Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1975, Blaðsíða 29

MYNDUN MÓAJARÐVEGS í SKAGAFIRBI 27
Ársriti Skógræktarfélags íslands. Þær þykkn-
unartölur ná yfir stór landsvæði, en allgott
samræmi virðist þó á milli Skagafjarðarsvæð-
isins og þeirra talna, sem Sigurður nefnir um
Norðurland.
Viðarkol.
Ingólfur Davíðsson (1964) minnist á bæja-
nöfn í mynni Kolbeinsdals, Sviðning og
Smiðsgerði, og getur þess til, að þar hafi
verið gert til kola í Sviðningi og smíðað við
kolin í Smiðsgerði. Ári síðar svarar Sigurður
Þórarinsson (1965) og bendir á þá skýringu,
að um akur- eða grasteig, sem að fornu fari
hafi verið sviðinn eða brenndur í ræktunar-
skyni, sé að ræða.
Á þessar vangaveltur er minnzt hér vegna
þess, að í nokkrum sniðum fundust viðar-
kolaleifar, eins og áður er getið. Þessi snið
voru:
18 Sunnan Norðurárbrúar 2 cm
14 í Neðribyggð gegnt Hvíteyrum 3 cm
35 Norðan Ytri-Brekku í
Út-Blönduhlíð 6—9 cm
5 um 300 m norðan Grafaróss 2,5 cm
Útbreiðsla þessara laga bendir til allút-
breiddra skóga eða kjarrs, sem trúlega hefur
verið sviðið til ruðnings. Kolaleifar í sniði 35
gæm verið kölagröf, enda þykkari kolaleifar
en í hinum sniðunum.
Sigurður Þórarinsson (1944) bendir á vitn-
isburð örnefna um brennslu og sviðningu
skóga. Þar er getið nokkurra örnefna úr
Skagafirði, svo sem:
Brennigerði, bær í Sauðárhreppi,
Brenniborg, bær í Lýtingsstaðahreppi,
Brennigil, í Austurdal, — eyðibýli,
Brennistaðir, bær í Fljótahreppi,
Sviðningur, Hólahreppi, — eyðibýli,
Sviðningur, teigur hjá Okrum, Blönduhlíð.
Við má bæta:
Kolgröf, bær í Efribyggð, Lýtingsst.hr.
Hér er um sjö örnefni og fjóra fundarstaði
kolaleifa að ræða. Virðist því mega telja, að
kolagerð og sviðning hafi verið allalmenn
iðja í Skagafirði í öndverða byggð.
GERÐ MÓAJARÐVEGS
Rannsóknir þær, sem gerðar hafa verið á ís-
lenzkum móajarðvegi, benda til þess, að hann
sé að uppruna til eldfjallaaska og vindflutt
bergmylsna. Efnasamsetning jarðvegsins er
hins vegar mjög ólík hinum eiginléga löss-
jarðvegi, sem víða finnst erlendis. Er það að
vonum vegna tiltölu'lega einhæfs berggrunns
hér á landi og eldfjallaöskunnar.
Jarðvegurinn er bæði misþ}'kkur og mis-
grófur. Til þess að kanna grófleika og berg-
fræðilega samsetningu jarðvegsins var beitt
tveimur rannsóknaraðferðum:
1. kornamælingum og
2. smásjárrannsókn á þunnsneiðum af jarð-
vegskornum.
Til þessara ákvarðana voru tekin sýni úr
þremur sniðum í vestanverðum Skagafirði.
Sniðin voru:
(8) norðan Bjarnastaðahlíðar,
(14) gegnt Hvíteyrum,
(24) Stóra-Gröf syðri.
Um það bil 20 km eru milli staðanna, þar
sem sýnin voru tekin, og var það gert til að
kanna, hvort um mun í samsetningu væri að
ræða út eftir Skagafirði.
Sýnin voru tekin úr sniðunum milli
þekktra öskulaga á mismunandi dýpi. Alls
voru athuguð 18 sýni.