Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1975, Side 7

ATHUGANIR Á INNYFLAORMUM ÍSLENZKRA NAUTGRIPA 5
hafa það í huga sér, að talsverðu af sauð-
fénu, sem hér um ræðir, var slátrað vegna
einhvers krankleika, en alltaf má búast við
því, að ormarnir magnist, þegar mótstöðuafl
skepnunnar minnkar. Nautgripirnir voru
hins vegar allir taldir heilbrigðir. Engu að
síður bendir þessi mikli munur til þess, að
T. axei muni eiga miklu erfiðara uppdráttar
í nautgripum en í sauðfé.
Ostertagia ostertagi og Ostertagia lyrata.
Erfittt er að greina kvendýr þessara tegunda
í sundur, en hins vegar auðvelt að greina
karldýrin. Hér er gert ráð fyrir því, að hlut-
fallið milli kvendýra þessara tegunda sé hið
sama og hlutfallið milli karldýranna. Alls
fundust þessir ormar í 31 nautgrip eða 97%.
Meðalfjöldi orma í þessum 31 grip var
4010, en mesti fjöldi í einum grip 20800.
O. ostertagi er mun algengari en O. lyrata.
Þannig fundust kafldýr af O. ostertagi í öll-
um þeim 27 nautgripum, þar sem einhver
karldýr fundust, en O. lyrata aðeins í 16 af
þessum 27. I þessum 27 gripum var áætl-
aður meðalfjöldi O. ostertagi 3830, en áætl-
aður meðalfjöldi O. lyrata í þeim 16 grip-
um, sem karldýr af þessari tegund fundust í,
var aðeins 1260. Báðar umræddar tegundir
eru bundnar við nautgripi og hafa ekki
fundÍ2t í sauðfé, a. m. k. ekki hérlendis. I
sauðfjárvinstrum er hins vegar um tvær teg-
undir af þessari ættkvísl að ræða, þ. e. Oster-
tagia circumcincta og O. trifurcata, en hvorug
þeirra hefur fundizt hér í nautgripum. Fjöldi
Ostertagia í nautgripum hér er nokkuð mik-
ill, a. m. k. ef miðað er við fjölua Trichos-
trongylus axei. Til samanburðar má geta
þess, að í 40 kindum, sem atbugaðar voru
á tímabilinu janúar—júní 1962, fannst O.
circumcincta í 35 (87.5%) og O. trifurcata
í 23 (57.5%). Meðalfjöldi O. circumcincta í
þeim 35 kindum, sem hún fannst í, var
7370, en meðalfjöldi O. trifnrcata í þeim 23,
sem hún fannst í, 2630.
Ormalirfur. Lirfur voru ekki greindar í teg-
undir. Lirfur fundust alls í 15 nautgripum
(53%), og voru þær að meðaltali 950 í
þessum 15.
Athuganir þær, sem gerðar voru með því
að skafa slímhúð vinstrar og melta skafið,
staðfestu í megindráttum ofannefndar niður-
stöður, en auk þess fengust við þær athug-
anir nokkrar upplýsingar um árstíðabundnar
breytingar. Þannig fækkaði lirfum mikið í
hlutfalli við fullvaxta dýr á tímabilinu frá
janúar—júlí. Voru þær mun algengari en
fullvaxta dýr á tímabilinu frá janúar—apríl,
en mun færri í júní og júlí. Ekkert bendir
til þess, að mismunandi aðferðir, notaðar á
tímabilinu, valdi þessum mun. Rétt er að
hafa hér í huga, að þær tölur, sem að ofan
eru ræddar, byggjast eingöngu á ormaskoð-
un (skolun á vinstrum) nautgripa, sem slátr-
að var í júní og júlí, þegar lirfur virðast í
lágmarki. Talningar á ormum í slímhúð
virmst einnig benda til nokkurrar aukningar
á Ostertagia frá janúar til maí (rúmleg tvö-
földun á því tímabili), en hins vegar var
ekki að sjá neina reglubundna breytingu á
T. axei.
Ekki var unnt að sjá neinn mun orma-
fjölda nautgripa miðað við aldur þeirra að
kálfum undanskildum. AIls var skolað úr
vinstrum 8 kálfa. I einum þessara fannst
enginn orraur í vinstur, en í hinum 7 voru
að meðaltali um 7340 Ostertagia, en 24 eins
árs og eldri nautgripir voru að meðaltali með
aðeins 2950 Ostertagia (en þessir ormar
fundust í öllum 24 nautgripum). Tveir kálf-
ar voru með um tvöfalt fleiri orma en nokk-
ur eldri gripur. Hins vegar var enginn sjá-
anlegur munur á kálfum og e’dri gripum
um fjölda á T. axei. T axei fannst í 5 hinna
8 kálfa, að meðaltali 820, en 9 af hinum
24 eldri gripum höfðu þennan orm, að
meðaltali 1310 í grip.