Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2015, Blaðsíða 180

179GRIPIR ÚR ÍSLENSKA SVEITASAMFÉLAGINU Í HASLEMERE, SURREY
of European Art and letters survives in the quite noble designs of these men
who have hardly wood for the winter fire, but who can spare some still for
the carving of a great and heart-warming human instinct.22
Svipuð sjónarmið og þau sem koma fram í tilvitnuninni einkenndu trúlega
marga erlenda safnara sem sóttust eftir gripum úr íslenska sveitasamfélaginu á
svipuðum tíma og Davies. Með öðrum orðum hugmynd um menningarlega
sérstöðu Íslendinga byggða á fornum bókmenntaarfi og tungu landsmanna
og jafnframt verkmenningu sem var lítið snert af straumi framfara – leifar
af fornri norrænni verkmenningu. Nú má hafa í huga að Íslendingar voru
f lestir lítið hirðusamir um gripi sem tilheyrðu sveitasamfélaginu þegar það
var að renna sitt síðasta skeið og nefna má að í íslenskum blöðum kom fram
það álit að lítill sómi væri að framlagi Íslendinga til fjölsóttra iðnsýninga
á 19. öld. En þar voru sýndir álíka gripir og erlendir safnarar f luttu úr
landinu.23
Óljóst er í raun hve margir eða hverjir þeir voru sem á 19. öld keyptu
eða fengu gefins gripi sem áttu uppruna í íslenska sveitasamfélaginu, f luttu
úr landinu, seldu, settu upp söfn eða héldu gripum sem einkaeign. Einna
stórtækastur í þessum efnum var sennilega Svíinn Artur Hazelius sem
minnst var á hér að framan. En Hazelius af laði fjölda íslenskra gripa fyrir
safn sitt. Árið 2007 var gerður samningur milli Þjóðminjasafns Íslands og
Nordiska museet um afhendingu ríf lega 800 íslenskra gripa úr Nordiska
museet til Þjóðminjasafnsins til ævarandi varðveislu. Af því tilefni var
efnt til sýningar undir heitinu „Yfir hafið og heim.“24 Samningurinn sem
gerður var við Nordiska museet er vissulega ánægjulegur. Það má jafnframt
hafa nokkra ánægju af því að rekast á slíka gripi í safni sem stofnað var til
á 19. öld á erlendri grund. Það er reynsla höfundar þessarar greinar í tilviki
„The European Peasant Art Collection“ í vörslu Haslemere Educational
Museum í Surrey á Englandi. Safnið er sjálfseignarstofnun, rekið með
frjálsum framlögum einstaklinga og fyrirtækja sem tengjast Haslemere á
einn eða annan hátt og jafnframt að einhverju leyti með vinnuframlagi
sjálfboðaliða.
22 Davies 1911, 13.
23 Áslaug Sverrisdóttir 2011, bls.73‒167.
24 Yfir hafið og heim. Íslenskir munir frá Svíþjóð 2008.