Fjölrit RALA - 15.01.2001, Page 45

komið fram um að sjúkdómar eða skordýr herji á alaskalúpínu hér á landi og eigi þátt
í hörfun hennar.
Þekkt er að lúpínur geta myndað langlífan ffæforða í jarðvegi (O’Leary 1982) og
niðurstöður rannsókna hér á landi benda til að alaskalúpína sé í þeim hópi (Bjami
Diðrik Sigurðsson 1993). Þótt lúpínuplöntur deyji og hverfi um tíma getur lúpína aftur
skotið upp kollinum ef skilyrði skapast fyrir spímn ffæs og uppvöxt ungplantna.
Tegundin Lupinus arboreus getur vaxið upp að nýju af þeim ffæforða sem hún skilur
eftir sig i dauðum breiðum á ströndum Kalifomíu (Maron og Connors 1996) og það
sama hefur gerst þar sem tegundin hefur verið notuð við skógrækt á Nýja-Sjálandi.
Þar hefur hún verið notuð sem áburðargjafí við ræktun nýrra fumskóga á rýmm
svæðum. Lúpínan deyr smám saman út þegar furan vex henni yfir höfuð og myndar
samfellt þak og skugga en sprettur síðan upp aftur þegar skógamir em grisjaðir um 10
og 20 árum eftir plöntun (Sprent og Silvester 1973, Sprent og Sprent 1990). í til-
raunum sem gerðar hafa verið með að slá breiður af alaskalúpínu hér á landi hefur
komið í ljós að þar sem gömlu plöntumar drepast getur endumýjun orðið af ffæi
(Bjami Diðrik Sigurðsson o.fl. 1995) og sama reynsla hefur fengist þar sem reynt
hefur verið að eyða lúpínu með slætti í þjóðgarðinum í Skaftafelli.
Þótt dæmi séu um ffá nokkmm svæðum að alaskalúpína hafi hörfað úr gróðri hér
á landi teljum við það ekki gefa tilefni til að fullyrða að það sama muni gerast
hvarvetna þar sem hún nemur land. Niðurstöðumar sýna að hún getur tekið að gisna
og jafnvel hörfað um 10-20 ámm eftir að hún myndar samfelldar breiður, eins og
dæmin úr innsveitum á Norðurlandi og frá Suðvesturlandi sýna. Annars staðar hefur
hún haldið velli í yfir 30 ár eins og á Kvískeijum, í Múlakoti, Skorradal og í útsveitum
á Norðurlandi. Þar er líklegt að fyrsta kynslóð lúpínunnar hafi ekki verið liðin undir
lok þegar rannsóknimar fóm ffam. Því verður ekki séð fýrir endann á þeirri gróður-
framvindu sem lúpínan hefur gegnt lykilhlutverki í. Ævilengd plantna hlýtur að hafa
afgerandi áhrif á hve lengi lúpína er til staðar á hveijum stað eða bletti. Ef spímnar-
og uppvaxtarskilyrði versna fyrir ungplöntur við gróðurffamvindu í breiðum getur
lúpína hörfað af landi við það að gamlar plöntur ljúka æviskeiði sínu. Líklegt er að
þetta sé orsök fyrir hörfun lúpínu í Heiðmörk og Haukadal þar sem þétt graslendi eða
elfting með þykku mosalagi hefur tekið við af lúpínu. Þar sem spímnar- og uppvaxtar-
skilyrði fyrir lúpínu haldast áffam í breiðum ættu ffæplöntur að geta fýllt í skörðin
sem eldri plöntur skilja eftir sig. Líklegt er að lúpína viðhaldist á meðan það ástand
varir. Okkur þykir sennilegt að á þurmm svæðum þar sem lúpína nær ekki að mynda
samfelldar breiður verði áffam spímnar- og uppvaxtarskilyrði fyrir plöntur eftir að
fyrsta kynslóðin hefur horfið. Á það t.d. við um mela í innsveitum á Norðurlandi. Lík-
legt er þó að sá gróður sem nemur land innan um lúpínuna veiti henni einhveija sam-
keppni og að hún nái ekki aftur þeim þéttleika sem var á fyrsta skeiðinu.
Eins og ffam hefur komið einkennast búsvæði villtra lúpínutegunda yfirleitt af
talsverðu raski. I heimkynnum sínum er alaskalúpína algengust á malareymm við sjó
og meðffam ám en finnst einnig í gróskumiklu, röku blómlendi í brekkum ofan skóg-
armarka (Hultén 1968, Sandgren og Noble 1978). Hér á landi em gróður mjög
raskaður vegna landnýtingar og einnig er náttúrlegt rask mjög algengt og útbreitt
vegna landslags, veðurfars og eldvirkni. Búsvæði fyrir lúpínu em því víðáttumikil og
munu viðhaldast. Því verður að ætla að hún verði áffam til staðar í einhveijum mæli á
þeim svæðum þar sem henni hefur verið dreift.
43