Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2015, Side 6

5
TIL LESENDA
Rannsóknir á sumum minjastöðum á Íslandi eiga sér langa sögu.
Kumlateigur í Hrífunesi í Skaftártungu er einn þeirra, en kuml þar bar fyrst
á góma þegar einkennileg steinlögn kom í ljós í rofi við Hólmsá sumarið
1957. Síðan hafa nokkur kuml verið rannsökuð á sama svæði og birtust
niðurstöður rannsókna í Árbók félagsins árið 1983. Enn sér ekki fyrir
endann á framhaldssögunni sem hófst fyrir næstum sextíu árum. Í þessari
Árbók er sagt frá nýjum rannsóknum sem gerðar voru sumarið 2011 á
Hrífuneskumlum sem þá voru nýkomin í ljós í rofabakka. Greinin sem hér
birtist er sett upp í svipuðum stíl og eldri greinar um Hrífunes og kallast á
við eldri fræðimenn og rannsóknir þótt nákvæmari uppgraftaraðferðir leiði
ýmislegt nýtt í ljós.
Þórgunnur Snædal fer með okkur í ferðalag allt suður til Feneyja og
Grikklands með viðkomu í Svíþjóð í leit að ráðningu á rúnaristum á
marmaraljóni sem áður stóð við höfnina í Píreus. Frá gljáandi marmara
höldum við í moldina norður í Fnjóskadal, þar sem fornleifafræðingar
rannsökuðu nýlega járnvinnsluminjar allt frá 10. öld með uppgrefti. Þá
birtist grein um örnefni eftir Martein Sigurðsson og Sigurð Helgason, þar
sem settar eru fram tilgátur um uppruna dulúðlegra nafna á steinstrýtum í
Akrafjalli. Myndaþáttur er að þessu sinni helgaður strandminjum í hættu
vegna sjávarrofs en hlýnun sjávar og landsig eru meðal þess sem eykur
hættu á að brimalda grafi undan minjum við strendur landsins. Málefnið
hefur komist í sviðljósið undanfarið fyrst og fremst vegna framtaks öf lugs
áhugafólks, sem hefur lagt til hluta myndefnis.
Í þankagrein segir Guðmundur Ólafsson frá upphafi skipulegrar
fornleifaskráningar hér á landi um og upp úr 1980. Af vettvangi birtast
svo þrjár greinar um ólík viðfangsefni. Ragnar Edvardsson og Arnar Þór
Egilsson kynna niðurstöður á rannsókn póstskipsins Phönix, sem liggur
á hafsbotni suður af Snæfellsnesi. Áslaug Sverrisdóttir greinir frá athugun
sinni á rúmlega 40 íslenskum gripum sem f luttir voru til Englands á 19.
öld af áhugafólki um handverk. Að lokum segir Guðmundur Ólafsson frá
rannsókn sem gerð var á bæjarhól Digraness í Kópavogi árið 1980 og lestina
rekur svo ritdómur Hrefnu Róbertsdóttur um bók Hjörleifs Stefánssonar,
Af jörðu.
Árbók Hins íslenzka fornleifafélags hefur komið út allt frá árinu 1881.
Það má heita talsvert afrek, enda hefur sagan ekki verið átakalaus og