Fréttablaðið - 16.12.2020, Blaðsíða 22

341
milljarði nemur aukning í
erlendum eignum á árinu
Lögum samkvæmt mega
lífeyrissjóðir ekki vera með
meira en 50 prósent af
eignum sínum í erlendum
gjaldmiðli.
Fjöldi einstaklinga sem á hlutabréf sem skráð eru í Kauphöll jókst um 50 prósent í 16.206 í nóvember við þátt-töku í hlutafjárútboði
Icelandair. Ástæðuna má rekja til
þess að mikill fjöldi þeirra sem tóku
þátt í hlutafjárútboði Icelandair
voru ekki þátttakendur á íslenska
markaðnum fyrir. Þetta kemur fram
í gögnum frá Kauphöllinni.
Markaðsvirði skráðra hlutabréfa
í eigu einstaklinga nam 74 millj-
örðum króna í nóvember. Við útboð
Icelandair fór eign einstaklinga í
skráðum félögum sem hlutfall af
markaðsvirði fyrirtækja í Kauphöll-
inni úr um það bil 4,5 prósentum í
5,5 prósent, samkvæmt gögnum
frá Kauphöllinni sem er hluti af
Nasdaq.
Það stefnir í að það verði slegið
met í desember í fjölda viðskipta
með eitt hlutabréf í einum mánuði
frá hruni. Um er að ræða Icelandair.
„Það liggur ekki fyrir en kæmi mér
ekki á óvart,“ segir Magnús Harðar-
son, forstjóri Kauphallarinnar.
Hann telur að stór hópur þessara
rúmlega 16 þúsund einstaklinga
sem eigi hlutabréf sem skráð séu í
Kauphöllina sé venjulegt fólk hvað
varðar eignastöðu. Þótt vissulega
fjárfesti ýmsir sterkefnaðir í eigin
nafni þá geri þeir það oft í gegnum
einkahlutafélög. Gögnin hafi ekki
verið rýnd með tilliti til þessa.
Magnús segist vongóður um að
kaf laskil séu nærri hvað varðar
þátttöku einstaklinga og erlendra
f járfesta á hlutabréfamarkaði.
Styðja megi betur við efnahags-
lífið með því að virkja betur ein-
staklinga á hlutabréfamarkaði. „Við
eigum þar töluvert inni,“ segir hann.
Til að hlutfallið verði sambæri-
legt og í nágrannalöndunum þurfi
að tvöfalda eða þrefalda umfang
þeirra.
Þrennt muni „auka slagkraftinn“
hvað það varðar á næstunni, að mati
Magnúsar. Vextir séu lágir, ávöxtun
á bankabókum sé lítil og því muni
fjármagn leita í auknum mæli á
hlutabréfamarkað. Jafnframt auki
frumvarp fjármálaráðherra áhuga
fólks á hlutabréfakaupum. Frum-
varpið snýr að því að frítekjumark
einstaklinga nái til arðgreiðslna og
söluhagnaðar skráðra hlutabréfa.
Frítekjumarkið verði, samkvæmt
frumvarpinu, hækkað í 300 þús-
und krónur fyrir einstaklinga og
í 600 þúsund fyrir hjón. Auk þess
hafi hlutafjárútboð Icelandair fyrir
skemmstu aukið áhuga einstaklinga
á hlutabréfakaupum.
Magnús rifjar upp að oft hafi
verið sagt að einstaklingar væru
áhættufælnir og því fjárfestu þeir
lítið í hlutabréfum. „Fjárfestar stóðu
ekki í þeirri trú að þeir væru að fara
í áhættulausa fjárfestingu þegar
keypt var í Icelandair; f lugfélag í
miðju COVID-19,“ segir hann. Sú
mýta hafi því verið lögð til hliðar.
„Ef fyrirtæki hefur áhugaverða
sögu að segja, eins og í tilviki
Icelandair og fólk sér hagnaðar-
tækifæri, held ég að áhugi frá ein-
staklingum sé til staðar,“ segir
hann. Icelandair hefur hækkað um
70 prósent frá hlutafjárútboði sem
fram fór í september.
Að sögn Magnúsar mun aukin
þátttaka almennings á hlutabréfa-
markaði auka líkur á því að vaxtar-
fyrirtæki sæki frekara fé á hluta-
bréfamarkað. „Það skiptir miklu
máli fyrir atvinnusköpun,“ segir
hann. „Hér er ég að tala um fyrir-
tæki sem eru ekki að stíga sín fyrstu
skref heldur komin á stökkpallinn
en vantar rakettur til að komast
almennilega á loft. Í þessu felast
mikil tækifæri í að bæta í viðspyrn-
una þegar birtir til eftir COVID-19
og fyrir hagvöxt til framtíðar.“
Hann nefnir sömuleiðis að fyrir
skemmstu hafi verið gerð sú breyt-
ing að fyrirtæki sem séu að sækja
minna en átta milljónir evra, jafn-
virði 1,2 milljarða króna, þurfi ekki
að birta skráningarlýsingu.
„Við erum í dauðafæri að stórauka
þátttöku erlendra fjárfesta á mark-
aðnum,“ segir Magnús og byggir það
meðal annars á samtölum við þá og
fulltrúa þeirra.
Miklu skipti að Verðbréfamið-
stöðin hafi fyrir skemmstu innleitt
alþjóðlegt verðbréfauppgjörskerfi
og íslenski markaðurinn verði tek-
inn inn í vísitölumengi MSCI næsta
vor. Eins er Magnús bjartsýnn á að
Seðlabankinn muni f ljótlega, ef
ekki afnema, þá einfalda tilkynn-
ingarskyldu um nýfjárfestingar
útlendinga. „Seðlabankinn er að
kalla eftir nákvæmari upplýsingum
en hann þarf á að halda. Það veldur
fjárfestum óþægindum. Þeir finna
mikið fyrir þessu,“ segir hann. Betra
væri, ef hún sé fyrir hendi, að til-
kynningarskyldan væri á herðum
fjármálafyrirtækjanna sem hafi
milligöngu um viðskiptin.
Magnús nefnir til viðbótar að það
liggi fyrir mikilvægt frumvarp um
að taka hugtakið um aflandskrónur
úr umferð. „Eftir standi ein tegund
af krónu,“ segir hann. Því fylgi
f lækjustig fyrir þá sem þjónusta
erlenda fjárfesta að halda utan um
krónu eins og um tvo gjaldmiðla
væri að ræða. „Það er illmögulegt og
hefur staðið í þeim. Ég er bjartsýnn á
að frumvarpið verði samþykkt eftir
áramót.“
Aðspurður hvort staða krónu og
hagkerfisins skipti ekki sköpum
varðandi erlenda fjárfesta hérlendis
segir hann að krónan sé ekki há í
sölulegu samhengi. Jafnframt geri
óvissa í heimshagkerfinu það að
verkum að erlendir fjárfestar fjár-
festi fremur í stórum gjaldmiðlum
á borð við Bandaríkjadal og stærri
hagkerfum. Íslenska hagkerfið sé þó
alveg eins líklegt til að vaxa hratt á
næstu árum og til dæmis það banda-
ríska. „Um leið og það birtir til tel ég
að íslenska hagkerfið eigi inni aukna
erlenda fjárfestingu,“ segir hann.
Helgi Vífill
Júlíusson
helgivifill@frettabladid.is
Ferðaþjónusta eigi
erindi í Kauphöll
„Nýlegt hlutafjárútboð
Icelandair sýnir hversu miklir
möguleikar eru fyrir leiðandi
fyrirtæki í ferðaþjónustu í við-
spyrnu á hlutabréfamarkaði,“
segir Magnús. Hann telur líklegt
að það verði til stærri og sterk-
ari einingar í ferðaþjónustu
eftir COVID-19 en áður hafi
verið. Þau eigi „gríðarlega góða
möguleika“ á hlutabréfamark-
aði byggt á reynslu Icelandair.
„Það eru tækifæri fyrir þau
fyrirtæki til að nýta markaðinn
við sameiningar og yfirtöku,“
bendir hann á.
Fjöldi nýskráninga í
erlendum kauphöllum
Ný fyrirtæki hafa ekki verið
skráð á hlutabréfamarkað í ár.
Magnús segir að á hinum Nas-
daq-mörkuðunum á Norður-
löndum hafi fjöldi skráninga
verið fleiri í ár en í fyrra þrátt
fyrir COVID-19. „Lágvaxtaum-
hverfið styður við að fjárfestar
fari inn á hlutabréfamarkað-
inn,“ segir hann.
Mikil aukning almennings
Markaðsvirði skráðra hlutabréfa í eigu einstaklinga nam 74 milljörðum króna í nóvember. Fjöldi
einstaklinga sem átti hlutabréf var 16.200. Gæti stutt vel við vaxtarfyrirtæki og atvinnusköpun.
„Við erum í dauðafæri að stórauka þátttöku erlendra fjárfesta á markaðnum,“ segir Magnús. MYND/AÐSEND
Íslensk fyrirtæki í byggingariðn-aði vörðu um tíu sinnum minna í rannsóknir og þróun en fyrir-
tæki í Danmörku, Noregi og Finn-
landi, mælt í evrum á hvern lands-
mann, á árunum 2014-2017.
Þetta kemur fram í samantekt
um áherslur Byggingavettvangsins
varðandi nýsköpun, rannsóknir og
þróun. Byggingavettvangurinn er
samráðsvettvangur hagaðila í bygg-
inga- og mannvirkjagerð.
Á árunum 2014-2017 var 128
milljörðum varið í rannsóknir og
þróun í íslensku atvinnulífi. Þar af
runnu um 153 milljónir til rann-
sókna í byggingariðnaði eða um
0,1 prósent. „Áherslur á nýsköpun
í byggingariðnaði á Íslandi hafa því
verið afar litlar,“ segir í samantekt-
inni. Til samanburðar lagði bygg-
ingariðnaðurinn til um 7,3 prósent
af landsframleiðslu og veitti um 6,5
prósentum vinnandi fólks vinnu.
Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfa-
dóttir, ferðamála-, iðnaðar- og
nýsköpunarráðherra, hefur gert
samkomulag við Byggingavett-
vanginn um útfærslu á tillögum um
langtímaáætlun um fyrirkomulag
rannsókna, þróunar og nýsköpunar
í byggingariðnaði, þar sem nú liggur
fyrir að leggja á Nýsköpunarmið-
stöð Íslands niður.
„Næstu ár verða tími breytinga í
byggingariðnaði og þörfin á bætt-
um og vel skilgreindum áherslum í
nýsköpun, rannsóknum og þróun
í greininni hefur því aldrei verið
meiri. Tækifærin eru fjölmörg og
iðnaðurinn, opinberir aðilar og
menntakerfið eiga að grípa þau
með auknum áherslum á að ef la
frjóa hugsun og tækifæri sem liggja
í tækninýjungum, sjálfvirknivæð-
ingu og þróun efna,“ segir Þórdís
Kolbrún í tilkynningu.
Stjórn Byggingavettvangsins
fagnar nýsköpunarstefnu ríkis-
stjórnarinnar sem gefin var út 2019.
Hún telur þó að bygginga- og mann-
virkjagerð hafi setið eftir og kallar
nú eftir því að sett verði markviss
áætlun og stefna með mælanlegum
markmiðum til framtíðar fyrir
greinina, að því er fram kemur í
samantektinni. – hvj
Eftirbátur í
rannsóknum
og þróun
Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfa-
dóttir, ferðamála-, iðnaðar- og
nýsköpunarráðherra.
Hlutfall erlendra eigna í sam-tryggingardeildum þriggja stærstu lífeyrissjóða lands-
ins er komið yfir 40 prósent. Þetta
má lesa úr nýjum tölum fjármála-
eftirlits Seðlabanka Íslands um
flokkun á eignum lífeyrissjóðanna
sem ná til loka september.
Hlutfall erlendra eigna í sam-
tryggingardeildum lífeyrissjóða
er komið yfir 38 prósent og hefur
hækkað um meira en 4 prósentustig
frá áramótum. Aukning í heildar-
eignum lífeyrissjóða frá áramótum
nemur um 463 milljörðum króna
og þar af nemur aukning erlendra
eigna 341 milljarði.
Ef tíu stærstu lífeyrissjóðirnir eru
teknir sérstaklega fyrir voru þrír
stærstu sjóðirnir – Lífeyrissjóður
starfsmanna ríkisins (LSR), Líf-
eyrissjóður verzlunarmanna (LIVE)
og Gildi lífeyrissjóður – með hæstu
hlutföll erlendra eigna.
Hlutfall erlendra eigna hjá LSR,
sem er stærsti lífeyrissjóður lands-
ins með heildareignir upp á tæplega
1.100 milljarða króna, nam rúmlega
43 prósentum í lok september. Hlut-
fall Lífeyrissjóðs verslunarmanna,
næststærsta sjóðsins, nam tæplega
43 prósentum og hjá Gildi lífeyris-
sjóði var það komið upp í 40 pró-
sent.
Lægst var hlutfallið hjá Brú –
Lífeyrissjóði sveitarfélaga, en það
nam rúmlega 26 prósentum í lok
september. Næst kemur Frjálsi líf-
eyrissjóðurinn með 29 prósent og
síðan Stapi með 35 prósent.
Lögum samkvæmt þurfa lífeyris-
sjóðir að takmarka gjaldmiðla-
áhættu sína með því að tryggja
að minnst 50 prósent af heildar-
eignum þeirra séu í sama gjald-
miðli og skuldbindingarnar. Hlut-
fall erlendra eigna má því ekki fara
yfir þetta hámark.
Tölur fjármálaeftirlitsins sýna að
eignir lífeyrissjóða í ríkistryggðum
skuldabréfum í íslenskum krónum
hafa lítið breyst frá ársbyrjun.
Ríkisbréfin námu tæplega 994
milljörðum króna í lok september
samanborið við 990 milljarða í árs-
byrjun en sem hlutfall af heildar-
eignum hafa bréfin lækkað úr 22,6
prósentum niður í 20,6 prósent.
Hlutfall innlendra hlutabréfa af
innlendum eignum nam 16,8 pró-
sentum samanborið við 18,2 pró-
sent í ársbyrjun. Ef innlend hluta-
bréf eru skoðuð í samhengi við
heildareignir lækkaði hlutfallið úr
17,1 prósenti niður í 15,4 prósent.
Þá hækkuðu innlán í íslenskum
krónum úr 65 milljörðum króna
upp í 101 milljarð króna á tímabil-
inu. Eignir í sértryggðum skulda-
bréfum jukust úr 196 milljörðum
í 223 milljarða, en sem hlutfall
af heildareignum var breytingin
óveruleg.
Eins og greint var frá í Markað-
inum er nú unnið að því innan
stjórnkerfisins að skoða mögulegar
breytingar á uppgjörskröfunni, sem
er einnig kölluð ávöxtunarviðmið,
samkvæmt heimildum Markaðar-
ins, Uppgjörskrafan er sögð of há
miðað við núverandi vaxtaum-
hverfi. sem kemur sér meðal ann-
ars illa fyrir ríkissjóð sem áformar
frekari útgáfu ríkisskuldabréfa á
næstu misserum til að fjármagna
gífurlegan fjárlagahalla. – þfh
Þrír stærstu sjóðirnir með yfir 40 prósent í erlendum eignum
1 6 . D E S E M B E R 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R4 MARKAÐURINN