Vinnan - 01.12.1976, Blaðsíða 25

bestu og réttlátustu menn þjóðanna,
og þeir munu erfa ríkið og völdin.
. . . Ég geri ráð fyrir að ykkur sé
það nú ljóst orðið af því sem ég hefi
sagt, að samtök og samvinna verka-
lýðsins sé óumflýjanleg, ef hann á
ekki að verða troðinn undir fótum,
og lifa af náð því lífi, sem auðvaldi
og ráðandi stéttum þykir nægja“.
Þorsteinn Erlingsson á Dagsbrúnar-
fundi i desember 1912.
ÞÓRBERGUR
ÁVARPAR BÆNDUR
„Þið slítið kröftum ykkar I baráttu
við verkamenn í kaupstöðum og sjó-
þorpum. Þið hatið þá, er vilja rétta
ykkur hjálparhönd, af því að þið haf-
ið ekki hugmynd um, hvað þið eruð
að gera. Þið eigið að taka höndum
saman við verkamenn. Þorri ykkar
hefir nákvæmlega sömu hagsmuna að
gæta og þeir. Ykkur er báðum álíka
ábótavant í þekkingu og menntun.
Þið hafið hvorki efni né tíma til að
bæta úr því böli. Þið eruð báðir ör-
eigar og ánauðugir þrælar. Og það er
sami óvinurinn, sem kúgar ykkur
báða og féflettir. Verkamenn hafa
komið auga á óvininn. Þeir efla sem
óðast samtök gegn honum. Þeir berj-
ast ekki aðeins fyrir sínu eigin frelsi.
Frelsun þeirra er lausn ykkar. Samt
veitist þið að þeim. Það er fáfræðin,
sem blindar augu ykkar. „Drottinn!
Fyrirgef þeim, því að þeir vita ekki,
hvað þeir gera“.
Bændur og búalið! Takið ekki
Morgunblaðið trúarinnar augum. Les-
ið dagblöð jafnaðarmanna. Aflið ykk-
ur rita um jafnaðarstefnuna og lærið
af þeim. Veltið þessum viðfangsefnum
fyrir ykkur. Hugsið um þetta sýknt
og heilagt, við þúfnaslétturnar í tún-
inu, orfið ykkar á enginu, lambsburð-
inn í haganum. Minnist þess að tvær
þúfur af hverjum þremur sléttið þið
í þágu auðvaldsins. Látið ykkur aldrei
gleymast, að tvö strá af hverjum þrem-
ur svelgir auðvaldið upp frá ykkur.
Setjið ykkur það glöggt fyrir sjónir, að
tveim lömbum af hverjum þremur
rænir auðvaldið ykkur. Og þegar þið
röltið heim frá vinnu ykkar á kvöld-
in, þreyttir og svangir eftir fimmtán
stunda erfiði, þá skuluð þið finna
þann bitra sannleika fossa gegnum
hverja æð í líkama ykkar, að þennan
dag og alla fimmtán stunda vinnu-
daga hafið þið stritað tíu klukkutíma
fyrir hít auðvaldsins.
Bændur og búalið! Brjótið lífskjör
ykkar rækilega til mergjar. Kastið frá
ykkur fordómum og stéttahatri“.
Þórbergur Þórðarson: úr „Bréfi til Láru“.
ÞEKKINGIN
Það er fallegt og nauðsynlegt að
vinna, því það gefur rósemd og ánægju
í hjartað og venjulega láta þeir manni
í té eitthvað að bíta og brenna. Og
ef maður vinnur alla ævi sleitulaust,
sýknt og heiílagt, þá getur farið svo,
að maður eigi fyrir jarðarförinni sinni,
þegar maður deyr. En trú mér til,
barnið gott, það verður enginn ríkur
á því að vinna. Þeir fáu ríkismenn,
sem ég sá um mína daga unnu aldrei
neitt, en fátæktin svarf að jafnaði
fastast að þeim, sem mest þræluðu og
svo býst ég við að það sé í öðrum
kaupstöðum. En þekkingin og sú
skemmtun, sem býr í góðri bók, er
betra en ríkidæmið, og þess vegna
mundi ég í þínum sporum leggja meiri
rækt við lestur og skrift. Og það er
það, sem þeim þykir verst, ef þeir
vita, að þú hefur þekkingu.
Halldór Laxness: úr „Sölku Völku“.
FÉLAGSANDI
„Þannig löguð samtök miða að því
að varðveita einstakan verkamann eða
iðnaðarmann gegn samkeppni eða
undirboði stéttarbræðra sinna og um
leið að halda uppi réttu hlutfalli
milli þess hagnaðar, sem vinnuveit-
andinn hefur og þeirra launa, sem
hann geidur fyrir vinnuna.
Því meiri sem fátæktin er meðal
verkamanna og því lægra sem allar
vinnuafurðir eru metnar til peninga,
því nauðsynlegri er þessi fólagsskap-
ur og því meiru góðu getur hann
komið til leiðar . . . Nýr og betri
félagsandi kemur fram, hvar sem
þessi samtök eru stofnuð sé vel og
hyggilega farið að öllu.
. . . Ef verkamennimir færu að
halda saman, mundu auðmennimir
vanda sig betur og græða það á dugn-
aði og fyrirhyggju, sem þeir vinna nú
á ódýrleik allra starfsmanna við fram-
leiðslu og iðnað. Og því fyrr sem fé-
lagsskapur verkamanna byrjar, því
fyrr kemst hinn starfandi arðberandi
kraftur í þjóðinni til þeirra valda sem
honum ber með réttu, jafnt hér eins
og annars staðar í heimi“.
Einar Benediktsson.
Dagskrá 31. okt. 1896.
BÖRN ÖREIGANS
„Maðurinn er fagnaðarboðskapur
hinnar nýju menningar, maðurinn sem
hin fullkomnasta líffræðilega tegund,
maðurinn sem félagsleg einíng, mað-
urinn sem lífstákn og hugsjón, hinn
eini sanni maður, — Þú. Þessvegna
skaltu ekki leggja trúnað á það sem
sagt er í kristilegum bókum, að þeg-
ar lítilmagninn er fótum troðinn þá
sé verið að beita bræður þína ráng-
læti; nei, það er alvarlegra en svo:
það ert þú. Þar sem böm öreigans em
mergsogin til ágóða fyrir varga auð-
valdsins, — þar er verið að traðka
sjálfan þig niður í sorpið, hinn eina
mann, hina æðstu opinberun lífsins,
Mg“.
Halldór Laxness: „Alþýðubókin“ 1929.
SAMFYLKING
„Nei, eina vopnið sem dugir hér á
landi, það er sama vopnið og dugði
á Spáni. Það er samfylking. Það er
bandalag vinstri flokkanna. Það er
pólitík í anda kjörorðsins: enga óvini
til vinstri, sem var kjörorð frönsku
samfylkingarinnar. Gagnkvæm til-
hliðrun, gagnkvæmt traust. Öll önnur
vinstri pólitík, sem rekin er fyrir þess-
ar kosningar er vitfirring. Verra níð-
ingsverk gagnvart alþýðu í landinu er
ekki hægt að vinna en rjúfa grið milli
vinstri flokkanna, eins og nú standa
sakir. Þeir sem vixma að fjandskap
milli vinstri flokkanna í landinu fyrir
þessar kosningar, em hættulegustu
umboðsmenn íhaldsins í landinu“.
Halldór Laxness: „Vinstri menn, fylkið
ykkur þéttar saman“ 1937.
VINNAN 25