Morgunblaðið - 21.01.2021, Page 30

30
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. JANÚAR 2021
VIÐ LEITUM AÐ
LISTAVERKUM
Áhugasamir geta haft samband í
síma 551-0400
ERUM AÐ TAKA Á MÓTI VERKUM Á NÆSTA LISTMUNAUPPBOÐ
þess hefur aukist mjög hérlendis á
síðustu árum og þar eru miklir vaxt-
armöguleikar.
„Fyrir nokkrum árum var staðan
þannig í fiskeldinu að atvinnulífið
var, eins og oft er, komið langt á
undan hinu opinbera og þessi staða
leiddi til árekstra mismunandi hags-
muna. Verkefni okkar var að búa til
umgjörð hvernig ætti að stýra um-
fangi sjókvíaeldis á vísindalegan
hátt eins og í fiskveiðum og það kerfi
á eftir að þróast og þroskast. Eins
og staðan er núna þá hefur fiskeldið
fengið starfsfrið og veiðiréttarhafar
og stangveiðimenn anda rólegar því
það á ekki að leyfa allt.“
– En það á ekki að vernda allt
heldur?
„Ef við ætlum að vernda allt erum
við einfaldlega að segja að það verði
ekkert fiskeldi, en það er ekki ætl-
unin. Við ætlum að lágmarka um-
hverfisáhrifin og við ætlum að
vernda og gæta vel að okkar dýr-
mætu laxveiðiám.“
Í pistli sem Sigurður tók saman í
lok síðasta árs segir hann meðal
annars um fiskeldið: „Margt er
óunnið bæði í rannsóknum og þróun
í að aðlaga sjókvíaeldi að íslenskum
aðstæðum. Um þetta eldi ríkti nán-
ast stríðsástand en svo er ekki leng-
ur. Vísindaleg nálgun okkar með
burðarþolsmati og áhættumati
vegna erfðablöndunar er nýtt til að
stýra umfangi og aðferðum í sjókvía-
eldinu. Þessi nálgun hefur vakið
mikla athygli og þegar hafa rann-
sóknastofnanir í Kanada tekið að-
ferðina upp í samvinnu við okkur.
Fleiri lönd líta til þessarar leiðar til
að stýra fiskeldi.
Íslensk fiskeldisfyrirtæki hafa
þegar byrjað að nýta sér þetta á
markaði þar sem umhverfissjón-
armið þessarar leiðar vega mjög
þungt. Mikilvægt er að hér þróist
fjölbreytt fiskeldi og verðmæti fisk-
eldis hér á landi geta vel orðið jafn-
mikil og í sjávarútvegi ef vel er á
haldið. Það getur gerst hratt með
öflugu þróunar- og rannsóknar-
starfi.“
Sameining tveggja stofnana
Sigurður var skipaður forstjóri
Hafrannsóknastofnunar, rannsókna-
og ráðgjafarstofnunar hafs og vatna
1. apríl 2016. Stofnunin varð til með
sameiningu Hafrannsóknastofnunar
og Veiðimálastofnunar og tók til
starfa 1. júlí 2016. Sigurður er 63 ára
líffræðingur frá Háskóla Íslands,
lauk meistaraprófi frá Dalhousie-
háskóla í Halifax í Kanada 1983 og
doktorsprófi í fiskifræði frá Oregon-
háskóla í Bandaríkjunum 1990.
Hann var framkvæmdastjóri Veiði-
málastofnunar og síðan forstjóri
1997-2016.
„Hugmyndin að sameina þessar
stofnanir var góð. Ég tel að starf-
semi Hafrannsóknastofnunar og
Veiðimálastofnunar í einni stofnun
hafi runnið ágætlega saman og tals-
verð samlegðaráhrif voru fólgin í
samrunanum. Starfsemin var endur-
skipulögð við sameiningu, en það
skipulag hefur síðan verið tekið til
endurskoðunar í ljósi reynslunnar.
Ég fór markvisst í að bæta starfs-
aðstöðu, m.a. með nýjum tölvubún-
aði og hugbúnaði. Þá var nauðsyn-
legt að aðskilja tölvurekstur okkar
frá Fiskistofu, sem átti ekki lengur
samleið.“
Sigurður segir að það hafi reynst
stofnuninni erfitt að grunnstarf-
semin var ekki fjármögnuð með
tryggum hætti. Stór hluti starfsem-
innar hafi verið háður sjóðum eins
og Verkefnasjóði sjávarútvegsins og
það hafi ekki verið trygg fjár-
mögnun. Í samvinnu við ráðuneyti,
ráðherra og fjárveitingavaldið Al-
þingi hafi að nokkru verið bætt úr
þessu. Sigurður segir að rekstur síð-
asta árs sé í jafnvægi. Velta stofn-
unarinnar var um 4,2 milljarðar og
sértekjur 1,2 milljarðar.
Hagræðing og flutningar
Sigurður segir að fara hafi þurft í
krefjandi aðgerðir til að hagræða í
rekstri og forgangsraða verkefnum
en einnig hafi þurft að segja upp
fólki og fækkað hafi verið í yfirstjórn
og stoðþjónustu. Erfitt sé að þurfa
að segja upp starfsfólki og lagaum-
gjörð starfsmannamála hjá ríki geri
það ekki einfaldara í framkvæmd.
Hann segir að starfsandi á stofnun-
inni sé góður, en eðlilega hafi hann
minnkað tímabundið í kjölfar erfiðra
uppsagna og aðhaldsaðgerða haustið
2019.
Hafrannsóknastofnun hafði lengi
verið til húsa við Skúlagötu, nálægt
Reykjavíkurhöfn, en flutti á síðasta
ári í Fornubúðir í Hafnarfirði.
„Við þjöppuðum okkur saman á
Skúlagötunni þegar Veiðimála-
stofnun fluttist þangað og það var
orðið þröngt um okkur. Auk þess var
aðstaðan á Skúlagötunni komin til
ára sinna og það var því kærkomið
að flytja. Stjórnarráðið vildi fá húsið
og ég sá möguleika í flutningum ef
við fyndum gott húsnæði nálægt
höfn. Sú aðstaða er fyrir hendi í
Hafnarfirði, menn geta nú farið á
inniskónum yfir í rannsóknaskipin
og lyftarar fara með veiðarfæri um
borð í stað þess að flytja þau með
vörubílum.
Það er ekki óeðlilegt að spenna
hafi verið í starfsliðinu fram að flutn-
ingi, en eftir hann heyri ég ekki ann-
að en ánægju með að koma í nýtt
hús, sem var hannað af leigusala í
samráði við okkur. Útkoman er líka
góð, hér er frábær aðstaða til rann-
sóknavinnu í fallegu húsi. Þegar upp
er staðið voru flutningarnir mikil-
vægt skref í uppbyggingu nýrrar
Hafrannsóknastofnunar.“
Hlutverk ríkisins
Útgerðarfyrirtæki hafa síðustu
árin komið að loðnuleit og mæl-
ingum og staðið straum af kostnaði
sinna skipa. Sigurður segir að sam-
hliða breytingum á útbreiðslu og
göngum loðnunnar hafi orðið erf-
iðara að ná mælingum á henni. Út-
gerðin hafi komið inn í þetta verk-
efni með Hafrannsóknastofnun og
hafi sætt sig við kostnaðinn enda lík-
ur á veiðum í kjölfarið. Síðustu tvö
árin hefur stofninn hins vegar verið
það lítill að hann þoldi ekki veiði og
þá hafi vilji útgerðarinnar eðlilega
minnkað.
„Útgerðarmenn hafa verið viljugir
og áhugasamir í þessum efnum, en
það er hins vegar skýrt af þeirra
hálfu að þeir ætla sér ekki að vera
með óútfylltan tékka til að nota í
þetta verkefni. Þeir hafa bent á að
þeir greiði veiðigjöld, sem meðal
annars á að nota í starfsemi Haf-
rannsóknastofnunar. Ég hef fullan
skilning á afstöðu útgerðarinnar og
við höfum átt gott samstarf við þá.
Við höfum fengið aukið fjármagn frá
ríkisvaldinu til loðnurannsókna, sem
almennt er hlutverk Hafrannsókna-
stofnunar,“ segir Sigurður.
Tilbúinn að stýra fleyinu áfram
Skipunartími Sigurðar rennur út
1. apríl og var starf forstjóra Haf-
rannsóknastofnunar auglýst í des-
ember. Spurður um auglýsinguna og
hvort hann sæki um segir Sigurður:
„Jú, ég get alveg hugsað mér að
stýra þessu fleyi áfram og sótti því
um. Ég hef haft ánægju af þessu
starfi og finnst ég geta unnið áfram
að góðum málum með frábæru sam-
starfsfólki á stofnuninni. Það er al-
mennt ekki venjan að auglýsa svona
stöður eftir fimm ár, en einstaka
ráðherrar hafa þó haft þá stefnu að
auglýsa alltaf.“
Fornubúðir Höfuðstöðvar Hafrannsóknastofnunar eru í nýju húsi á hafnarsvæðinu í Hafnarfirði. Rannsóknaskipin Bjarni Sæmundsson (t.v.) og Árni Frið-
riksson liggja við bryggjuna framan við húsið. Nýtt skip er væntanlegt 2023 í stað Bjarna, en rúmlega hálf öld er frá því skipið kom til landsins.
Vonast er til að samningar um smíði nýs og fullkomins hafrannsóknaskips
liggi fyrir í vor og nýtt skip komi til landsins árið 2023. Sigurður Guð-
jónsson segir að nýtt skip verði bylting í starfsemi Hafrannsóknastofn-
unar, en það á að koma í stað Bjarna Sæmundssonar, sem er rúmlega 50
ára gamalt skip. Ákvörðun um smíði skipsins var tekin á sérstökum
hátíðarfundi á Þingvöllum sumarið 2018 í tilefni af 100 ára fullveldis-
afmæli.
Þarfagreiningu og frumhönnun á skipinu er lokið og eftir að hafa fengið
kostnaðarmat frá skipasmíðastöðvum er nú áætlað að kostnaður við
smíði skipsins verði allt að 5,6 milljarðar á núverandi gengi. Tekið hefur
verið tillit til þessa í fjármálaáætlun. Sigurður segir að Ríkiskaup séu að
vinna útboðslýsingu og miðað sé við að fara í svokallað samkeppnisútboð.
Bylting í starfseminni
NÝTT RANNSÓKNASKIP 2023
Ísfisktogarinn Gullver NS kom til
heimahafnar á Seyðisfirði í gær-
morgun með tæplega 96 tonn, mest-
megnis þorsk og ufsa. Fram kemur
á heimasíðu Síldarvinnslunnar að
skipið hafi verið fimm daga á veið-
um, byrjað á Öræfagrunni og endað
á Glettinganesflakinu. Loðna er
komin á Austfjarðamið og talsvert
var af henni í fiskinum, að sögn Rún-
ars L. Gunnarssonar skipstjóra.
Ómar Bogason hjá frystihúsi Síld-
arvinnslunnar segir mjög mikilvægt
að fyrirtækin á Seyðisfirði séu farin
að starfa eftir skriðuföllin og lífið á
staðnum sé óðum að nálgast eðlilegt
horf. Vinnsla hófst í frystihúsinu á
fimmtudag í síðustu viku eftir
skriðuföllin. Það stóð þó ekki lengi
því húsið var rýmt eftir hádegi sama
dag.
Á mánudag var haldinn fundur
með starfsfólki þar sem rætt var um
stöðu mála í kjölfar hamfaranna. Á
fundinum voru fulltrúar frá lög-
reglu, sveitarfélaginu Múlaþingi, al-
mannavörnum og veðurstofunni auk
fulltrúa frá Síldarvinnslunni. Farið
var yfir stöðu mála, bæði á íslensku
og ensku, og fólk meðal annars frætt
um öll öryggismál.
Vinnsla hófst svo aftur í frystihús-
inu á þriðjudagsmorgun og haft er
eftir Ómari á heimasíðu Síldar-
vinnslunnar að fólk sé miklu rólegra
eftir upplýsingafundinn.
Ljósmynd/Ómar Bogason
Seyðisfjörður Glaðbeittir starfsmenn frystihússins mættir til vinnu.
Lífið farið að nálg-
ast eðlilegt horf