Fréttablaðið - 04.03.2021, Blaðsíða 28

Vonin er sú að
þegar sveppaflík
hættir að vera gagnleg sé
hægt að endurnýta hana
með því að láta sveppina
éta hana aftur.
Oddur Freyr
Þorsteinsson
oddurfreyr@frettabladid.is
Ákveðin fyrirtæki eru farin að nýta sveppaþræði til að búa til efni sem gætu hugs-
anlega komið í staðinn fyrir leður
og silki. Þessi efni eru ekki enn
komin á almennan markað, en
þessir framleiðendur eru að sýna
að efni sem eru gerð út sveppa-
þráðum geta verið endingargóð
og hafa minna kolefnisfótspor en
mörg önnur efni.
Fjallað var um þessa framleið-
endur í ítarlegri grein á vefsíðu
The Washington Post síðasta
haust. Þar kom fram að sam-
kvæmt Sameinuðu þjóðunum
er tískuiðnaðurinn næstmest
mengandi iðnaðurinn, á eftir olíu-
iðnaði. Tískuiðnaðurinn notar
gríðarlegt magn af vatni og er
ábyrgur fyrir 10% af allri kolefnis-
losun í heiminum, sem er meira en
allt alþjóðaflug og skipaflutningar
samanlagt.
Vandamálið hefur líka versnað
mikið þökk sé ódýrum, fjölda-
framleiddum flíkum sem eru oft
lítið notaðar áður en þær enda
á ruslahaug. Árið 1960 hentu
Bandaríkjamenn 1.710 tonnum af
textíl í landfyllingar en árið 2017
var sú tala komin upp í 11.150
tonn. Fyrir vikið er mikil eftir-
spurn eftir sjálf bærari efnum.
Alveg ný efni
Fyrirtækið MycoWorks var
stofnað árið 2013. Þar er land-
búnaðarúrgangur nýttur til að
fóðra sveppategund sem étur við
til að fá hana til að mynda sveppa-
þræði sem er vandlega stjórnað.
Með því að stjórna hitastigi, raka-
stigi og öðrum umhverfisþáttum er
hægt að koma í veg fyrir að sveppir
myndist og fá sveppaþræðina til að
vaxa þannig að þeir myndi trefja-
blöð. Varan sem verður til er kölluð
Reishi og það er hægt að vinna
þetta efni eins og leður.
MycoWorks segir að prófanir
hafi sýnt að Reishi sé sterkara en
leður og jafn endingargott og eins
í útliti. Þannig að þarna er komið
nýtt efni sem er hægt að nýta til að
framleiða föt, sem gæti verið gott
fyrir umhverfið.
Vonin er sú að þegar sveppaflík
hættir að vera gagnleg sé hægt að
endurnýta hana með því að láta
sveppina éta hana aftur. Framleið-
endurnir segja að Reishi sé lífbrjót-
anlegt undir réttum aðstæðum en
að það sé undir vörumerkjum sem
kaupa Reishi komið að tryggja að
því sé fargað á ábyrgan hátt.
Bolt Threads er annað svipað fyr-
irtæki, sem var stofnað árið 2009.
Þar eru lífræn efni notuð til að
fóðra ger og sveppi sem umbreyta
þeim svo í efni sem fyrirtækið
notar til að framleiða efnið Micro-
silk, sem líkir eftir köngulóarsilki,
og Mylo, sem er „leðrið“ þeirra.
Leðurframleiðendur benda samt
sem áður á að það sé óheiðarlegt af
fyrirtækjum sem framleiða stað-
gengla leðurs að halda því fram að
þessi efni geti bjargað lífi dýra eða
unnið gegn loftslagsbreytingum.
Talsmenn leðuriðnaðarins í Banda-
ríkjunum segjast ekki senda eitt
einasta dýr í slátrun og að ein-
faldlega sé verið að nýta skinn af
dýrum sem er lógað til manneldis
og myndi annars enda á haug-
unum. En þeir viðurkenna líka að
vinnslu leðurs fylgi mikil mengun.
Arðbær bransi
Fjárfestar hafa eytt milljónum
dollara í þessi lífrænu textílefni.
MycoWorks hefur safnað tugum
milljóna dollara í fjármögnun og
er að opna aðra verksmiðju til að
auka framleiðslugetuna. Í tísku-
vikunni í New York á seinasta ári
var Reishi frumsýnt og fyrirtækið
sækist eftir frekara samstarfi við
tískuhönnuði.
Bolt hefur fengið yfir 200 milljón
dollara fjármögnun en hefur farið
varlega inn á markaðinn á síðustu
árum. Fyrirtækið hefur selt örfáar
vörur í takmörkuðu upplagi á háu
verði og þær hafa selst upp mjög
hratt, því eftirspurnin er mikil.
Stella McCartney, sem notar
engar dýraafurðir í vörur sínar,
sýndi tenniskjól sem var gerður
úr Microsilk og veski úr Mylo
árið 2019, en hvorugt var til sölu.
Nútímalistasafnið í New York
sýndi líka gullkjól úr Microsilk
efninu á sýningu árið 2017. Efnin
frá Bolt eru eingöngu seld til
vörumerkjanna Stella McCartney,
Adidas, Kering og lululemon en
vörur úr Mylo fara í almenna sölu
á þessu ári.
Ný efni úr sveppaþráðum
Framleiðsla er hafin á nýjum gerðum af textíl úr sveppaþráðum sem er hægt að nota til fata-
gerðar. Vonast er til að slík efni verði lífbrjótanleg og betri fyrir umhverfið en hefðbundin efni.
Mörg þúsund tonn af textíl enda á haugunum á hverju einasta ári. Það er mikil eftirspurn eftir sjálfbærari og lífbrjótanlegum efni. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY
Stella McCartney sýndi tenniskjól
sem var gerður úr Microsilk árið
2019. MYND/BOLTTHREADS.COM
Þessi gullkjóll er úr Microsilk-efninu
og var til sýnis á Nútímalistasafninu
í New York.MYND/BOLTTHREADS.COM
Mylo er efni sem líkir eftir leðri en
er framleitt úr sveppum og geri.
MYND/BOLTTHREADS.COM
10 KYNNINGARBLAÐ FÓLK 4 . M A R S 2 0 2 1 F I M MT U DAG U R