Studia Islandica - 01.06.1949, Blaðsíða 16

14
ekkert kerfi, og einn skortir stuðning andstæðunnar,
vantar hið kerfisbundna aðhald. Þetta getur komið fram
í fleiru en mæltu máli.
Fyrir löngu rak ég mig á það, að amerískum tíma-
ritum hætti við að misprenta nafn mitt Stefán í stað
Stefán. Mér leiddist þetta, og þótti það varla einleikið,
er ég varð þess var, að þessi sömu tímarit prentuðu é
og é í frönsku eftir kúnstarinnar reglum. Maður skyldi
þó ætla, að í íslenzkunni, sem aðeins notar ', aldrei ',
væri hægt að forðast svona prentvillur. Já, að vísu,
fyrir íslenzka prentara, sem kunna þessa einföldu reglu.
En útlendingarnir höfðu ekki annað en handritið að
halda sér við. Skrifaði ég þá sjálfur Stefán? Já, það bar
ekki á öðru. Þegar ég setti mér það ekki alveg sérstak-
lega, voru kommumar í handritum mínum mjög óreglu-
legar, svo að það var ekki að furða, þótt prentaramir
villtust þar of staf myrkvan.
Þegar ég fór að hugsa um þetta, skildist mér, að rit-
hönd mína vantaði hér aðhald andstæðunnar. Ef ég
hefði þurft, eins og Frakkar, að hnitmiða, hvenær ég
skrifaði é og hvenær é, þá hefði kommusetning mín
staðið í skorðum. Auðvitað lærðist mér af þessu að
skrifa rétt fyrir prentarana. En að ég sé ekkert eins-
dæmi um hirðulausa broddsetningu meðal Islendinga,
dreg ég af því, að í nýútkominni bók eftir vin minn
Steingrím Arason (Smóky Bay, NewYork, 1942) finn
ég meðal annars hjásetan á tveim stöðum, og var þó
Steingrímur, ef ég man rétt, ágætur skriftarkennari hér
á árunum.
Lærdómurinn af þessum kommuvillum er einfaldur:
Þar sem kerfisbundið aðhald vantar, þar er hætt við
breytingum.
Þetta varpar nú nokkru Ijósi á eina meiri háttar
breytingu í nýju máli íslenzku. Það er hið sunnlenzka
latmæli, þegar p, t, k verður b, d, g milli sérhljóða og
í enda orðs eftir löngu sérhljóði.