Fréttablaðið - 04.03.2021, Blaðsíða 38

ÞANNIG AÐ ÉG HEF
VERIÐ SÍÐASTUR AÐ
SPILA FYRIR LOKUN EN NÚ
ÆTLA ÉG AÐ SNÚA BLAÐINU VIÐ
OG VERÐA FYRSTUR TIL AÐ
SPILA EFTIR OPNUN, SEM ER
MIKLU BETRI HUGMYND.
TÓNLIST
Sinfóníutónleikar
Verk eftir Wagner og Martinu
Eldborg í Hörpu
fimmtudaginn 25. febrúar
Einleikari: Julia Hantschel
Stjórnandi: Eva Ollikainen
Tveir menn standa við þvottavél
sem heitir Wagner. Annar maðurinn
segir: „Þetta er frábær vél. En ekki
velja „ring cycle“ því þá tekur þvott-
urinn 15 tíma og í lokin kviknar í
vélinni og allt flýtur um húsið.“
Hér er vísað til fjögurra ópera
eftir Wagner sem bera sameiginlega
nafnið Niflungahringurinn. Þar er
fjallað um örlög Sigurðar fáfnisbana,
norrænu goðanna og alls heimsins.
Wagner var stórhuga og óper-
urnar hans eru í kosmískri stærð.
Á tónleikum Sinfóníuhljómsveitar
Íslands á fimmtudagskvöldið voru
leikin tvö atriði úr óperunni Trist-
an og Isolde (sem reyndar er ekki í
Nif lungahringnum, heldur sjálf-
stætt verk). Þetta var forleikurinn
og hinn svokallaði Ástardauði. Saga
elskendanna fer ekki vel, og tónlistin
er að sama skapi dökk. Engu að síður
rís hún upp í hæstu hæðir, og áhrifa-
máttur hennar er geysisterkur.
Fagurlega mótað
Eva Ollikainen, stjórnandi hljóm-
sveitarinnar að þessu sinni, var í
banastuði. Leikur hljómsveitar-
innar var vandaður og nákvæmur,
fyllilega samtaka og fagurlega mót-
aður. Stígandin í spilamennskunni
var sérlega mögnuð. Uppbyggingin
var hæg en gríðarlega kröftug, og
hápunktarnir svo yfirgengilegir að
maður hefur sjaldan orðið vitni að
öðru eins. Hvílík snilld!
Meiri Wagner var á dagskránni.
Tenórinn Stuart Skelton söng hin
svokölluðu Wesendonck ljóð við
undirleik hljómsveitarinnar, en
tónlistin er við ljóð eftir Mathildu
Wesendonck. Þau eru tilfinninga-
þrungnar heimspekivangaveltur og
er tónlistin og samruni hennar við
textann kynngimögnuð opinberun.
Sum lögin eru skissur sem liggja
til grundvallar Tristan og Isolde. Eitt
þeirra heitir Í gróðurhúsinu, en þar
tala tré saman og syrgja frelsið áður
en þau lentu í núverandi vistarver-
um. Hugsanlega má tengja það við
hugmyndir um að lífið á jörðinni sé
útlegð mannssálarinnar frá Para-
dís. Þráin sem kraumar undir er
alheimsleg.
Breiður og tignarlegur
Túlkun Skeltons var þrungin til-
finningum, og var litróf þeirra fjöl-
breytt. Ég talaði áður um kosmíska
stærð, en hana var einnig að finna
í söngnum. Hann var breiður og
tignarlegur, röddin bæði stór, en
einnig fínleg þegar við átti. Dásemd
var á að hlýða.
Auk Wagners var óbókonsert eftir
Bohuslav Martinu á dagskránni.
Julia Hantschel lék einleik. Verkið
var skemmtilegt. Laglínurnar voru
mestan partinn fjölbreyttar og
stundum sniðugar, eins og tón-
skáldið réði sér ekki fyrir kæti.
Hægi kaflinn samanstóð að miklu
leyti af svokölluðu tónlesi, sem er
mitt á milli tals og söngs. Vissulega
var enginn söngur hér, en hægt er
að syngja á hljóðfæri þó að orð séu
ekki til staðar. Bæði tónlesið og
allt annað í konsertinum var fullt
af merkingu. Hver einasta hending
sagði sögu, sem einleikarinn og
hljómsveitin miðluðu af aðdáunar-
verðri fagmennsku og með næmri
tilfinningu fyrir stíl tónskáldsins.
Það gerist varla betra. Jónas Sen
NIÐURSTAÐA: Tónleikarnir voru með
þeim glæsilegri sem undirritaður hefur
farið á.
Yfirgengilegir hápunktar í Wagner
Dásemd var á að hlýða, segir Jónas Sen.FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
Víkingur Heiðar Ólafs-son kemur fram á tónleikum í Hörpu þar sem hann leikur efnisskrá af einleiks-plötu sem kom út hjá
Deutsche Grammophon á síðasta
ári. Á fyrri hluta tónleikanna verða
verk eftir Claude Debussy og Jean-
Philippe Rameau og eftir hlé f lytur
Víkingur Heiðar Myndir á sýningu
eftir Modest Mussorgsky í umritun
Vladimirs Horowitz.
Til stóð að tónleikarnir yrðu opn-
unartónleikar Listahátíðar 2020
en vegna COVID hefur þeim verið
margfrestað. Nú hefur loks verið
slakað það mikið á að hægt er að
halda þessa útgáfutónleika, ári eftir
að platan kom út. „Ég var búinn að
gefa það út að ég myndi gera allt sem
þyrfti til að fá að halda þessa tón-
leika, jafnvel spila tvenna tónleika
á dag með örfáum áheyrendum í
salnum,“ segir Víkingur Heiðar.
„Það sem skiptir mestu máli er að nú
er ekki lengur tveggja metra regla í
Eldborg þannig að um 800 manns
geta verið í salnum og þá er miðað
við allra ströngustu reglur. Þetta
er ótrúlega mikill léttir, ég trúi því
varla að þetta sé að gerast.“
Fyrstu tónleikarnir verða á morg-
un, föstudaginn 5. mars, og vegna
mikillar aðsóknar verða aukatón-
leikar á laugardag, sunnudag og
þriðjudag. Tónleikarnir verða einn-
ig í Ísafjarðarkirkju 11. mars og Hofi
á Akureyri, 13. og 14. mars. „Ég hef
ekki spilað á landsbyggðinni í tíu ár
því ég hef verið svo mikið í útlönd-
um en núna er hinn fullkomni tími
til að gera þetta. Ég tók þátt í að
vígja Hof fyrir tíu árum og það er
mikið tilhlökkunarefni að spila þar
aftur. Ég á góðar minningar frá Ísa-
firði sem er afar músíkalskur bær,
þar er alltaf fullt hús á öllum tón-
leikum. Ég spilaði þar fyrst þegar ég
var 16 ára á einleikstónleikum. Ég
hlakka mikið til að koma þar fram,“
segir Víkingur Heiðar.
Kraftur listarinnar
Þótt langf lestum verkefnum Vík-
ings Heiðars hafi verið frestað vegna
COVID, þar á meðal stórtónleikum í
Carnegie Hall, hefur hann þó spilað
furðu mikið erlendis undanfarið.
„Ég hef verið einkennilega lánsamur
í þessu óláni og leikið á tónleikum
hér og þar, í Japan, Mið-Evrópu og
Skandinavíu. Það má kannski segja
að ég hafi oft verið síðasti maðurinn
til að spila áður en allt lokar.
Í október spilaði ég á tvennum
tónleikum í Berlín þegar búið var að
tilkynna að tveimur dögum seinna
yrðu ekki fleiri menningarviðburð-
ir í boði um óákveðinn tíma. Áheyr-
endur klöppuðu endalaust, vildu
ekki sleppa tónleikaupplifuninni
og fara heim. Það var mjög fallegt
að finna kraft listarinnar og hvaða
áhrif hún hefur á fólk en það var líka
sorg vegna þess að allt var að loka.
Í desember var ég í Japan þar
sem ég var tvær vikur í sóttkví en
spilaði svo á átta tónleikum þar
sem selt var í hvert sæti, enda örfá
COVID-tilfelli í landinu á þeim
tíma. En um leið og ég var farinn
var landinu lokað. Það gerðist það
nákvæmlega sama í Noregi, þá var
ég að spila í Bergen með þeirra frá-
bæru fílharmóníusveit. Þar var ég
eina viku í sóttkví og tvær vikur að
spila. Svo fór ég heim til Íslands og
frétti að búið væri að loka þar fyrir
alla menningarviðburði. Þannig að
ég hef verið síðastur að spila fyrir
lokun en nú ætla ég að snúa blað-
inu við og verða fyrstur til að spila
eftir opnun, sem er miklu betri hug-
mynd.“
Plata frá Deutsche Grammophon
Víkingur Heiðar mun árita plötu
sína á tónleikunum fyrir þá áheyr-
endur sem ekki eiga hana nú þegar.
Hann segir að ný plata frá Deutsche
Grammophon komi út 12. mars.
„Hún heitir Ref lections og er eins
konar systraplata Debussy og
Rameau plötunnar. Á henni eru
verk eftir Debussy og Rameau, upp-
tökur sem komust ekki á plötuna en
ég vildi endilega gefa út. Við buðum
svo erlendum og íslenskum tónlist-
armönnum að taka mínar upptökur
af gömlu plötunni og búa til nýja
tónlist úr henni. Það er stórkostlegt
að fá þessa músík frá þessum lista-
mönnum, þar á meðal eru Hugar
og Helgi Jónsson. Þarna er líka verk
sem ég samdi út frá einni Debussy
prelúdíunni, það er fyrsta tónverkið
mitt sem kemur út á plötu.
Ég fæ fyrirfram eintök af plöt-
unni frá Deutsche Grammophon
og árita hana. Þannig að þótt það
sé ár síðan síðasta plata kom út þá
verða þetta samt útgáfutónleikar
með nýrri plötu! Það hittist ótrú-
lega vel á.“
Deilir vangaveltum
Víkingur Heiðar segist mjög spennt-
ur fyrir tónleikunum. „Ég ætla að
gera það sama og ég hef gert á fyrri
útgáfutónleikum, segja nokkur orð
á milli sumra verka og deila vanga-
veltum mínum um tónlistina og
þessi tónskáld og hvernig ég hugsa
þetta samtal sem á sér stað á plöt-
unni og efnisskrá tónleikanna.“
Að loknu hléi f lytur Víkingur
Heiðar eitt helsta meistaraverk
rússneskra tónbókmennta, Myndir
á sýningu eftir Modest Mussorgsky
í umritun Vladimirs Horowitz.
„Debussy, sem elskaði Mussorgsky,
og Rameau fyrir hlé eru eins og
myndir í tónum. Öll þessi þrjú tón-
skáld segja skýra og magnaða sögu
í tónverkum sínum og það var til-
valið að brjóta upp dagskrána og
f lytja Myndir á sýningu. Það er eins
og hátíð í bæ þegar það hljómar í
Eldborg og vonandi svolítill upp-
taktur að upprisu tónlistarlífsins
eftir langan vetrardvala.“
Upptaktur
að upprisu
tónlistarlífsins
„Ég trúi því varla að þetta sé að gerast,“ segir Víkingur Heiðar um væntanlega tónleika. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Kolbrún
Bergþórsdóttir
kolbrunb@frettabladid.is
Víkingur Heiðar Ólafsson kemur fram á
nokkrum tónleikum í Hörpu. Spilar einn-
ig í Ísafjarðarkirkju og Hofi. Ný plata
frá Deutsche Grammophon á leiðinni.
4 . M A R S 2 0 2 1 F I M M T U D A G U R26 M E N N I N G ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
MENNING