Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2017, Side 161

ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS160
aðaláherslan á umhirðu og viðhald kirkjugarðanna. Sveinbjörn Högnason
lýsir því meira að segja yfir að útlendingar túlki hirðuleysið, sem hann vildi
meina að Íslendingar sýni kirkjugörðum, sem vott um skrælingjahátt.39
Það var þó ekki fyrr en frumvarpið var á lokasprettinum sem það komst
meiri hiti í umræðurnar, Jóni Jónssyni f lutningsmanni frumvarpsins til
nokkurrar undrunar.40 Ástæðan var sú, eins og hér hefur komið fram, að
það hafði f lotið í gegnum þingið svo til án umræðu en nú var svo komið
að mestur styrinn stóð um heimagrafreitina og þá hversu auðvelt það ætti
að vera fyrir jarðeigendur að koma sér upp heimagrafreit. Þeir sem létu sig
málið varða voru áðurnefndir Jón Jónsson og Sveinbjörn Högnason sem
báðir vildu setja hömlur á upptöku nýrra heimagrafreita en andsnúnir þeim
voru Steingrímur Steinþórsson, Sveinn Ólafsson og Lárus Helgason sem
einnig voru þingmenn Framsóknarf lokks. Aðalrökin sem reifuð voru gegn
heimagrafreitum voru að þeir myndu falla í órækt.41 Sagðist Sveinbjörn
Högnason sjálfur þekkja dæmi þess að þar sem ætt væri farin af jörðinni
stæði garðurinn eftir í órækt42 og tilgangurinn með frumvarpinu var jú
einmitt að færa viðhald og meðferð allra kirkjugarða í betra horf en þeir
höfðu áður verið í.43 Steingrímur Steinþórsson og Sveinn Ólafsson, sögðust
aftur á móti þekkja til margra heimagrafreita sem væru í mun betra ástandi
en almennir kirkjugarðar.44 Þessi þekking þeirra var ekki síður persónuleg
en þekking Sveinbjörns því að báðir höfðu þeir heimagrafreiti á jörðum
sínum og áttu báðir eftir að vera jarðsettir í þeim. Steingrími og Sveini
fannst sú upphæð sem krafist var í frumvarpinu, og átti að mynda eins konar
viðhaldssjóð fyrir grafreitinn, allt of há en þar var farið fram á 600 kr.45
Þetta fannst þinginu greinilega líka því að breytingartillaga þeirra félaga
um að lækka upphæðina í 150 kr. var samþykkt með miklum meirihluta.46
Kirkjugarðalögin voru samþykkt 23. júní 1932 og stóðu þau svo til
óbreytt í yfir þrjátíu ár. Á þessu 30 ára tímabili urðu örfáar og kannski
smávægilegar breytingar á lögunum sem sneru ekki beint að reglunum um
heimagrafreiti en það er samt vert að minnast á þær. Snemma árs 1949 var
samþykkt breytingartillaga við 16. gr. laganna sem snýr að fjölda fulltrúa
39 Alþingistíðindi 1932, B-deild, dálkur 1992-1993.
40 Alþingistíðindi 1932, B-deild, dálkur 1991.
41 Um þetta atriði fjölluðu bæði Jón Jónsson og Sveinbjörn Högnason í öll þau skipti sem þeir tóku til
máls. Alþingistíðindi 1932, B-deild, bls. 1983-2010.
42 Alþingistíðindi 1932, B-deild, dálkur 1999.
43 Alþingistíðindi 1930, C-deild, dálkur 469 og Alþingistíðindi 1931, C-deild, dálkur 599-601.
44 Alþingistíðindi 1932, B-deild, dálkur 2006.
45 Alþingistíðindi 1932, B-deild, dálkur 2002.
46 Alþingistíðindi 1932, B-deild, dálkur 2010.