Morgunblaðið - 21.11.2020, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 2020
Dalvegi 10-14, 201 Kópavogi - Sími: 555-1212 - handverkshusid.is
Opið frá kl. 8 - 18 virka daga og 12 - 16 laugardaga
VILTU LÆRA SILFURSMÍÐI,
TÁLGUN EÐA TRÉRENNSLI?
Fjölmör
stuttnáms
í handve
g
keið
rki.
Skráning og upplýsingar á
www.handverkshusid.is
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Lífshorfur fólks á Norðurlöndum
sem fær krabbamein eru með þeim
bestu í heiminum og hafa batnað á
síðasta 25 árum. Þetta kemur fram í
nýrri samanburðarrannsókn sem
byggð er á gögnum úr krabba-
meinsskrám á Norðurlöndum.
Krabbameinsfélag Íslands heldur
utan um krabbameinsskrána hér á
landi.
Halla Þorvaldsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Krabbameinsfélags-
ins, sagði að Ísland stæði sérstak-
lega vel hvað varðar lífshorfur fólks,
sem fengið hefur lungnakrabbamein
eða endaþarmskrabbamein, fimm
árum eftir greiningu. Hún sagði að
þrátt fyrir almennt góðan árangur
væri ástæða til að skoða stöðu hér á
landi út frá svona góðum saman-
burðarrannsóknum, rýna til að sjá
hvort einhverjir veikleikar kynnu að
vera hér, til að geta gert betur.
„Þar vil ég nefna bæði brjósta-
krabbamein kvenna og blöðruháls-
kirtilskrabbamein karla, sem eru al-
gengustu krabbameinin hjá körlum
og konum. Lífshorfur þeirra sem fá
þessi mein hér á landi eru í lægri
kantinum í norrænum samanburði.
Þrátt fyrir að vera í lægri kantinum
í norrænum samanburði er árang-
urinn í meðferð
þessara krabba-
meina hér á landi
mjög góður á
heimsvísu.“
Halla sagði að
stórbættur
árangur Dana
varðandi krabba-
mein vekti mikla
athygli. „Danir
stóðu lengi verst
Norðurlandaþjóða í mörgu varðandi
krabbamein. Þeir tóku sig mjög
mikið á með skipulögðum hætti.
Hafa gert krabbameinsáætlanir og
sett skýr markmið um hverju á að
breyta til batnaðar og hvernig. Hafa
sett fram áætlanir með tímasettum
og fjármögnuðum markmiðum. Sú
aðferðafræði hefur greinilega skilað
árangri,“ sagði Halla. Krabbameins-
áætlanir annars staðar á Norður-
löndum hafa gefið mjög góða raun.
Krabbameinsáætlun var samþykkt
hér og innleidd í upphafi síðasta árs,
sem var gott fyrsta skref. „En mér
vitanlega er ekki búið að forgangs-
raða ákveðnum markmiðum í
krabbameinsáætluninni, tímasetja
þau og fjármagna. Ef ekki er gerð
aðgerðaáætlun þá er þetta til lítils,“
sagði Halla.
Hún sagði að Danir hefðu meðal
annars skipulagt reglulega skimun
fyrir krabbameini í ristli og enda-
þarmi. Lengi hefði verið beðið eftir
slíku hér á landi. „Skimun fyrir
krabbameini í ristli og endaþarmi
með skipulegum hætti er komin
misjafnlega langt á veg hjá öllum
norrænu þjóðunum nema hér. Skim-
unin getur komið í veg fyrir slíkt
krabbamein og ef það greinist
snemma verður meðferðin ekki jafn
þung og ella. Það er brýnt að gera
þetta vegna þess að við missum
rúmlega einn á viku hér á landi úr
ristilkrabbameini.“
Færri greind í faraldrinum
Vísbendingar eru um að færri
krabbamein hafi greinst í kórónu-
veirufaraldrinum hér á landi, líkt og
víða um lönd, en endranær. Halla
sagði að engin teikn væru um að
krabbameinum væri að fækka en
þetta benti til þess að krabbamein
hefði ekki verið greint. Mikil um-
ræða er um þetta víða varðandi
áhrif Covid-19 á aðra sjúkdóma.
Ástæða færri greindra krabbameina
er líklega sú að fólk bíði lengur en
ella með að leita læknis í faraldr-
inum. „Við höfum áhyggur af þessu
því þetta getur þýtt að þegar meinin
greinast verði þau lengra gengin en
ella. Eins getur þetta valdið meira
álagi á heilbrigðiskerfið eftir að far-
aldrinum léttir,“ sagði Halla.
Morgunblaðið/Eggert
Krabbameinsfélagið Er með leitarstöð, fræðslustarf og heldur einnig utan um krabbameinsskrána fyrir Ísland.
Lífshorfur hér eru með
því besta sem þekkist
 Norræn samanburðarrannsókn á krabbameinum
Halla
Þorvaldsdóttir
Sóttvarnaráðstöfunum á landamær-
um Íslands verður fram haldið í
óbreyttri mynd þar til 1. febrúar á
næsta ári. Þetta var ákveðið á fundi
ríkisstjórnar í gærmorgun. Þar var
enn fremur tekin sú ákvörðun að frá
og með 10. desember verði vottorð
um að fólk hafi sýkst af kórónuveir-
unni og að sýking sé afstaðin tekin
gild og veiti undanþágu frá þeim
kröfum sem annars eru gerðar.
Næsta ákvörðun um fyrirkomulag
á landamærum verður tekin eigi síð-
ar en 15. janúar, að því er fram kem-
ur á vef forsætisráðuneytisins.
Farþegar munu því áfram geta
valið á milli þess að fara í tvær sýna-
tökur með fimm daga sóttkví á milli
þar til niðurstaða seinni sýnatöku
liggur fyrir eða sleppa sýnatöku og
sitja í 14 daga sóttkví frá komunni til
landsins.
Sex af tíu þegar í sóttkví
Þá var tilkynnt að tíu innanlands-
smit hefðu greinst við skimun á und-
angengnum sólarhring og sjö á
landamærum Íslands. Af þeim sem
greindust innanlands voru sex þegar
í sóttkví. 232 eru í einangun, og
fækkaði þeim aðeins um einn á milli
daga. 318 eru í sóttkví, og 52 á
sjúkrahúsi, þar af þrír á gjörgæslu.
Kári Stefánsson, forstjóri Ís-
lenskrar erfðagreiningar, sagði í
samtali við mbl.is í gær að þau af-
brigði veirunnar sem borist hefðu
hingað til lands skiptu tugum. Hins
vegar væri engin ástæða til þess að
ætla annað en þau bóluefni sem
hefðu verið þróuð gegn kórónuveir-
unni hefðu sömu virkni gagnvart öll-
um afbrigðum hennar.
vidar@mbl.is
Óbreyttar varnir
til 1. febrúar nk.
 Bóluefni dugi gegn öllum afbrigðum
Kórónu-
veirusmit
Heimild:
covid.is
Nýgengi innanlands:
48,5 ný smit sl. 14 daga á 100.000 íbúa
232 eru með virkt smit og í einangrun
318 einstaklingar eru í sóttkví
52 eru á sjúkrahúsi, þar af 3 á gjörgæslu
Nýgengi, landamæri: 10,6
10 ný inn an lands smit greindust sl. sólarhring
26 einstaklingar eru látnir
Karítas Ríkharðsdóttir
karitas@mbl.is
Efnahags- og framfarastofnunin
OECD virðist hvorki hafa kynnt sér
aðstöðu bakara-
iðnarinnar né að-
gengi að námi og
nemasamningum
þegar stofnunin
lagði til að lög-
gilding yrði lögð
af við starfshóp
um bætt eftirlit
með lögum um
handiðnað. Þetta
segir Sigurbjörg
Sigþórsdóttir,
formaður Landssambands bakara-
meistara.
Á fimmtudaginn fór fram fundur
þar sem fulltrúar OECD kynntu nið-
urstöður 6. kafla skýrslu um sam-
keppnismat á íslenskri ferðaþjón-
ustu og byggingariðnaði. Fundinn
sat áðurnefndur starfshópur og for-
menn meistarafélaga í handiðnaði.
Eins og áður hefur verið greint frá
er í skýrslunni lagt til að afnema
skuli löggildingu bakara og ljós-
myndara. Sigurbjörg segist hafa
spurst fyrir á fundinum hvers vegna
bakarar séu teknir fyrir í skýrslu um
ferðaþjónustu og byggingariðnað. Þá
hafi lögfræðingur Samkeppniseftir-
litsins, sem veitti OECD ráðgjöf við
vinnu við skýrsluna, sagt ástæðuna
vera gamalt mál sem tengist rekstri
Sætra synda. Sami lögfræðingur við-
urkenndi á fundinum að fyrirtaka
bakara væri heldur handahófskennd,
að sögn Sigurbjargar. Bakarar telja
það grafalvarlegt ef leggja eigi niður
löggildingu heillar atvinnugreinar
vegna gamals máls einnar mann-
eskju sem löngu sé gleymt og grafið.
Engar samkeppnishindranir
Þá segir Sigurbjörg að fulltrúar
OECD hafi farið með rangt mál þeg-
ar því var haldið fram að hvergi í
Evrópu væri bakaraiðn lögvernduð
en hið rétta er að hún er lögvernduð í
tíu Evrópulöndum. Einnig hafi bak-
arar bent á að engin samkeppnis-
hindrun væri í aðgangi að greininni.
Hver sem er getur sótt bakaranám
og aldrei hefur komið til þess að
nemar fái ekki samning, heldur hefur
eftirspurn oft verið meiri en framboð
á nemum. Þessi útskýring kom full-
trúa Samkeppniseftirlitsins á óvart
og því spyrja bakarar sig hver trú-
verðugleiki vinnubragða við skýrsl-
una er ef bakarar séu af handahófi
dregnir inn í skýrslu um ferða-
manna- og byggingariðnað og gam-
alt mál verði til þess að svo miklar
breytingar eigi að verða á starfsum-
hverfi þeirra.
Ekki var leitað til Landssambands
bakarameistara og óskað eftir upp-
lýsingum um starfsumhverfi iðnar-
innar. Árið 2013 gaf OECD út
skýrslu um starfsmenntun á Íslandi
þar sem segir: „Sterkt iðnnámskerfi
er innan löggiltra starfsgreina og
byggist á árangursríku jafnvægi
milli starfsþjálfunar á vinnustað og
utan hans og skýrum valkostum um
framhaldsmenntun til iðnmeistara-
réttinda eða eftir öðrum leiðum.“
Bakarar gagnrýna skýrslu OECD
 OECD kynnti sér ekki aðstöðu bakaraiðnarinnar né samkeppnisaðstæður hennar í aðdraganda sam-
keppnismats  Bakarar furða sig á að vera teknir fyrir í skýrslu um ferðaþjónustu og byggingariðnað
Morgunblaðið/Hari
Bakstur Bakari er lögverndað starfsheiti á Íslandi en OECD telur það
óþarft. Lögverndun bakara er í tíu Evrópulöndum.
Sigurbjörg R.
Sigþórsdóttir