Studia Islandica - 01.06.1949, Blaðsíða 17

15
1 uppphafi orðs eru b-p, d-t, g-k kerfisbundnar and-
stæður:
bera : pera dýr : týr get: ket
En inni í orði (og í enda orðs) á eftir löngu sér-
hljóði vantar p, t, k andstæðuna b,d,g. Dæmi:
lapi : -abi vantar
hiti : -idi —
okur : -ogu —
Vegna þess, að p, t, k vantar kerfisbundið aðhald frá
b, d, g inni í orði og í enda orðs á eftir löngu sérhljóði,
þá hafa þessi hljóð látið undan hinum aðstöðubundnu
áhrifum sérhljóðanna, hreyfzt í áttina til röddunar,
misst viðblástur sinn, linazt upp og orðið b, d, g.
Til er annað dæmi í íslenzkri málsögu, sem líka virð-
ist eiga skýringu sína, að nokkru leyti a. m. k., í skorti
kerfisbundins aðhalds, en það er þróun hinna upphaf-
legu önghljóða i>, 8, 3 inni í orði. Skal nu litið á þessa
þróun.
I. Á undan samhljóði:
Tb : fð sunnl. havði, norðl. habði, vestf. havdi,
sbr. hafti
fg almennt lívga, sjaldan libga, sbr. dýpka
fl almennt ebla, evldi eða (nl.) elvdi,
sbr. ébli: epli
fr almennt evri
fn almennt ebna, evndi eða emdi,
sbr. hébni: heppni
ð: ðv stöðva
ðg feðgar, sbr. hreðkur
ðs gliðsa
81 öðlast
Ör iðrast
ðn iðnir