Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1975, Síða 66

64 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
að niður í deigluna með 2000 lbs. þrýstingi.
Deiglan með 10 cm löngum kveikjuþræði
var síðan látin í súrefnisbombu og inn í
bombuna dælt súrefni (25 atm.) Þar næst
var bomban látin í fötu með 2000 ml af
22,3 °C heim vatni. Fatan var sett í vatns-
fylltan adíabetískan kaloríumæli og sýnið
brennt til ösku með því að hleypa rafstraumi
á kveikiþráð. Hitabreytingar voru skráðar,
þegar vatnið í fötunni hitnaði vegna varma
frá bruna efnisins í kalorímeternum.
Eftir brunann var bomban tekin upp, deigl-
an athuguð og brennsluþráðurinn, sem eftir
var, mældur. Bomban var skoluð að innan
með eimuðu vatni og það síðan títerað með
Na-OH-upplausn til þess að finna magn
saltpéturssýru, sem myndast við brunann.
Hitagildi (orkuforði) sýnis var reiknað
þannig:
m
H = hitagildi sýnis í cal/g,
t = hækkun hitastigs á vatni í kaloríu-
meter við bruna,
m = magn efnis í g,
w = vatnsgildi kaloríumeters = 1356
cal/F0,
ei = leiðrétting vegna myndunarvarma sait-
péturssýrna,
e2 = leiðrétting vegna myndunarvarma
brennisteinssýrna, þessum lið var
sleppt,
e3 = leiðrétting vegna brennsluvarma
kveikiþráðar,
2,3 * C3 cal, þar sem c2 = fjöldi cm af
kveikiþræði sem brenna.
Leiðréttingarnar námu < 1% af (brennslu-
varma) hitagildi.
NIÐURSTÖÐUR
Við þessa athugun voru einkum valdar tvær
plöntutegundir, snarrót og brennisóley. Snar-
rótin var valin vegna þess, hve hún er algeng
grastegund hér á landi og mikilvæg beitar-
planta, hávaxin og rótarmikil. Brennisóleyin
er hins vegar algeng jurt í úthaga og á tún-
um og slæðist því oft með í heyi. Fylgzt var
með vexti þessara plantna frá júnílokum til
síðari hluta júlímánaðar og í hvert sinn mæld
ný planta. Aðrar tegundir, svo sem blásveif-
gras, túnfífill og ætihvönn, voru aðeins at-
hugaðar í eitt skipti.
Niðurstöður einstakra mælinga eru skráð-
ar í 1. töflu, og má þar sjá þurrvigt og hita-
einingar róta og ofanvaxtar einstakra tegunda
á ýmsum tímum. Auk þess voru gerðar
nokkrar mælingar á votvigt og rúmmáli, en
eðlisþyngd (Þ/R) er að sumu leyti mæli-
kvarði á hreinleika sýnisins eða t.d. hve vel
hefur tekizt að ná jarðvegi af rótum. Kemur
fram, að eðlisþyngd er að öllu jöfnu meiri í
rótum (0,95) miðað við ofanvöxt (0,88), sem
gæti bent til þess, að ekki hafi örugglega
náðst að skola allan jarðveg af rótum, en
gæti eins borið vitni um raunverulegan eðlis-
þyngdarmun þessara tveggja plöntuhluta.
Þær tegundir, sem kannaðar voru, eru
allar fjölærar og eru annaðhvort með trefja-
rætur (brennisóley, snarrót og blásveifgras)
eða jarðstöngul (túnfífill og ætihvönn). Að
meðaltali var þurrvigt í ofanvexti plantna
nokkru meiri en í rótum, 22,5 g í ofanvexti
plöntu miðað við 19,1 g í rót. Um aldur
plantnanna var ekki vitað, en árleg þurr-
efnisframleiðsla ofanvaxtar er augljóslega
mun meiri en rótar. Hitagildi í vefjum teg-
undanna var að jafnaði um 3638 cal/g þurr-
efnis.
Enda þótt einhverjar eftirstöðvar jarðvegs
kunni að hafa loðað við rætur, reyndist með-
alhitagildi vera öllu meira í rótum (3698
cal/g) borið saman við ofanvöxt (3629