Fjölrit RALA - 10.11.1992, Side 55

-47-
tegundir eru algengar hér á landi og vel kemur til greina að nota þær í framtíðinni til
uppgræðslu vegsára. Af þessum tegundum er nú aðeins framleitt fræ af
snarrótarpunti og túnvingli, en einnig er alltaf eitthvað tínt af krækiberjum sem sá
mætti í vegsár. Notkun hinna tegundanna kemur því vart til greina í náinni framtíð
nema í smáum, stíl t.d með því að færa til plöntur úr grenndargróðri og gróðursetja þær
í vegsárin eða tína fræ af þeim til sáningar. Klóelftingu verður þó ekki fjölgað með
frætekju þar sem hún fjölgar sér með gróum en ekki af fræi. Á það skal bent að
fjallasmári vex nær eingöngu í snjódældum til fjalla og því er ekki mögulegt að nota
hann nema á snjóþungum svæðum tiltölulega hátt yfir sjó. Snarrótarpuntur er mjög
öflug tegund sem verður oft ríkjandi í gróðri. Notkun hans er því varasöm, ef
tilgangur uppgræðslu er að fá upp fjölbreyttan gróður í vegsárum og sem líkastan
þeim sem er í nágrenni veganna. Þó má mæla með notkun hans þar sem aðstæður eru
sérlega erfiðar, t.d. með hálendisvegum.
Þótt belgjurtir hafi ekki verið meðal landnema í þeim veggrófum sem rannsakaðar
voru er ljóst að þæi; geta haft mikil áhrif á framvindu gróðurs. Hvítsmári, sem nokkuð
hefur verið prófaður til sáningar í vegraski (Áslaug Helgadóttir, þetta fjölrit), hefur
víða numið land meðfram vegum og rétt er að rannsaka betur þá möguleika sem felast
kunna í notkun hans og annarra belgjurta.
Þótt margt hafi áunnist við uppgræðslu hér á landi á undanförnum árum er ljóst að
þekking okkar á uppgræðslu vegsára er að ýmsu leyti takmörkuð og er rétt að benda
hér á nokkur atriði sem vert er að huga betur að.
a) Mikilvægt er að hefja rannsóknir sem allra fyrst á þýðingu þess að
varðveita efsta jarðvegslagið við vegagerð. Því verði síðan jafnað yfír
jarðvegssárin þegar uppgræðsla hefst. I því sambandi þarf rannsaka
sérstaklega áhrif fræforða jarðvegsins á landnám plantna í veggrófum.
b) Við gróðurrannsóknir sem gerðar yrðu í vegraski er mikilvægt að
rannsaka betur en gert hefur verið áhrif mismunandi jarðvegsþátta á
landnám plantna og framvindu gróðurs. Mæla þarf ýmsar
jarðvegsbreytur, svo sem sýrustig, næringarástand, kolefnisinnihald og
rakastig. Með þeim rannsóknum sem lýst hefur verið hér að ofan hafa
fengist mikilsverðar upplýsingar um gróður. Endurmælingar á þessum
reitum eftir 10-20 ár hefur væntanlega mikið gildi, því þannig fást
upplýsingar um langtímabreytingar á gróðri í veggrófum.
c) Ef megintilgangur uppgræðslu vegsára er að mynda stöðugt
gróðursamfélag sem líkist grenndargróðri verður að huga mun betur að
notkun innlendra tegunda en hingað til hefur verið gert. Því er
nauðsynlegt að hefja tilraunir sem miða að því að nýta grenndartegundir
við uppgræðslu. Má t.d. nefna að erlendis hefur dreifing á mosabrotum
verið talin vænlegur kostur við uppgræðslu vegsára (Bayfield 1980) en
hér á landi hefur þetta lítið verið rannsakað.