Fréttablaðið - 16.12.2020, Blaðsíða 23

Þórður
Gunnarsson
thg@frettabladid.is
Viðræðum strandríkja um skiptingu makríl-kvóta í Norðaustur-At la nt sha f i hef u r verið haldið í gíslingu lagalegrar óvissu um
útgöngu Bretlands úr Evrópusam-
bandinu á undanförnum mánuðum,
segja viðmælendur Markaðarins. Á
síðasta fundi strandríkja um mak-
rílveiðar fyrr í haust sendu Bretar í
fyrsta sinn eigin fulltrúa, en hingað
til hefur ESB samið fyrir hönd Breta
um makrílveiðar líkt og annarra
aðildarríkja. Bretar telja sig eiga
sterkara tilkall til samningaborðs-
ins en ESB, þar sem langstærstur
hluti þess makrílaf la sem landað
er í höfnum innan ESB er veiddur í
lögsögu Bretlands. ESB telur sig
þó eiga tilkall til áframhaldandi
setu við samningaborð makrílveiða.
Ástæðan er sú að Norður-Atlants-
hafsmakríllinn hrygnir innan írsku
lögsögunnar, auk þess sem veiðar eru
stundaðar þar í smáum stíl.
Núgildandi samningur ESB, Nor-
egs og Færeyja um skiptingu á kvóta
vegna veiða á makríl rennur út um
komandi áramót, en þessir þrír
aðilar sömdu sín á milli án aðkomu
Íslands eða Grænlands. Á þeim tíma
voru aðeins um fimm ár síðan mak-
ríllinn hóf að ganga inn í lögsögu
Íslands og Grænlands í verulegu
magni. Samkvæmt því samkomulagi
áttu þessir þrír aðilar að veiða um 84
prósent af leyfilegu heildarmagni,
sem ákvarðað var af Alþjóðahaf-
rannsóknaráðinu (ICES). Vart þarf
að taka fram að Íslendingar og Græn-
lendingar undu því ekki að halda
eftir aðeins 16 prósentum leyfilegs
afla fyrir sig. Afleiðingin er sú að síð-
astliðinn áratug hefur heildarveiði á
makríl í NA-Atlantshafi verið vel yfir
veiðiráðgjöf ICES.
Áður hafði samningaf undur
allra strandríkja í Edinborg í mars
2014 ekki skilað árangri. Nokkrum
dögum síðar mælti samninganefnd
ESB sér mót við Norðmenn og Færey-
inga í London, þar sem gengið var frá
áðurnefndum samningi. Uppruna-
legur samningur ríkjanna þriggja
var fyrir árin 2014 til 2018, en sam-
starfið var svo framlengt síðastliðin
tvö ár til eins árs í senn. Þess má geta
að forsvarsmaður samninganefndar
ESB árið 2014 var breskur. Þegar kom
að framlengingu á samningnum fyrir
árin 2019 og 2020 var Bretanum skipt
út fyrir Ítala með starfsstöð í Brussel.
Á síðasta samningafundi strand-
ríkja yfirgnæfði útganga Bretlands
úr ESB yfir öll önnur álitaefni tengd
makrílveiðum. Einn viðmælandi
Markaðarins lýsti fundinum sem
störukeppni milli Breta og ESB.
Samningamaður Breta var sagður
hafa umboð til að halda samtali
gangandi milli aðila, en ekkert mikið
meira en það þar sem strangt til tekið
hafði ESB enn þá umboð Breta, en
þeir ganga ekki formlega úr ríkja-
sambandinu fyrr en nú um áramótin.
Norðmenn og Færeyingar virtust til-
búnir að semja við annaðhvort Bret-
land eða ESB og voru sagðir í hlut-
lausum gír, enda alls ekki á hreinu
hvernig viðskilnaður Bretlands við
ESB yrði.
Sjávarútvegsmál eru helsta bitbein
ESB og Bretlands um þessar mundir,
en hugsanlegt er að Bretland yfirgefi
ríkjasambandið án samnings vegna
þess að engin lausn er í sjónmáli í
þeim efnum. Ætla má að makríll
skipti þar miklu máli, enda er það
verðmætasti fiskistofninn í breskri
lögsögu og einn þeirra stofna innan
hennar sem talinn er í heilbrigðu
ástandi, ólíkt öðrum á borð við
Norðursjávarþorskstofninn sem
hefur verið ofveiddur um margra
ára skeið. Einnig er það Bretum enn
þá í fersku minni að þegar þeir undir-
gengust sameiginlega sjávarútvegs-
stefnu ESB á áttunda áratugnum var
það meðal annars réttlætt með því
að áfram væri hægt að sækja á miðin
við Ísland, en allir vita hvernig það
fór.
Hagur allra er að ná samkomu-
lagi um makrílveiðar. Meðal annars
vegna þess að máli skiptir á hvaða
tíma árs er veitt. Makríllinn er í sínu
besta ástandi til manneldis þegar
hann hefur nýtt sumarið til að nær-
ast við Íslandsstrendur og tekið
sundsprettinn aftur suður í átt að
Hjaltlandseyjum. Íslenska útgerðin
myndi eflaust vilja geta beðið þang-
að til seint í ágúst eða byrjun sept-
ember með að hefja makrílveiðar til
að fá sem hæst afurðaverð og hafa
möguleika á því að sækja fiskinn inn
í lögsögu Breta eða Færeyinga.
Samningaviðræðum strandríkja
um makríl hefur  hins vegar verið
líkt við kjarasamningaviðræður
þar sem samkomulag er milli aðila
um flest nema launaliðinn – í þessu
tilfelli skiptingu kvótans. Þar sem
engin alþjóðleg aðferðafræði er fyrir
hendi til að skipta víðförlum upp-
sjávarstofnum milli tveggja eða fleiri
ríkja, skyldi enginn halda í sér and-
anum eftir samningi fyrir vertíðina
2021, nema síður væri.
Viðræður um makríl í gíslingu Brexit
Bretar sendu fulltrúa sinn á fund strandríkja um makrílveiðar í NA-Atlantshafi fyrr í haust, en ESB hefur alla tíð samið fyrir hönd
Breta. Stærstur hluti þess makríls sem veiddur er af fiskiskipum ESB er í lögsögu Breta. Íslendingar enn utan samningsins frá 2014.
Makríll gerði vart við sig við Ísland fyrir um áratug síðan. MYND/JÓN JÓNSSON
Afleiðingin er sú að
síðastliðinn áratug hefur
heildarveiði á makríl í
NA-Atlantshafi verið vel yfir
veiðiráðgjöf ICES.
Á frettabladid.is nnur þú..
nýjar fréttir léttar fréttir íþróttafréttir
viðskiptafréttir skoðanapistla Halldór
og auðvitað blað dagins ásamt eldri blöðum
5M I Ð V I K U D A G U R 1 6 . D E S E M B E R 2 0 2 0 MARKAÐURINN