Víðförli - 15.11.1987, Blaðsíða 10

Sorgin gleymir enguin
— Hvernig á að svara spurningum barna um dauðann?
— Er erfiðara að missa barn heidur en maka?
— Hvað á að gera þegar barn dregur sig inn í skel við danðsf all-
ið?
Þeir Páll Eiríksson geðlæknir og
sr. Sigfinnur Þorleifsson sjúkrahús-
prestur svara spurningum á fundi
fjölda fólks sem kominn er saman til
að ræða sorg og sorgarviðbrögð.
Þetta er annar fundurinn af þessu
tagi og þörfin er augljós. Tíu manna
hópur hefur hist reglubundið undan-
farna mánuði og hefur skipulagt
fundina. Þar er fólk sem hefur orðið
fyrir þungum missi og styður nú
hvert annað til að vinna úr sorg sinni.
Séra Sigfinnur segir að nauðsyn sé
að hlusta vel á spurningar barna.
Þær greiða fyrir útrás sorgarinnar.
Að byrgja hana inni skapar erfið-
leika til lengri tíma. Börn geta hjálp-
að fullorðnum í sorg. Þau er frjálsari
og ræða um hluti sem foreldrarnir
þora ekki að tæpa á. Teikningar
barna gefa oft skýra hugmynd um
líðan þeirra. Það þarf að taka börnin
gild í sorg þeirra.
Páll Eiríksson tekur undir. Börnin
gleymast allt of oft þegar skugga
dauðans leggur yfir. Þau tjá sig þá
gjarnan með atferli heldur en orðum
til þess að fá athygli fólks. Þau taka
oft upp á óknyttum eða loka sig inni.
Og alltof oft sitja þau ein með sínn
missi við dauða eða skilnað og skilja
ekki hvers vegna pabbi er farinn.
Enginn skýrði það fyrir þeim. Erfið-
ast eiga 5—7 ára börn. Hjá þeim er
svo skammt milli raunveruleika og
fantasíu. Oft telja þau sig eiga sök á
dauðsfallinu, vegna ljótra orða eða
hugsana. Því er nauðsynlegt að gera
þeim ljósan raunveruleika þessa
missis þeirra, þótt það sé erfitt. Slíkt
forðar hnútum í sálarlífi þeirra, sem
torveldar börnum samskipti við fólk
síðar meir. Það er aldrei of miklum
tíma varið í að sinna barni í sorg.
Þeir félagar benda á ráðleggingar
frá samtökum foreldra sem misst
hafa ung börn, um hvað á að gera og
hvað á ekki að gera gagnvart foreldr-
um í sorg.
Það á að láta foreldrana vita að
viðkomandi sé ekki sama og gefa
kost á sér til hjálpar. Það á að minn-
ast á barnið að fyrra bragði, minnast
á sérkenni þess og gefa foreldrum
kost á að tjá sorg sína og tala um
barnið eins oft og þau þurfa, full-
vissa þau um að þau hafi gert allt
sem í þeirra valdi stóð.
Það á ekki að forðast foreldra í
sorg, ekki segjast vita hvernig þeim
líður eða segja þeim hvað þau eigi að
gera. Það á ekki að forðast að nefna
nafn barnsins, eða gagnrýna um-
Páll Eiríksson
önnun spítalans, sektarkenndin er
nóg fyrir. Það á ekki að benda á eitt-
hvað jákvætt við dauðann eða benda
á eftirlifandi börn, það kemur eng-
inn í staðinn fyrir dána barnið.
Hjálparleysi okkar á ekki að
hindra að við réttum út höndina.
— Páll Eiríksson — Hvað veldur
því að þú vinnur svo mikið að mál-
um sorgar og missis?
Það samverkar sennilega margt.
En það gerðust atburðir um líkt leyti
í lífi mínu sem kveiktu áhuga minn.
Ég var mikið í íþróttum en varð fyrir
því fljótlega eftir læknapróf að háls-
brotna og lá á sjúkrahúsi og átti á
hættu að verða lamaður til lífstíðar.
Um svipað leyti greindist hjá ungum
syni okkar mjög alvarlegur sjúk-
dómur. Mér varð því all hastarlega
ljóst hvað felst í missi, í þessu tilfelli
heilsunnar og jafnvel barnsins og
hafði góðan tíma til að hugsa um
það. Þetta blasir við mér í vinnu
minni, því að margir sjúklingar lifa
með missi, margskonar missi. Það er
hægt að missa barnið sitt á ýmsan
hátt. Ég hef síðan verið með fast pró-
gram um sorg og sorgarviðbrögð hér
á dagdeild Borgarspítalans, eftir að
ég tók við henni og flutt fyrirlestra
allvíða fyrir ólíkustu hópa um efnið
og haldið stutt námskeið.
S.l. vetur var ég svo með þennan
stuðningshóp fyrir fólk í sorg, sem
hefur auk hins innra starfs skipulagt
þessa opnu fundi, í vor var t.d. yfir
200 manns á fundi.
— Hvernig verður framhaldþessa
starfs?
Ég vona að við getum stofnað fé-
lagsskap sem kemur á laggir stuðn-
ingshópum fyrir fólk í sorg, veitir
hagnýtar ráðleggingar, styður fólk
til að koma í meðferð hjá sérþjálf-
uðu fólki.
Slíkt félag gæti líka gengist fyrir
þjálfun þeirra sem hafa unnið úr eig-
in sorg og vilja vinna með slíkum
hópum. En þetta má ekki verða með
neinum flumbrugangi, við flýtum
okkur hægt, en verkefnin eru sann-
ast sagna ærin, því sorgin gleymir
engum.
10 — VÍÐFÖRLI