Fréttablaðið - 19.06.2021, Qupperneq 16

Dóttur minni var
nauðgað af besta vini
sínum þegar hún var
16 ára saklaus mennta-
skólastelpa.
Ásdís Olsen.
Í tilefni Kvenréttindadagsins
verður í kvöld sýndur á Hring-
braut þáttur um þolendur
kynferðisofbeldis í umsjá
Ásdísar Olsen. Ásdís á fjórar
dætur og segir sára reynslu
einnar þeirra hafa breytt
hugsunarhætti sínum.
Ásdís Olsen hefur haldið úti þættinum Undir yfirborðið á Hringbraut undanfarin ár, þar sem áherslan hefur verið á
afhjúpandi umræðu um mannleg
málefni. Hér er um að ræða sérstaka
útgáfu þáttarins í tilefni Kvenrétt-
indadagsins sem er í dag, laugardag.
Auk þriggja þolenda sem segja sögu
sína eru þátttakendur í umræðu-
þættinum sérfræðingarnir Hanna
Björg Vilhjálmsdóttir, kennari í
kynjafræði, og Steinunn Gyðu- og
Guðjónsdóttir, talskona Stígamóta.
„Ég á fjórar dætur þannig að
málið er mér skylt. Ég hef líka áttað
mig á því að ég þarf stöðugt að vera
að endurskoða mínar hugmyndir og
hugsunarhátt eftir því sem meðvit-
und eykst og réttsýnin verður meiri.
Mín kynslóð ólst upp við bælingu
og drusluskömm. Það sagði enginn
frá misnotkun og of beldi. Þá báru
þolendur skömm sína í hljóði, enda
mátti ekki skyggja á ímyndina. Ég
þurfti að horfast í augu við margar
viðhorfaskekkjur þegar áfallið
dundi yfir í minni fjölskyldu.
Dóttur minni var nauðgað af
besta vini sínum þegar hún var 16
ára saklaus menntaskólastelpa. Ég
kenndi mér um að hafa mistekist
í uppeldinu. Ég skammaðist mín
fyrir að hafa ekki verndað hana og
ég vildi ekki að neinn vissi af því að
þetta hefði komið fyrir. Ég var með
alls kyns hugsanaskekkjur og for-
dóma gagnvart þolendum og fjöl-
skyldum þeirra. Enn í dag, mörgum
árum seinna finnst mér erfitt að
viðurkenna að dóttir mín hafi orðið
fyrir nauðgun,“ segir Ásdís einlæg.
Ég var með alls kyns hugmyndaskekkjur
Ásdís Olsen
segir reynslu
dóttur sinnar
hafa orðið sér
hvatningu til
að gera sér-
stakan þátt um
þolendur kyn-
ferðisofbeldis
sem sýndur er
í kvöld á Hring-
braut.
Björk
Eiðsdóttir
bjork
@frettabladid.is
Þurfti að tileinka mér ný viðhorf
„Ég þurfti hreinlega að tileinka mér
ný viðhorf og viðbrögð. Við foreldr-
arnir fórum í ráðgjöf og fengum þau
ráð að aðhafast ekkert heldur vera
til staðar og styðja dóttur okkar í
sinni eigin úrvinnslu. Hún treysti
sér ekki til að kæra og það tók hana
langan tíma að ná aftur í styrkinn
sinn og losa sig við skömmina. Ég
gleymi aldrei þeim degi þegar hún
kom heim og sagði; „Ég er tilbúin
til að láta hann heyra það og skila
skömminni. Það breytti öllu,“ segir
Ásdís.
„Gerandinn var í sama mennta-
skóla og dóttir mín og fékk hún
ítrekað kvíðakast þegar hún mætti
honum á göngunum og hringdi þá
og bað okkur foreldrana að sækja
sig. Við leituðum ráða hjá skóla-
yfirvöldum en það var ekki hægt
að víkja honum úr skólanum. Á
endanum var það hún sem tók sér
hlé frá námi og þetta er saga sem ég
heyri frá fleiri þolendum, sem þurfa
endalaust að líða fyrir þessi brot.“
Ásdís segir þörf á því að varpa
ljósi á stöðu þolenda kynferðis-
of beldis og það óréttlæti sem þeir
verða fyrir. „Einn viðmælandi
minn segir einmitt frá því hvernig
komið hafi verið fram við hana sem
druslu þegar hún var unglingur
vegna þess að hún var með svo stór
brjóst. Það var ótrúlega áhrifaríkt
að heyra hennar sögu, hvernig hún
var skömmuð fyrir klæðnað og þar
fram eftir götunum, því þannig
hafi hún verið að vekja upp hvatir
hjá körlum.“
Skelfilegar afleiðingar
Í þættinum birtast viðtöl við þrjár
konur sem eru fórnarlömb kyn-
ferðisof beldis auk þess sem tveir
sérfræðingar ræða málefnið. „Ég
spurðist fyrir inni á spjallþráðum
um málefnið og fékk ábendingar
frá Stígamótum og f leiri stöðum.
Ég tók mörg viðtöl við þolendur
við gerð þáttarins og oft láku tárin
niður kinnarnar hjá bæði mér og
viðmælendum mínum.“
Aðspurð hvað hafi helst komið
henni á óvart svarar Ásdís einlæg;
„Að standa sjálfa mig að því að bera
skömm yfir því að dóttir mín hafi
lent í þessu. Ég þurfti að kljást við
tilfinninguna að ég hefði átt að geta
komið í veg fyrir þetta. Eins líka
eigin fordóma, að halda að ákveðin
gerð stúlkna lendi í þessu. Það er
skelfilegt að horfast í augu við það
hjá sjálfum sér. En það eru margar
hugsanaskekkjurnar afleiðingar af
því að hafa alist upp í feðraveldi,“
segir Ásdís og heldur áfram:
„Svo er það hitt, að horfa upp á
þessar skelfilegu af leiðingar sem
of beldið hefur haft í för með sér
fyrir þessar konur og hversu mikill
skaði fyrir sálina þetta hefur verið.
Þær droppuðu allar út úr námi.
Allar fóru þær í gegnum skelfileg
kvíðatímabil, einhverjar gerðu til-
raun til sjálfsvígs og lentu inni á
geðdeild. Við erum að tala um mjög
alvarlegar afleiðingar.“
Tvær af þrem fluttar úr landi
Ásdís segir markmiðið hafa verið
að vekja athygli á þessum alvarlegu
afleiðingum og gefa þolendum svig-
rúm til að tjá sig og rétta þeirra hlut
gagnvart samfélaginu.
„Mig langar að þær viti að þeim
sé trúað, að þær hafi verið órétti
beittar, að það sé ósanngjarnt og
að við stöndum með þeim. Tvær
stúlknanna sem ég ræddi við eru
fluttar úr landi. Í öðru tilfellinu er
stúlkan úr litlu bæjarfélagi og það er
lögreglumaðurinn á staðnum sem
er gerandinn. Hann er enn þá lög-
reglumaður og kennir börnum á bíl.
Ein er skurðhjúkrunarfræðingur
og á 16 ára dóttur og talar sérstak-
lega um það hversu erfitt það sé
að nú sé dóttirin á sama aldri og
hún sjálf var þegar ofbeldið átti sér
stað. Þessar þurfa ekki að bera sár
sín í hljóði lengur,“ segir Ásdís að
lokum. n
Tanja M. Ísfjörð
Magnúsdóttir,
25 ára B.A. í sálfræði.
„Ég fékk stimpil á mig að ég væri
drusla þegar ég var 15 ára af því
að ég var með stór brjóst.“ … „Ég
er flutt úr landi en hann er enn
þá lögreglumaður og kennir
börnum á bíl.“
Sólveig Auðar Hauksdóttir,
38 ára skurðhjúkrunarfræðingur.
„Ég reyndi að ýta þeim af mér til
skiptis en það var allt einhvern
veginn í móðu.“
Áslaug Adda Maríusdóttir,
27 ára háskólanemi.
„Af hverju ætti ég að bera
virðingu fyrir sjálfri mér þegar
enginn annar ber virðingu fyrir
mér?“ … „Mig langar ekki að
vera í þessum líkama og oft
langar mig ekki til að lifa.“
HELGIN 19. júní 2021 LAUGARDAGUR