Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1971, Blaðsíða 50

48 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
gráðudögum. Þar eð allnáið samband hlýt-
ur að vera á milli þroska jurtanna og upp-
skeru þeirra, má gera ráð íyrir, að varma-
magnið ráði miklu um uppskerumagnið,
sem jurtirnar skila.
Reiknað var út varmamagnið í gráðudög-
um við hvern liinna þriggja sláttutíma fyrri
sláttar í tilraun nr. 167—65. Varmamagnið
var reiknað út frá meðallofthita livers mán-
aðar (sjá töflu 3). Varmamagnið er fremur
ónákvæm stærð, eins og það er skilgreint
hér, þar eð ekki er tekið beint tillit til hita-
fars hvers sólarhrings á sprettutíma. Vöxt-
ur grasanna er talinn byrja, þegar meðalhiti
dagsins, reiknaður út frá mánaðarmeðaltöl-
um, fer yfir -þ 4°C, og er það mark sett sem
núllpunktur við útreikning á varmamagni.
Þannig jafngilda 30 dagar með 8,5°C með-
alhita 30 • (8,5 — 4,0) =135 gráðudögum.
Mjög lítill munur var á uppskerumagni
úr fyrri slætti eftir því, hvort köfnunarefnis-
áburðinum var skipt eða ekki (0,10>P>
0,05). Af þeim sökurn var tekið meðaltal lið-
anna og það notað við útreikning á fylgni
uppskeru og veðurfars.
I eftirfarandi yfirliti er sýnd fylgni upp-
skerumagns og varmamagns og aðhvarfs-
stuðull þáttanna fyrir hvert einstakt ár:
Ár fylgnistuðull aðhvarfsstuðull
r (n=6) b, hkg/ha dag°C
1965 0,992 0,282
1966 0,999 0,199
1967 0,964 0,256
1968 0,996 0,205
1969 0,972 0,225
1970 0,996 0,255
Við þessa útreikninga er gengið út frá
línulegu aðhvarfi uppskeru að varmamagni
sprettutímans. Yfirlitið sýnir, að skýra má
um 97% af breytileika í uppskerumagni
með breytileika í varmamagni.
Uppskerumagnið eykst að jafnaði um 0,24
hkg/ha á hverjum gráðudegi, sem jafngildir
um 220 kg af heyi á ha og dag við 9°C með-
alhita.
Efnamyndun jurtanna er að verulegu
leyti háð því orkumagni, sem þeim berst á
vaxtarskeiðinu. Geislun frá sól og hirnni er
mælikvarði á þá orku, sem berst til jurtanna.
Nú eru mælingar á geislun á íslandi frem-
ur taknrarkaðar enn sem komið er. Hins
vegar hefur Markús Á. Einarsson (1969)
birt fylgnilíkingar, er m. a. lýsa sambandi
geislunar og áætlaðrar skýjahulu. Með lík-
ingum þessum, og meðalskýjahulu hefur
verið fundið það orkumagn í kcaljcm- dag,
senr til jarðar barst frá sól og hinrni á
Hvanneyri í júní á árunum 1965—1970. Að-
alsprettutími grasanna er júnímánuður að
öðru jöfnu. Srðan var reiknað aðhvarf upp-
skeru að gráðudagafjölda og geislun á aðal-
sprettutírna, og konr þá fram eftirfarandi
lrking:
y = -f- 2,22 = 0,10 • xi -f 0,79 • xr • x2
(R = 0,95 P < 0,05)
y = uppskera, hkg/lra,
xi = gráðudagar, d • C°,
x2 = geislun í júní, kcal/cm2 dag.
Fylgni þáttanna er nrjög há, og má skýra
90% af breytileika í uppskeru nreð breyti-
leika í gráðudagafjölda og geislun. Það er
grunsamlega há fylgni, en bæði kemur til
heppni við val á breytistærðum (xi, x2) og
einnig það, að lrér er á ferðinni grastegund
í hreinrækt. Hins vegar styrkir það líking-
una og eykur notagildi lrennar, hve veður-
far og önnur vaxtarskilyrði voru breytileg á
tilraunaárunum. Nægir þar að benda á góð-
ærið 1965 og „kal“-árin 1968 og 1969.
Við xi = 0 og x2 = 0 er y = -d- 2,22 hkg/
lra, sem benclir til þess, að vöxtur vallarfox-
grassins lrafi hafizt við hér urn bil 4,2°C
nreðalhita dags, en ekki 4,0°C, eins og gert
var ráð fyrir r upphafi. Þetta er háð því, að
uppskerumagnið fylgi gráðudagafjöldanurn
linulega. Út frá sambandinu rná einnig