Vinnan - 01.12.1976, Blaðsíða 42

1. maí í Reykjavík 1923.
Hér fer á eftir 1. maí ávarp
reykvískrar alþýðu:
I dag er 1. maí.
I dag er hátíðisdagur meðal
verkamanna, allra alþýðumanna,
allra jafnaðarmanna um allan
heim.
I dag er sumardagur.
I dag boða allir jafnaðarmenn
um allan heim mannkyninu nýtt
sumar, þar sem ævinlega skín sól
frelsis, jafnréttis og bræðralags
meðal mannanna.
1 dag er virkur dagur.
í dag starfa allir alþýðumenn
um allan heim, en — ekki hörð-
um höndum, heldur með hug og
hjarta, og smíða, — ekki verk-
færi og vélar, heldur andleg
„sverð í sannleiks og frelsisins
þjónustu gerð“.
í dag er gleðidagur.
f dag ganga íslenzkir alþýðu-
menn, íslenskir jafnaðarmenn til
gleði með bræðrum sínum og
og systrum í öðrum löndum, taka
með þeim undir þann söng, sem
er svo voldugur, að sjálf fram-
tíðin stenzt ekki og kemur til
vor.
f dag erum vér framtíðarinnar.
Þessar myndir eru allar úr síðari tíma
verkfallsaðgerðum. Til vinstri eru verk-
fallsverðir Dagsbrúnar en að neðan er verk-
failsnefnd verkakvenna á Akranesi frá síð-
ustu átökum.
a) Reynt var að hamla gegn kaup-
lækkunum. Dæmi: Togaraverkfall-
ið í Reykjavík 1923, Kolaverkfall-
ið í Vestmannaeyjum 1926, verk-
fall Dagsbrúnar og Framsóknar í
Reykjavík 1926, verkfall á Norð-
firði 1926, Gamadeilan í Reykja-
vík 1930.
b) Reynt var að hækka kaupið.
Dæmi: Verkfall síldarstúlkna á
Siglufirði 1925, Togaraverkfall í
Reykjavík 1929, Krossanesverk-
fallið 1930.
Verkföll stóðu yfirleitt skamman
tíma, að undanteknum tveimur verk-
föllum Sjómannafélags Reykjavíkur.
Verkfall félagsins 1923 stóð í þrjá
mánuði og verkfallið 1929 tvo mán-
uði.
Sum verkföll vom harðvítug og
kom til handalögmála. Einkum virtust
slagsmál líkleg í verkföllum, sem háð
voru vegna tilrauna atvinnurekenda
til að lækka kaup verkafólks. Slags-
mál urðu í togaraverkfallinu 1923
(Blöndahlsslagurinn), Kolaverkfallinu
1926 og GamaverkfaUinu 1930. Átt-
ust þar við verkamenn og stuðnings-
menn atvinnurekenda. Hinir síðar-
nefndu nutu aðstoðar lögreglu.
Atvinnurekendur og ríkisvald við-
urkenndu ekki rétt verkalýðsfélaga
til verkfalla og samninga. Þess vegna
beitti verkalýðshreyfingin stundum
ofbeldi til að verkföll væru ekki brot-
in á bak aftur og vinna hafin á ný
án þess að samningar hefðu verið
gerðir við verkalýðsfélögin. I þessum
tilvikum er því beiting ofbeldis ekki
merki um styrkleika verkalýðshreyf-
ingarinnar. Verkalýðsfélögin grípa til
ofbeldis, vegna þess að þau eru í
hættu stödd. Tilverurétti félaganna er
ógnað og þau eiga ekki margra kosta
völ. Annað hvort er ofbeldi beitt eða
réttur verkalýðsfélaganna til verkfalla
er fyrir borð borinn“.
1 lokakafla ritsins dregur höfundur
saman niðurstöður sínar og síðan fylg-
ir mjög ítarleg heimildaskrá.
42 VINNAN