Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2017, Blaðsíða 183

ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS182
glöggvunar við lestur textans og sem samanburðarefni en standa þar fyrir
utan auðvitað sem sjálfstæðar heimildir. Efnistökin og skipulag bókarinnar
falla vel að þeim markmiðum sem henni eru settar, að koma niðurstöðum
fornleifarannsóknanna á framfæri og setja efnið í víðara samhengi.
Helst mætti kannski finna að því að samþætting fornleifa- og ritheimilda
hefur heppnast misvel. Ágætlega tekst til í sjöunda kaf la þar sem niðurstöður
fornleifarannsóknanna og ritheimildir eru leiddar saman til að upplýsa um
mögulegt helgihald á staðnum á miðöldum. Hins vegar tekst þetta síður vel
í kaf la fjögur sem fjallar um byggingaskeið og þróun kirknanna. Kaf lanum
er skipt upp í tímabil sem ráðast af aðskildum byggingafösum kirknanna
og þeim ritheimildum sem til eru. Texti kaf lans er að stórum hluta
fornleifafræðilegs eðlis og byggir á lýsingum og túlkunum á jarðlögum og
öðrum fornleifafræðilegum heimildum úr uppgreftrinum. Inn í hann er
svo skotið upplýsingum og úrvinnslu úr ýmsum samtímaritheimildum sem
ætlaðar eru til frekari glöggvunar og til að setja fornleifarnar í samhengi.
Í kaf lanum má t.a.m. finna ítarefni um hvaða prestar sátu staðinn, úttektir
kirknanna auk lýsinga á messuhaldi á 19. öld. Að mínu mati verður þessi
nálgun til þess að kaf linn verður of sundurleitur. Áhugaverðar upplýsingar
og túlkanir týnast í lýsingum á uppgraftarniðurstöðum sem teljast fremur
þurr lesning á köf lum. Ef til vill hefði farið betur á því að hafa sérstakan
kaf la með túlkun fornleifanna og niðurstöðurnar síðan settar í frekara
samhengi við ritheimildir í öðrum kaf la. Þannig hefði á læsilegri hátt mátt
nýta þessar margþættu heimildir til að draga upp heildstæða mynd af þróun
kirkjubygginganna og sögu staðarins.
Bókin um kirkjur Reykholts er vandað framlag til fornleifafræði sem
ber gott vitni þeirri þverfaglegu nálgun sem Reykholtsrannsóknin byggði
á. Hún er ekki bara mikilvæg viðbót við sögu Reykholtsstaðar heldur
einnig við fyrirliggjandi þekkingu á þróunarsögu kirkjubygginga á Íslandi
frá miðöldum fram á nýöld.
Heimildir
Guðmundur Ólafsson og Steinunn Kristjánsdóttir (ritstj.). 2009. Endurfundir.
Fornleifarannsóknir styrktar af Kristnihátíðarsjóði 2001-2005. Þjóðminjasafn
Íslands, Reykjavík.
Hörður Ágústsson. 1990. Skálholt. Kirkjur. Hið íslenska bókmenntafélag,
Reykjavík.