Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1975, Side 19

BREYTINGAR Á JARBVEGI \~j
efstu 5 cm jarðvegsins árið 1963. í því sam-
bandi ber að minnast þess, að þá höfðu til-
raunirnar staðið mislengi, tvær hinar eldri frá
1945, en hinar frá 1953 og 1954. Enn frem-
ur er rétt að ítreka, að tilraunirnar eru ekki
fullkomlega sambærilegar hver við aðra
vegna ólíks magns köfnunarefnisáburðar, sbr.
það, sem áður er sagt um áburðarmagnið.
Engu að síður segja þær svipaða sögu.
Ef fyrst er litið á þá reiti, sem engan
köfnunarefnisáburð hafa fengið, kemur í
ljós, að engar raunverulegar breytingar um-
fram það, sem ætla má sem eðlilegar sveiflur
milli ára, hafa orðið á tímabilinu 1963 —
1973 á Sámsstöðum og Akureyri. A Skriðu-
klaustri virðist hins vegar að ræða um lítils
háttar rýrnun Ca og Mg og lækkun pH á
þessu sama tímabili og enn meiri á Reyk-
hólum, þar sem Ca minnkar úr 19,2 m.e. í
16,3 m.e. á tímabilinu.
Ahrif brennisteinssúrs ammóníaks eru at-
hyglisverð að því leyti að sýrustig á Sáms-
stöðum hefur haldizt óbreytt síðan 1963,
pH = 4,8, jafnframt því sem Ca-j-Mg-þK
hefur einnig staðið í stað. A Akureyri hefur
sýrustig sömuleiðis haldizt óbreytt við pH
= 4,8 og það þrátt fyrir mikla rýrnun kat-
jónanna þriggja. Er líklegt, að þarna gæti
„buffer"-áhrifa frá járni og áli, er tefji fyrir
áframhaldandi lækkun pH.
Sé litið til Skriðuklausmrs í þessu sam-
bandi, kemur í Ijós, að pH hefur minnkað
um heila einingu, úr 5,8 niður í 4,8, og Ca
hrapað úr rúmlega 17 m.e. niður í 9,5 m.e.
miðað við 100 g jarðvegs. Einnig er þar um
greinilega rýrnun Mg-magns að ræða á þessu
10 ára tímabili.
Á Reykhólum er athyglisverðast, hve mjög
jarðvegur er orðinn súr, því að pH mælist
þar aðeins 4,3, en hafði mælzt 12 árum áður
4,9. Á þessu tímabili er að vísu ekki um
jafnmikla hlutfallslega rýrnun katjóna að
ræða og varð á Skriðuklaustri. En hið lága
pH á Reykhólum má vafalaust skýra í ljósi
jónrýmdar jarðvegsins, sem mælist 69,6 m.e.,
og sést þá, að heildarmettun jarðvegsins nem-
ur aðeins 8,3 af hundraði. Skýrir þetta vænt-
anlega að einhverju leyti minnkandi upp-
skeru af völdum brennisteinssúrs ammóníaks
í Reykhólatilrauninni miðað við annan köfn-
unarefnisáburð. Á Skriðuklaustri er metmn
jónrýmdar hins vegar helmingi meiri, 19,4%,
með tilliti til þessara þriggja katjóna.
Á umræddu 10 ára tímabili hafa áhrif
kalksaltpéturs haldið áfram að aukast bæði
á Akureyri og Reykhólum. Kemur þetta
fram sem lítils háttar hækkun pH ásamt
aukningu Ca-magns um sem næst 10 af
hundraði. Á Reykhólum virðist lítil sem
engin breyting hafa átt sér stað varðandi
magn katjóna. pH mælist þar að vísu nokkru
lægra vorið 1973, 5,7 í stað 6,0 áður, og er
það óskýrt. Líklegt er, að hér sé aðeins um
árferðissveiflu að ræða eða ónákvæmni við
sýnatöku, en ekki raunverulega breytingu. Á
Sámsstöðum er svipaða sögu að segja, að
breytingarnar af völdum kalksaltpéturs á
þessu tímabili eru lítt merkjanlegar.
Áhrif Kjarna eru nokkuð breytileg. Á Ak-
ureyri virðast áhrifin engin, enda áburðar-
magn tiltölulega lítið, en hins vegar mjög
mikil á Reykhólalandinu, og á þetta við,
hvort sem litið er á minni eða stærri Kjarna-
skammtinn. Áhrif þessi koma bæði fram sem
mikil lækkun pH, sem svarar 0,5—0,7 ein-
ingum, og einnig sem veruleg rýrnun Ca-
magnsins.
Á Sámsstöðum og Skriðuklaustri er svo að.
sjá sem minni Kjarnaskammturinn hafi haft
óveruleg áhrif, einkum á síðarnefnda staðn-
um, enda magn köfnunarefnis í því tilfelli
aðeins 75 kg N/ha, sem er töluvert minna
en venja er að nota. Stærri skammturinn á
Skriðuklaustri, sem jafngildir algengasta tún-
skammti (120 kg N/ha), hefur valdið lítils
háttar rýrnun Ca-magnsins, þegar saman eru