Rauði borðinn : fréttabréf alnæmissamtakanna á Íslandi - 01.12.2004, Qupperneq 18

Fáir njóta meðferðar
Meðferð við hiv er ókeypis í Rússlandi fyrir þá sem
eiga rétt á henni en á henni eru miklar hömlur. Hún
er eingöngu veitt á alnæmismiðstöðvum borgar eða
héraðs. I Moskvu og St. Pétursborg þarf að framvísa
vottorði um lögheimili í borginni til þess að fá ókeypis
hiv-lyf.
Að sögn Pokrovskys læknis fá um 1.000 af alls
20.000 hiv-jákvæðum í Moskvu meðferð með lyfja-
blöndu. Um 50 voru á biðlista. I löndum gömlu Sov-
étríkjanna, öðrum en Rússlandi hlutu 10.000 af
80.000 hiv-smituðum meðferð í fyrra.
„Það er ekki svo erfitt að nálgast lyfin í Moskvu,“
segir talsmaður hjálparsamtaka, „en það er það annars
staðar. I borgum þar sem olíuiðnaður er og peningar í
umferð eru alnæmismiðstöðvarnar betur settar og þar
er hægt að fá hiv-próf og meðferð þegar þarf. I mörg-
um héruðum er ekki hægt að fá hiv-próf svo að það er
ekki vitað hve margir þyrftu að fá meðferð.“
Masha Gessen, sem er þekktur blaðamaður, segir:
„Astandið í hiv-lyfjamálum er harmleikur og hneyksli.
Aðeins lítill hluti þeirra sem þurfa þau fá þau og skil-
yrðin eru að eiga lögheimili í borgunum og að neyta
ekki fíkniefna. Þetta útilokar 90% þeirra sem þurfa á
lyfjum að halda.“ Gessen á vin sem býr í Moskvu án
þess að hafa búsetuleyfi. Hann óskaði eftir lyfjameð-
ferð þar og var þá hótað að vera vísað úr borginni.“
Reyndin er sú að fjöldi hiv-smitaðra sirur í fangelsi
fyrir fíkniefnabrot. Þar er ekki veitt meðferð nema þar
sem útlendar stofnanir koma að.
„Eg óttast að þúsundir ungmenna sem hafa smitast á
liðnum þremur eða fimm árum deyi fljótlega, á allra
næstu árum,“ segir Gennady Roshupkin, framámaður
í alnæmisbaráttunni í Rússlandi. „Mörgum þeirra geta
hiv-sérfræðingar ekki hjálpað.“
Þrýstingur baráttumanna
Á liðnu ári hefur ástandið skánað nokkuð fyrir tilstilli
frjálsra félagasamtaka, Alnæmisstofnunar Sameinuðu
þjóðanna og Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar. Verið
er að koma á fót ráðgjafarráði um hiv og alnæmi sem
félög hiv-jákvæðra eiga aðild að og nýlega var haldin
ráðstefna baráttumanna gegn hiv og alnæmi í Minsk í
Hvíta-Rússlandi með þátttöku frá löndum fyrrum
Sovétríkjanna og með stuðningi erlendra stofnana. Á
ráðstefnunni var rætt um hindrarnir við upplýsingar
um meðferð og aðgang að henni.
Rússar hafa nýlega þegið lán hjá Alþjóðabankanum,
50 milljónir bandaríkjadala til aðgerða gegn hiv og al-
næmi og 100 milljónir til baráttunnar gegn berklum.
Fénu á meðal annars að verja til upplýsingaátaks.
Meðferð á frumstigi
Kostnaður við meðferð er meiri háttar tálmi. Ríkið
framleiðir tvö lyf, AZT og innlenda afleiðu af AZT.
Það hefur skráð 12 vörumerkjalyf.
Með fjárstyrkjum frá útlöndum væri Rússum kleift
að framleiða ódýrari effirgerðir vestrænna lyfja en bar-
áttumennirnir óttast að það verði ekki gert því að
Rússar eru að gerast aðili að Alþjóðaviðskiptastofnun-
inni og vilja ekki styggja eigendur vörumerkjalyfja.
Önnur hindrun fyrir meðferð er bágt ástand heil-
brigðiskerfisins. Hiv-próf er skylda fyrir fanga, vanfær-
ar konur, blóðgjafa, hermenn og þá sem fara í skurðað-
gerð, en er iðulega tekið af öðrum sem leita til læknis,
oft án samþykkis.
Opinberlega á að heita að á alnæmismiðstöðvunum
leiti menn sjálfviljugir eftir hiv-prófum og ráðgjöf en
eftir því sem Gessen segir stenst það ekki. Það er sama
hvað ríkið segir, réttindi fólks með hiv njóta engrar
verndar, enda er það flest fíkniefnaneytendur og vænd-
isfólk. Gleymum því!“
Margir Rússar eru með skylduaðild að sjúkrasamlagi
og eiga að fá ókeypis meðferð á sjúkrahúsum. Smit-
sjúkdómar eins og berklar og kynsjúkdómar eru með-
höndlaðir á sérstökum stofnunum. Þar sem margir
sem eru hiv-smitaðir eru líka smitaðir af berklum,
kynsjúkdómum og lifrarbólgu verður meðferð oft
ósamhæfð. Þeir sem losna úr fangelsi og eru smitaðir
fá yfirleitt litla aðstoð og endurhæfingu og koma iðu-
lega ekki til eftirlits vegna þess að ekki er staðið nægi-
lega vel að útskrift.
Börnin
Lýðveldisspítalinn er um klukkutíma akstursleið frá
úthverfi borgarinnar. Þar býðst göngudeildarþjónuasta
og þrjár deildir eru fyrir börn með hiv. Þar á meðal er
hópur barna, sem upphaflega voru um 270 og höfðu
smitast á barnasjúkrahúsum árið 1989 af smituðu
blóði og tækjum. Helmingur barnanna er nú dáinn.
Hin börnin fóru að fá lyfið AZT árið 1991 og síðar
tveggja lyíja blöndu og nú þriggja. Eitt hundrað af 130
börnum sem eftir lifa fá nú meðferð. Sum börnin hafa
átt heima á sjúkrahúsi alla ævi.
„Börnin eru mjög lítil þegar við byrjum meðferð en
þau vaxa hratt,“ segir Jevgeny Voronin læknir, sem er
sterkur málsvari hiv-smitaðra barna. En útthaldið er
helsta vandamálið fyrir börnin og þau sem annast þau.
„Þegar barn er orðið þreytt á sálinni vill það kraftaverk
- eina töflu og að svo verði kraftaverk. Það er mjög
erfitt.“
Þýtt úr amfAR Treatment Insider: Cuðni Baldursson
18 rauði borðinn