Morgunblaðið - 27.06.2020, Qupperneq 27

MESSUR 27á morgun
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. JÚNÍ 2020
ÁRBÆJARKIRKJA | Helgistund kl. 11 á ljúfum
og léttum nótum. Sr. Þór Hauksson þjónar. Und-
irleikari Birkir Bjarnason. Kaffi og spjall á eftir.
ÁSKIRKJA | Helgihald fellur niður vegna sum-
arleyfa sóknarprests og starfsfólks Áskirkju.
Næst verður messað í kirkjunni sunnudaginn 9.
ágúst 2020 kl. 11.
BÚSTAÐAKIRKJA | Bústaðakirkja. Ferming-
armessa kl. 10:30. Kór Bústaðakirkju syngur,
organisti Jónas Þórir. Messuþjónar sr. Eva Björk
Valdimarsdóttir og sr. Pálmi Matthíasson ann-
ast þjónustu.
Þennan sunnudag verður því ekki kvöldmessa.
DIGRANESKIRKJA | Í sumar er samstarf milli
kirknanna í Kópavogi um helgihald. Sunnudag-
inn 28. júní verður guðsþjónusta kl. 11 í Digra-
neskirkju með fermingu. Gengið verður til altaris
við þetta hátíðlega tilefni. Sr. Helga Kolbeins-
dóttir og sr. Karen Lind Ólafsdóttir leiða stund-
ina ásamt Sólveigu Sigríði Einarsdóttur org-
anista.
DÓMKIRKJA KRISTS KONUNGS, LANDA-
KOTI | Messa á sunnud. kl. 8:30 á pólsku, kl.
10:30 á íslensku, kl. 13 á pólsku og kl. 18 á
ensku. Virka daga kl. 18, og má., mi. og fö. kl.
8, lau. kl. 18 er vigilmessa og messa á pólsku
kl. 19.
DÓMKIRKJAN | Messa kl. 11. Séra Elínborg
Sturludóttir, Kári Þormar dómorganisti og Dóm-
kórinn. Tvö börn verða fermd.
EGILSSTAÐAKIRKJA | Messa sunnudag kl.
10:30. Sr. Ólöf Margrét Snorradóttir. Organisti
er Torvald Gjerde. Almennur söngur. Tónlist-
arstund sunnudag kl. 20. Trompettríó: Sóley
Björk Einarsdóttir, Vilhjálmur Ingi Sigurðarson,
bæði frá Akureyri, og Jóhann Ingvi Stefánsson
frá Selfossi. Enginn aðgangseyrir.
Fimmtudagurinn 2. júlí: Tónlistarstund kl. 20.
Árni Friðriksson tenór og Öystein Magnús
Gjerde tenór. Alda Rut Garðarsdóttir og Torvald
Gjerde meðleikarar. Enginn aðgangseyrir.
FELLA- OG HÓLAKIRKJA | Sameiginlegar
gönguguðsþjónustur Breiðholtssafnaðanna kl.
11. Messað verður í Fella- og Hólakirkju. Sr. Pét-
ur Ragnhildarsson þjónar og prédikar. Organisti
er Arngerður María Árnadóttir. Gengið verður frá
Seljakirkju, lagt verður af stað kl. 10. Boðið upp
á veitingar eftir guðsþjónustu.
FRÍKIRKJAN Reykjavík | Fermingarmessa
sunnudaginn 28. júní kl. 14.
Séra Hjörtur Magni Jóhannsson safnaðar-
prestur þjónar fyrir altari. Hljómsveitin Mantra
og Sönghópurinn við Tjörnina leiða sönginn
ásamt Gunnari Gunnarssyni.
Fermingarbörn dagsins eru:
Emma Guðmundsdóttir,
María Rúna Nunez Kvaran.
GRAFARVOGSKIRKJA | Sunnudaginn 28.
júní verður fermingarathöfn í Grafarvogskirkju og
því ekki hefðbundin messa né kaffihúsamessa.
GRENSÁSKIRKJA | Messa kl. 11. Sr. María G.
Ágústsdóttir þjónar ásamt Ástu Haraldsdóttur
organista, Kirkjukór Grensáskirkju og Þuríði
Guðnadóttur kirkjuverði. Tveir piltar verða
fermdir í messunni. Kyrrðarstund kl. 12 þriðju-
daginn 30. júní.
GUÐRÍÐARKIRKJA í Grafarholti | Guðsþjón-
usta sunnudaginn 28. júní kl. 11.
Prestur sr. Karl V. Matthíasson. Organisti Hrönn
Helgadóttir og kór Guðríðarkirkju syngur. Kirkju-
vörður Guðný Aradóttir. Kaffisopi í boði eftir
messuna.
HAFNARFJARÐARKIRKJA | Sumarkirkjan,
samstarfsverkefni kirkna í Hafnarfirði og Garða-
bæ. Guðsþjónusta í Garðakirkju á Álftanesi kl.
11 alla sunnudaga í sumar. Kaffisopi á eftir í
Króki.
HALLGRÍMSKIRKJA | Messa kl. 11. Sr. Irma
Sjöfn Óskarsdóttir prédikar og þjónar fyrir altari
ásamt hópi messuþjóna. Félagar úr Mótettukór
Hallgrímskirkju syngja. Organisti er Hörður Ás-
kelsson. Ensk messa kl. 14 í umsjá sr. Bjarna
Þórs Bjarnasonar. Bænastundir kl. 12 miðviku-
daga til föstudaga.
HÁTEIGSKIRKJA | Guðsþjónusta kl. 11. Fé-
lagar í Kordíu, kór Háteigskirkju leiða messu-
söng. Organisti er Aðalheiður Þorsteinsdóttir.
Prestur er Eiríkur Jóhannsson.
HJALLAKIRKJA Kópavogi | Í sumar er sam-
starf milli kirknanna í Kópavogi um helgihald.
Sunnudaginn 28. júní verður guðsþjónusta kl.
11 í Digraneskirkju með fermingu. Gengið verð-
ur til altaris við þetta hátíðlega tilefni. Sr. Helga
Kolbeinsdóttir og sr. Karen Lind Ólafsdóttir
leiða stundina ásamt Sólveigu Sigríði Ein-
arsdóttur, organista. Verið velkomin!
HVALSNESKIRKJA | Kósí kvöldmessa kl. 20.
Almennur söngur við gítarslátt, hugvekja og
bæn.
LAUGARNESKIRKJA | Kvöldmessa kl. 20. El-
ísabet Þórðardóttir organisti sér um tónlistina.
Sr. Davíð Þór Jónsson þjónar fyrir altari og pré-
dikar. Athugið að þetta er síðasta messan í
Laugarneskirkju fyrir sumarleyfi. Næsta messa
verður 9. ágúst kl. 20.
LINDAKIRKJA í Kópavogi | Sunnudagaskóli
kl. 11.
Kl. 20 verður guðsþjónusta þar sem Áslaug
Helga Hálfdánardóttir og Matthías Baldursson
sjá um tónlistina og sr. Dís Gylfadóttir þjónar.
NESKIRKJA | Guðsþjónusta kl. 11. Félagar úr
Kór Neskirkju leiða safnaðarsöng. Prestur sr.
Skúli S. Ólafsson. Kaffisopi eftir messu á Torg-
inu.
SAUÐÁRKRÓKSKIRKJA | Messa kl. 11. Tvö
börn fermd. Organisti er Rögnvaldur Valbergs-
son, prestur er Sigríður Gunnarsdóttir.
SELFOSSKIRKJA | Messa kl. 11. Prestsþjón-
ustu sinnir sr. Axel Á. Njarðvík héraðsprestur og
Ester Ólafsdóttir er organisti. Kórfélagar leiða
söng safnaðarins.
SELJAKIRKJA | Gönguguðsþjónusta Breið-
holtssafnaða. Safnast saman við Seljakirkju kl.
10 og gengið til Fella- og Hólakirkju þar sem
guðsþjónusta hefst kl. 11.
SELTJARNARNESKIRKJA | Messa kl. 11. Sr.
Bjarni Þór Bjarnason þjónar. Kristján Hrannar
Pálsson er organisti. Félagar úr Kammer-
kórnum syngja. Kaffiveitingar og samfélag eftir
athöfn í safnaðarheimilinu.
SKÁLHOLTSDÓMKIRKJA | Messa sunnudag
kl. 11. Sr. Egill Hallgrímsson annast prestsþjón-
ustuna. Organisti er Jón Bjarnason.
Morgunblaðið/Sigurður ÆgissonSauðárkrókskirkja.
Orð dagsins: „Komið til
mín, öll þér sem erfiðið
og þunga eru hlaðin, …“
(Matt. 11.28.)
Lausaganga búfjár í
heimasveitum er ís-
lenskur búskap-
arháttur fyrir þá sem
eiga kindur sem þeir
geta ekki framfleytt
sjálfir. Að loknum
sauðburði geta þeir
sem hvorki eiga upp-
rekstrarrétt á gróna
beitarafrétti né sum-
arhaga rekið kind-
urnar sínar með nýbornu lömb-
unum út um bæjarhlið hjá sér og
lokað á eftir þeim. Allt sumarið
valsa svo landlausu kindurnar
þeirra um heimasveit og nærsveitir,
í leit að beit og vatni í annarra
manna heimalöndum. Þessi furðu-
legi búskaparháttur þekkist ekki
hjá neinni þjóð sem við á tyllidög-
um berum okkur saman við. Hann
tíðkast ekki heldur hjá löndum sem
við kjósum okkur síður til sam-
anburðar.
1860, 1872, 1933
Árið 1860 voru í Noregi sett lög
um landvernd, Lov om Jordens
Fredning, sem áréttuðu að eig-
endur búfjár skyldu sjá til þess að
búfé færi ekki inn á önnur land-
svæði í leyfisleysi (n.: Eigar av hus-
dyr skal syte for at husdyr ikkje
kjem inn på område der eigaren
ikkje har rett til å la dyra vera).
Noregur á það sameiginlegt með
Íslandi að óbyggðir landsins nýtast
illa undir annan landbúnað en beit
og er kindum beitt á skipulagða af-
rétti á sumrin. Eigendurnir hafa
þar verndunarskyldu (n,: voktep-
likt) og er skylt að gæta að dýrum
sínum í hverri viku.
Árið 1872 voru í Danmörku sett
lög um land- og vegafriðun, Lov om
Mark og Vejfred, sem áréttuðu að
þeim sem ættu búfé væri skylt á
öllum árstíðum að halda þau á eigin
landi (d.: Enhver er pligtig til på
alle årets tider at holde sine husdyr
på sit eget).
Árið 1933 settu Svíar lög um
eignarrétt, Lag om Ägofred, sem
kváðu á um að búfjáreigendum væri
skylt að tryggja með girðingum,
eða öðrum hætti, að dýrin þeirra
færu ekki í óleyfi inn í önnur lönd
(s.: Var, som äger eller till under-
håll eller nyttjande mottagit hemdj-
ur vare pliktig att medelst hägnad
eller vallning eller på annat sätt
hålla sådan vård om dem, att de ej
olovligen inkomma å annans ägor).
Hvergi í Evrópu þekkist lausa-
ganga búfjár í heimasveitum. Í
sjálfri álfu sauðkindarinnar, Eyja-
álfu, hafa eigendur skilyrðislausa
vörsluskyldu, þ.e. bæði á Nýja-
Sjálandi, þar sem eru um 30 millj-
ónir kinda, og í Ástralíu, með um 80
milljónir kinda. Til samanburðar
eru vetrarfóðraðar kindur á Íslandi
um 420 þúsund talsins.
Bannað á Íslandi í þúsund ár
Eldri lög Íslendinga, þ.e. Grágás
og Jónsbók, gáfu búfjáreigendum
engan afslátt af því að bera fulla og
óskoraða ábyrgð á skepnum sínum.
Ef búfé olli tjóni í annars manns
landi var búfjáreigandanum skylt
að bæta skaðann að fullu og ef tjón-
ið var mikið var búskussinn gerður
útlægur úr samfélaginu. Ekki var
búfjáreigendum eingöngu bannað
að reka fé sitt í lönd annarra heldur
einnig að skilja þannig við það að
það gæti gengið í lönd annarra, sbr.
10. kafli landabrigðisþáttar Grágás-
ar: Ef maður lætur reka fé sitt í
annars manns land eða svo að hann
vill að þangað gangi, þá varðar það
fjörbaugsgarð.
Í aldir datt engum heilvita manni
í hug að beita skepnum sínum í
óleyfi í annarra manna lönd. Það er
ekki fyrr en seint á 19. öld þegar
farið var að selja aumkunarverðar
kindur á fæti til Bretlands, til slátr-
unar þar, að kinda-
eigendur færðu sig
upp á skaftið í að nýta
annarra manna lönd til
beitar. Þá tókst þeim
að ná þeim einstaka
árangri á heimsvísu að
fá löggjafa landsins til
að gera verknaðinn, að
verða sér út um haga-
beit í óleyfi, löglegan.
Það er birtingarmynd
þess hvað öflug sér-
hagsmunagæsla, sem
tekst að hnýta sig saman sem póli-
tískt afl, getur náð ótrúlegum og
allt að því óskiljanlegum árangri.
Dýravelferð – ekki á sumrin
Árið 2013 voru hér á landi sett
lög um velferð dýra, nr. 55/2013.
Lögin voru byggð á nýlegum norsk-
um lögum um velferð dýra og sögð
marka tímamót í dýravelferð á Ís-
landi. Þau kveða m.a. á um skyldu
búfjáreigenda til að vernda dýrin
sín gegn hættum, tryggja þeim
sumarbeit á grónu landi, aðgengi að
góðu vatni og sjá til þess að sjúk
eða slösuð dýr fái læknismeðferð
eða séu aflífuð. Matvælastofnun
(MAST) var falið eftirlit með lög-
unum.
Þrátt fyrir tímamótalögin halda
sumir kindaeigendur áfram að reka
kindurnar sínar, og nýju lömbin
þeirra, út um bæjarhliðið hjá sér
snemmsumars. Ekki verður annað
greint en að MAST telji að með
brottrekstrinum séu eigendurnir að
tryggja kindunum beit á grónu
landi og aðgengi að góðu vatni. Þá
séu þeir að vernda þær fyrir óhöpp-
um og að koma sjálfum sér í færi til
að útvega þeim viðeigandi hjálp ef
þær slasast eða veikjast. Sá skiln-
ingur á lögunum hlýtur að vera
þeim sem eiga íslensku að móð-
urmáli óleysanleg ráðgáta.
Við brottrekstur úr heimatúnum
verður búfé að vegarollum sem
þvælast sumarlangt í sveitum í leit
að gróna landinu og gæðavatninu,
sem eigandinn á skv. lögum að
tryggja þeim. Á þjóðvegunum drep-
ast hundruð þeirra í bílslysum á
hverju sumri og eru margar skildar
eftir slasaðar í vegköntum. Það eru
þó ekki eingöngu kindurnar sem
missa líf, limi og heilsu þegar þær
stökkva fyrir bíla á þjóðvegum
landsins því á hverju ári slasast þar
tugir vegfarenda þegar ökumenn í
örvæntingu sveigja frá vegarollum
og enda ferðalagið út í skurði eða
framan á aðvífandi bílum. Í vondum
árum deyr fólk við að forðast
árekstur við kindur á þjóðvegum
landsins.
Siðlausir sérhagsmunir
Það er rangt að hirða í óleyfi eða
skemma eigur annara. Þann ein-
falda sannleik kenna allir börn-
unum sínum. Þó svo innmúruðum
hagsmunasamtökum kindaeigenda
hafi tekist að gera eigendur veg-
arollna ábyrgðarlausa af tjónum af
þeirra völdum, þá tekst þeim aldrei
að gera tjónið af þeirra völdum sið-
legt. Að beita skepnum sínum í ann-
arra manna lönd í óleyfi var, er og
verður siðlaust.
Til varnar siðleysinu rembist
þjóðin við að girða sauðkindur úti.
Það er gert með því að girða alla
þjóðvegi inni, girða skógrækt inni,
girða ferðastaði inni, girða garð-
yrkju inni, girða þjóðgarða inni,
girða nytjatún inni, girða tóm-
stundalönd inni, girða þéttbýli inni
– þ.e. girða þarf allt og alla inni, af
því rollurnar valsa um úti. Þannig
eyðir þjóðin hundruðum milljóna
króna árlega til að girða kindur úti.
Að réttara sé að fjárbændur noti
girðingar til að girða skepnurnar
sínar inni er svo augljóst að það
þarf talsmann kindaeigenda til að
sjá það ekki.
Ef þjóðir kepptu í sérhagsmuna-
gæslu gætu íslensk stjórnvöld gert
tilkall til verðlauna fyrir að hafa
náð að viðhalda jafn ágengum og
siðlausum sérhagsmunum fárra á
kostnað réttarvitundar almennings,
öryggis vegfarenda, dýravelferðar
og eignarréttar landeigenda.
Ímyndir og ímyndun
Sauðfjárræktin hér á landi held-
ur á lofti þeirri ímynd að greinin sé
einstaklega sjálfbær. Samt krefst
hún þess við sína ræktun að fá að
nýta, skemma og eyðileggja ræktun
annarra. Slík atvinnugrein er aug-
ljóslega ekki sjálfbær.
Þá hamrar búgreinin á þeirri
ímynd að hreinleiki afurða hennar
sé mikill, ef ekki einstakur á heims-
mælikvarða. Engu að síður heimtar
hún að sláturlömbin hennar geti
sumarlangt étið einhvers staðar í
annarra manna löndum hvern þann
gróður og jurtir sem þar er verið að
rækta, með þeim eitur- og varnar-
efnum sem þar kunna að vera not-
uð. Að sum íslensku fjallalambanna
hafi náð holdum sínum í mat-
jurtagarði, nýskógarlandi eða á
golfvelli er ekki það sem íslenskum
neytendum er talin trú um. Þá er
það varla það sem erlendir mark-
aðir sækjast eftir.
Á meðan vegalömb eru ræktuð á
Íslandi er það oflæti þegar tals-
menn sauðfjárræktunar segja
greinina standa framarlega, eða
fremst, í dýravelferð, sjálfbærni og
hreinleika. Þá eru það augljósir og
ríkir hagsmunir langflestra sauð-
fjárbænda, þ.e. þeirra sem fram-
fleyta skepnunum sínum sjálfir, að
ræktun vegalamba verði aflögð hið
fyrsta.
Að lokum – tillaga
Að í íslensk lög verði sett sam-
bærilegt ákvæði og er í lögum ann-
arra þjóða:
1. Búfjáreigendur tryggi að búfé
þeirra sé ekki í leyfisleysi í löndum
annarra.
Afleiðingarnar yrðu:
a. Ísland kæmist aftur í hóp sið-
aðra þjóða, þegar kemur að ábyrgð
eigenda á búfé.
b. Íslensk sauðfjárrækt tæki
framfaraskref í dýravelferð, sjálf-
bærni og hreinleika.
c. Kindur hyrfu af þjóðvegum
landsins, að undanskildum þeim
sem eru innan beitarafrétta.
d. Kindur á Íslandi yrðu girtar
inni af eigendum – en ekki úti af öll-
um öðrum.
e. Kindaeigendur, sem hvorki
eiga upprekstrarrétt á beitarafrétt
né næga girta heimahaga, leigðu
sér girta haga eftir þörfum, eða
fækkuðu fé.
Er virkilega til of mikils mælst?
Eftir Kristínu
Magnúsdóttur
» Að loknum sauðburði
geta þeir sem hvorki
eiga upprekstrarrétt á
gróna beitarafrétti né
sumarhaga rekið kind-
urnar sínar með ný-
bornu lömbunum út
um bæjarhlið hjá sér
og lokað á eftir þeim.
Kristín Magnúsdóttir
Höfundur er landeigandi.
Vegalömb, dýravelferð,
siðleysi og ímyndir
Þarftu að láta
gera við?
FINNA.is