Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2017, Side 166

165HEIMAGRAFREITIR Á ÍSLANDI
kemur í ljós að mörgum hefur blöskrað ýmislegt sem varðaði rekstur og
viðhald kirkjugarða á Íslandi. Tínd voru til atriði eins og þegar grafir voru
teknar í gegnum eldri grafir, illur frágangur og slæm umhirða. Ekki er víst
að umhirðu á kirkjugörðum hafi hrakað svona á 19. öld, miðað við fyrri
aldir, heldur má frekar ætla að einhvers konar hugarfarsbreyting sé að eiga
sér stað í kjölfar aukinnar þekkingar og samanburðar við önnur lönd. Þetta
er greinilegt dæmi um að tíðarandinn er að breytast, ný borgaraleg gildi
sem eru að ryðja sér til rúms.
Það er ekki hægt að útiloka að þetta ástand í kirkju garðsmálum á Íslandi
hafi orðið til þess að Þórður Sigurðsson, fyrstur manna, ákvað að sækja um
leyfi til að gera heima grafreit á jörð sinni en ætla má að hugmyndin um
heima grafreitinn eigi ekki síður rætur sínar í þjóðernis rómantík og frjáls-
hyggju. Þekking á forn sögunum hefur örugglega verð ágæt hjá almenningi
í miðri sjálfstæðis baráttunni og Þórði, ásamt fjölmörgum samtíðar mönnum
hans, hefur verið vel kunnugt um hvernig land námsmenn til forna voru
heygðir í landi sínu. Gott dæmi um þessi rómantísku tengsl er heima graf-
reiturinn á Hjörleifshöfða en honum var valinn staður við ætlaðan haug
Hjörleifs landnámsmanns. Önnur dæmi um sambærileg tengsl eru hestar
Kortið sýnir dreifingu heimagrafreita á Íslandi, og eru þeir sýndir eru með rauðum punktum. Hver lands-
fjórðungur er afmarkaður með ólíkum litum og sýslur með línum.