Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.2020, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIR
„Nei, það hef ég ekki gert.
Það er fjölmargt nýtt í þess-
um sögum sem hefur hvergi
komið fram og er áhugavert
ef maður les þær með stjórn-
málagleraugum af því tagi
sem þú notar í spurningunni.
Ég bara ákvað að láta vaða, ef
svo má að orði komast, af því
það passaði inn í frásögnina.
Í sögunum kemur fram hvað
eftir annað að Bandaríkin
voru sá vettvangur þar sem
ég hafði hvað mest tengsl
og sinni erindum með hvað
áhrifaríkustum hætti.
Margir hafa skemmt sér
við að segja að ég hafi fyrst
og fremst haft áhuga á Kína
en ástæðan fyrir því að ég
sinnti Kína og Indlandi eins
og raun bar vitni var að ég
taldi mig vita að á 21. öldinni
yrðu þessi tvö Asíuríki í for-
ystu í heimsviðskiptunum og
þá væri mikilvægt fyrir litla
þjóð eins og Íslendinga að ná
góðum tengslum áður en allir
vildu þá Lilju kveðið hafa.
Með fullri virðingu fyrir
fyrirrennurum mínum þá
hafði enginn áður tekið við
forsetaembættinu með jafn
víðtæk alþjóðleg tengsl og ég
kom með til Bessastaða og ég
var staðráðinn í að nýta þau
Íslandi til hagsbóta. Íslenskir
ráðamenn þekktu ekki þennan
veruleika að það væri kominn
forseti á vettvang sem gæti
sjálfur útvegað sér fundi í
Hvíta húsinu.
Ég segi frá því þegar Tom
Harkin hjálpaði mér að koma
á fundi með Bill Clinton og
allir í íslensku utanríkisþjón-
ustunni göptu því þetta hefði
verið svo stórt verkefni fyrir
þá. Það fór kannski pínulítið
í taugarnar á þeim sem sátu
hér heima að allt í einu gat for-
setinn farið til Washington og
skipulagt fundi án þess að ráð-
herrar eða ráðuneyti kæmu
við sögu. Einkum var það
metnaðarmál fyrir forsætis-
ráðherrann að hann væri aðal-
maðurinn í Washington hvað
Ísland snerti.
Þegar þetta var búið að
vera í gangi í ákveðinn tíma
fór að bera á því að bæði for-
sætisráðherra og utanríkis-
ráðherra voru orðnir létt
pirraðir á þessum umsvifum
forsetans og fannst hann kom-
inn út fyrir sitt verksvið. Ég
var alls ekki sammála því en
þeim fannst ekki ganga að for-
setinn væri að eiga fundi með
fulltrúum framkvæmdavalds-
ins og ef ég héldi því áfram þá
myndi það hafa afleiðingar.
Ég komst að þeirri niður-
stöðu að togstreita á milli for-
seta og einstakra ráðherra
væri ekki vænleg útflutnings-
vara og þjónaði ekki hagsmun-
um Íslands.
Ég fann þá bara leiðir til
að komast fram hjá þessari
prótókollkröfu og hitti þá í
morgunmat eða í kaffi, eins og
ég lýsi í sögunni. Þeim fannst
gott að komast út af skrifstof-
unni og fundirnir gerðu áfram
sitt gagn en ekki var hægt að
gera formlegar athugasemdir
við þá.“
Hrifinn af Kamölu Harris
Ólafur átti mikil og góð sam-
skipti við Clintonhjónin, og
sömuleiðis varaforsetann
Al Gore. „Þau eru einstakt
þríeyki og eru öll enn mjög
áhrifarík þó langt sé síðan
þau yfirgáfu Hvíta húsið.
Sögur í bókinni varpa ljósi á
að hæfileikar Bill og Hillary
eru í sérflokki. Á vissan hátt
má segja að kjör Joe Biden
opni leiðir fyrir þá stefnu sem
þríeykið þróaði í Demókrata-
flokknum fyrir tæpum þrjá-
tíu árum. Þetta sést ekki síst
á því að Biden hefur skipað
John Kerry sem alþjóðlegan
fulltrúa í baráttunni gegn
loftslagsbreytingum. Ég er
þeirrar skoðunar að það væri
mun meiri óvissa um hvað
væri fram undan ef sá sem
tekur við af Trump hefði ekki
verið skólaður í þessu skeiði í
sögu Bandaríkjanna.“
Hann telur að áhrifa
Trumps komi ekki til með að
gæta mikið á alþjóðavettvangi
eftir að hann hættir sem for-
seti en meira innan Bandaríkj-
anna sjálfra. „Ég hef haldið
því fram eftir að Trump var
kosinn að hann sé ekki sjálfur
vandamálið heldur hafi hann
nýtt sér djúpstæð vandamál
í bandarísku samfélagi varð-
andi efnahag, litarhátt og trú-
mál. Kjör hans endurspeglar
hversu klofin Bandaríkin eru
og núna þarf þjóðin að glíma
við þennan klofning. Ég tel að
arfleifð Trumps verði áfram-
haldandi ágreiningur innan
Bandaríkjanna og að aðrar
þjóðir og ríki haldi áfram að
finna sína framtíð óháð því
sem gerist í hinu daglega leik-
riti í Washington.“
Þá fer Ólafur fögrum orðum
um Kamölu Harris, verðandi
varaforseta. „Hún er greini-
lega mjög hæfileikarík. Kjör
hennar er staðfesting á að
Bandaríkin eru enn land
þar sem dóttir innflytjenda,
dóttir fátækra námsmanna
sem koma frá ólíkum löndum
til að stunda þar nám, getur í
eigin krafti vegna eigin verð-
leika orðið dómsmálaráðherra
í Kaliforníu, öldungadeildar-
þingmaður og nú varaforseti
Bandaríkjanna. Hún er per-
sónugervingur þess að banda-
ríski draumur innflytjandans
getur enn ræst.“
Með skrifstofuna í iPadnum
Ólafur hefur alltaf verið mikið
á ferðalögum en vegna kórón-
ufaraldursins eru rúm 40 ár
síðan hann hefur verið jafn
lengi samfleytt á Íslandi, og
honum líkar það hreint ágæt-
lega. „Íslenskar rætur mínar
eru mjög sterkar og ég uni
mér hvergi betur en í íslenskri
náttúru, í íslensku samfélagi.
Ég hef notið þess að búa á
Seltjarnarnesi með hafið og
Esjuna fyrir framan mig,
á Bessastöðum með alla þá
fegurð náttúrunnar í kring
og síðan nú í Mosfellsbænum
þar sem Varmá rennur fram
hjá húsinu okkar og við erum
umlukin háum trjám. Í raun er
ekki til betra umhverfi fyrir
skriftir og ég get hér farið í
göngu um fagurt umhverfi
sem er jafn heillandi allt árið
um hring. Ég er í raun feginn
þeirri hvíld sem ég fékk frá
ferðalögum við þennan far-
aldur og mun breyta taktinum
í mínu lífi í framhaldinu.“
Það eru margir áratugir
síðan Ólafur byrjaði að fara
í daglegar gönguferðir. „Ég
tamdi mér þennan lífsstíl þeg-
ar ég bjó á Seltjarnarnesi. Ég
byrja hvern dag á æfingum.
Ólafur segir
að eftir hálfa
öld á sviði ís-
lenskra stjórn-
mála hafi hann
nánast getað
talað um þau í
svefni.
MYND/VALLI
Þetta vekur upp
spurningu um
kjarnann í erfða-
vísindum – erfist
minnið?
4. DESEMBER 2020 DV