Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2017, Page 173

ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS172
mátt útfæra betur. Á síðu 19 er þannig eins og nýr kaf li hefjist sem er þó að
engu getið í efnisyfirliti en þar er fjallað um Baldursheimskumlið. Fljótlega
berst þó umfjöllunin að öðrum málum og þá áttar lesandi sig á að þetta
er ekki sjálfstæður kaf li þótt uppsetningin gefi tilefni til að ætla að svo sé.
Fyrsta hluta bókarinnar er ætlað að gefa yfirsýn yfir sögu safnastarfsins.
Samantektin er hér dálítið brotakennd eins og tilgangurinn sé ekki alveg
skýr eða ætli sér meira en rúmast á þessum síðum. Þannig er heldur yfirborðs-
kenndri endursögn á gangi sjálfstæðisbaráttunnar f léttað saman við ýmsa
þætti úr sögu safnastarfsins sem að sönnu eru margir býsna hnýsilegir.
Þannig er sagt frá umfjöllun Sigurðar Guðmundssonar um kumlið sem
uppgötvaðist í Mývatnssveit árið 1860 og hún sett í samhengi við tilurðar-
sögu safnsins. Af öðrum toga er skemmtileg umfjöllun um það hvernig átta
megi sig á uppsetningu sýningar Forngripasafnsins út frá ljósmyndum sem
danski norðurljósafræðingurinn Sophus Tromholt tók veturinn 1883-84.
Þessi dæmi eru vissulega þekkt en markmiðið er heldur ekki að draga upp
nýja sýn á sögu safnsins heldur fremur taka saman það sem fyrir liggur.
Alloft tef lir höfundur þessari umfjöllun um söguna saman við
sjónarmið í safnastarfi samtímans, einkum til að draga fram samfellu í
starfi safnsins, til að sýna að ýmis af þeim gildum sem lagt var upp með
og höfð í heiðri á nítjándu öld og í upphafi þeirrar tuttugustu eigi enn við
í upphafi þeirrar tuttugustu og fyrstu. Höfundi er þannig lagið að spegla
söguna í samtímanum, sýna hvernig áherslur fyrri tíðar endurspeglast eða
móta áherslur í safninu í dag. Athyglisvert er að í þessu samtali fortíðar
og samtíðar er síður lagt upp úr því að aðgreina nálgun og aðferðir fyrri
tíðar frá sjónarmiðum sem eru í deiglunni hin síðari ár. Þannig má segja
að áherslan sé á að draga upp mynd af Þjóðminjasafninu sem stofnun sem
standi traustum fótum í órofa sögu sinni og að það sem einkennir viðgang
þess sé fyrst og fremst sívaxandi burðir til faglegrar og vísindalegrar útfærslu
á hlutverki sínu.
Við áframhaldandi lestur bókarinnar kemur þó í ljós að þetta samhengi
er ekki alveg einhlítt enda bendir höfundur á hvernig forsendur og
hugmyndafræði safnastarfs bæði hér á landi og alþjóðlega hefur tekið
grundvallarbreytingum á þessum ríf lega 150 árum síðan Forngripasafnið
var stofnað. Þannig er lögð á það áhersla í lokaorðum að Þjóðminjasafnið
sé í samtímanum „mikilvægur almannavettvangur þar sem áhersla er lögð
á félagslegt réttlæti og fjölmenningu í alþjóðlegu samhengi“ (300). Þetta er
á margan hátt í fullkominni andstöðu við upphaf legt hlutverk safnsins sem
beinlínis var stofnað til að upphefja íslenskt þjóðerni og hafði sennilega