Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1975, Page 13

BREYTINGAR Á JARÐVEGI 11
ræstum og þó mjög rökum jarðvegi skammt
undan brattri fjallshlíð. Þessi jarðvegur virð-
ist vera millistig móa- og mýrarjarðvegs. Lítið
mun hafa verið sáð í landið og það látið
gróa upp að mestu af sjáifu sér.
Tilraunakerfið er hið sama í öllum stöðv-
unum, þ. e. 5X5 „latin square". Stærð á-
burðarreita er 50 m2 og stærð uppskerureita
25 m2. A Reykhólum og Skriðuklaustri hefur
sama áburðarmagn verið notað allt tilrauna-
skeiðið. A Akureyri hefur alla tíð verið notað
nokkru minna magn kalí- og fosfóráburðar
og aðeins 82 kg N/ha í stað 120 kg/ha í
fyrrnefndu stöðvunum tveimur.
A Sámsstöðum hafa hins vegar nokkrar
breytingar verið gerðar á áburðarmagninu til
að færa það til betra samræmis við venjulega
áburðarnotkun bænda á hverjum tíma. Að-
albreytingar hafa verið að auka köfnunar-
efnismagn, fyrst úr 62 kg N/ha upp í 93
kg N/ha árið 1961 og svo árið 1964 upp í
120 kg N/ha. Aburðarmagnið og breytingar
á því eru skýrðar í athugasemdum með
töflu 1.
ÁSTAND JARÐVEGSINS
I töflu 1 sjást þær breytingar, sem tegund-
irnar þrjár af köfnunarefnisáburði hafa vald-
ið á magni CaJMg-K í efsta 5 cm lagi jarð-
vegsins. I öllum tilraunastöðvunum kemur í
ljós sams konar þróun þrátt fyrir ólíkar að-
stæður og mislangt tilraunaskeið Skýrast
koma þessar breytingar fram, ef litið er á
Ca-þMg-j-K sem eina heild.
Annars vegar eru þar mikilvægust áhrif
kalksaltpémrs til að auka kalsíummagn jarð-
vegsins, svo að það er í sumum tilvikum
orðið næstum helmingi meira en í þeim
reitum, sem aldrei hafa köfnunarefnisáburð
fengið. Á Akureyri er t. d. um að ræða aukn-
ingu úr 20,5 m.e. (þ. e. Ca-|-Mg-(-K) upp
í 41 m.e. Á Sámsstöðum, þar sem úrkoma
er langtum meiri og skolun næringarefna úr
jarðveginum væntanlega samsvarandi, er
aukningin úr 17,5 m.e. upp í 24,3 m.e.
Hins vegar er svo hin aukna skolun af
völdum brennisteinssúrs ammóníaks. Hún
kemur bezt fram sem mjög minnkandi magn
kalsíums, og hefur það t.d. rýrnað úr 12,7
m.e. á Sámsstöðum niður í 2,4 m.e., og á
Reykhólum minnkar það úr 16,3 m.e. niður
í 3,8 m.e. Einnig veldur brennisteinssúrt
ammóníak allverulegri rýrnun magnesíums,
en sú rýrnun er þó hlutfallslega minni en
rýrnun kalsíummagnsins.
Enn fremur endurspeglast áhrif þessara
tveggja áburðartegunda bæði í verulegum
breytingum sýrustigs (pH) og breytingum á
gróðurfari tilraunareitanna. Er þetta í sam-
ræmi við niðurstöður, sem kunnar eru t. d.
af hinum klassísku tilraunum að Rothamsted
í Englandi (Warren og Johnston 1964).
Sem dæmi um gróðurfarsbreytingar má geta
þess, að í tilraunasttöðvunum á Akureyri og
Skriðuklaustri (nafnlaus 1973) hefur m. a.
komið í ljós, að hlutdeild háliðagrass hefur
minnkað stórlega í reimm með brennisteins-
súm ammóníaki miðað við aðra reiti, en
hlumr vallarsveifgrass hins vegar aukist. Og
á Sámsstöðum hefur hlutdeild tvíkímblöð-
unga í reitum með kalksaltpétri aukizt miðað
við aðra reiti.
Niðurstöðurnar frá Akureyri verður að
telja að nokkm leyti undantekningu frá því,
sem að ofan greinir, því að fleiri jónir, eink-
um Ca-jónir, mælast í þeim reitum, sem hafa
fengið Kjarna, en í reitum, sem hafa verið
án köfnunarefnis. Hugsanleg skýring á þessu
gæti verið sú, að aukin grasspretta á Kjarna-
reitum hafi að einhverju leyti leitt til svo
aukinnar efnaumsetningar í jarðveginum, að
nemi meira en aukinni efnauppttöku grassins
og aukinni skolun úr jarðveginum, sem jafn-
an er gert ráð fyrir, að fylgi notkun ammóní-
umáburðar.
Telja verður, að Skriðuklausmr sé ekki