.
Afleiðingar: Hryggurinn eins og
S. Álagið á vöðva alltaf rangt.
“Ef ég verð lasin, fæ ég alltaf
lungnateppu. Þess vegna er ég svo
mæðin.”
Rannveig getur ekki gengið upp
stiga eða brekkur, þolir hvorki kalt loft
né rok. Getur ekki lyft hlutum.
“Stoðkerfi mitt leyfir það ekki,” segir
hún.
Samt segist hún ekki vera heilsu-
laus.
Rjúfa einsemd - finna samkennd
Rannveig tók við formannsstöðu í
Reykjavíkurdeild SÍBS fyrir fjórum
árum. “Flestir eru fyrrverandi
berklasjúklingar, mjög fullorðið fólk.
Reykjavíkurdeildin er til að halda
þessu fólki saman, láta það finna hvað
það er vel metið og hver ábyrgð þess
er gagnvart samtökunum. Við fáum
allar fundargerðir frá aðalstjórninni og
getum gert athugasemdir. Oddur
Ólafsson, læknir á Reykjalundi ákvað
að auka samstarfið. Áframhaldandi
samstaða sýnir okkur, að við eigum
hvort annað að, ef á reynir.
Gamla samkenndin blossar upp,
þegar við hittumst til skrafs og
ráðagerða, á góðu kaffi- eða spila-
kvöldi eða til að grisja í gróðurreitnum
okkar uppi í Heiðmörk. Árleg Jóns-
messuferð er vel sótt. Jólakaffið er
líka vinsælt - og friðsælt - við viljum
alltaf hafa næði til að tala saman.
Bandaríski sálfræðingurinn Glass-
er sagði: “Enginn getur lifað nema
FRÉTTABRÉF ÖRYRKJABANDALAGSINS
7