Morgunblaðið - 15.04.2021, Qupperneq 38

38
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. APRÍL 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Í
dag tóku gildi tilslakanir á sam-
komutakmörkunum vegna Covid-19.
Með þeim takmörkunum sem hafa
gilt síðustu þrjár vikur tókst okkur að
koma í veg fyrir frekari útbreiðslu
veirunnar og það er mat sóttvarnalæknis að
nú sé tímabært að ráðast í varfærnar tilslak-
anir. Eins og áður verðum við að gæta að okk-
ar einstaklingsbundnu sóttvörnum, þvo hend-
ur vel, vernda okkar viðkvæmasta fólk og
virða nálægðarmörk. Þessi atriði skipta öllu
máli þegar kemur að baráttu okkar við Co-
vid-19.
Reglurnar sem taka gildi í dag fela í sér að
nú mega 20 koma saman og heimilt er að opna
sundstaði og heilsurækt á ný með takmörk-
unum. Íþróttastarf og sviðslistir hefjast einn-
ig á ný og skíðasvæðin geta opnað. Í skólum
breytast nálægðarmörk á öllum skólastigum úr 2 metr-
um í 1 og leik- og grunnskólabörnum er nú heimilt að
stunda skipulagt íþrótta-, æskulýðs- og tómstundastarf.
Þann 9. apríl tók gildi ný reglugerð um aðgerðir á
landamærum. Samkvæmt henni eru skýrari kröfur gerð-
ar um skilyrði fyrir heimasóttkví varðandi húsnæði og
umgengnisreglur. Þeir sem ekki geta verið í heima-
sóttkví sem uppfyllir sett skilyrði þurfa að fara í sótt-
varnahús en ekkert gjald er tekið fyrir dvölina. Megin-
markmiðið með þessum reglum er að lágmarka eins og
kostur er líkur á því að smit berist inn í landið. Mikilvægt
er að við virðum öll reglur um sóttkví og sýnatökur við
komu til landsins svo við komum í veg fyrir að
veiran berist hingað til lands að utan.
Það er mjög ánægjulegt að markmið okkar
um bólusetningar á fyrsta ársfjórðungi náð-
ust en við lok fyrsta ársfjórðungs ársins 2021
höfðu 49.300 einstaklingar verið bólusettir
með fyrri eða báðum skömmtum bóluefnis.
Við höfum nú þegar átt nokkra stóra bólu-
setningardaga nýverið. Í síðustu viku, þann 8.
apríl, voru til dæmis um 6.630 einstaklingar
bólusettir við Covid-19, þar af 2.330 með
bóluefni Pfizer/BioNTech og 4.301 með bólu-
efni Oxford/AstraZeneca. Sá fjöldi nam tæp-
lega 2,4% þeirra 280 þúsund einstaklinga sem
til stendur að bólusetja við Covid-19. Samtals
höfðu tæplega 24% þeirra sem fyrirhugað er
að bólusetja fengið fyrri eða báða skammta
bóluefnis gegn Covid-19 í gær. Það markmið
okkar að ljúka bólusetningum hérlendis í lok júlí stendur
enn, og ég er bjartsýn um að það takmark náist.
Baráttunni okkar við Covid-19 hefur oft verið líkt við
fjallgöngu. Gangan er heldur löng og hún tekur á, og við
höfum ekki enn náð toppnum. Við erum þó sannarlega á
réttri leið og ég er viss um að við náum á toppinn saman
áður en langt um líður. Við þurfum þó áfram að sýna þol-
inmæði og samstöðu, treysta hvert öðru og ráðlegg-
ingum okkar bestu sérfræðinga. Þannig náum við toppn-
um að endingu.
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Slakað á takmörkunum
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
S
kipulags- og samgönguráð
Reykjavíkurborgar sam-
þykkti á fundi sínum í gær
nýja hámarkshraðaáætlun.
Með henni verða nær allar götur í
Reykjavík, í umsjá borgarinnar, með
40 km hámarkshraða eða lægri. Eng-
in gata verður lengur með 60 km há-
markshraða.
Mikil umræða skapaðist í þjóð-
félaginu um ökuhraða á götum í
framhaldi af frétt Morgunblaðsins sl.
þriðjudag þess efnis að Dagur B.
Eggertsson borgarstjóri boðaði
hraðalækkanir í kjölfar birtingar
skýrslu um svifryk og áhrif þess.
Í skýrslunni kom m.a. fram að
lækkun á hraða gæti valdið allt að
40% samdrætti í magni svifryks, þ.e.
ef ekið yrði á 30 km hraða í stað 50
km. Fréttin birtist einnig á mbl.is og
var mest lesna fréttin þennan dag
enda snerta umferðarmálin alla
landsmenn.
Tillaga starfshóps 2017
Borgaryfirvöld hafa oft áður
kynnt hugmyndir um lækkun öku-
hraða til að draga úr mengun og
slysahættu. Starfshópur, sem
Reykjavíkurborg skipaði, skilaði
skýrslu í janúar 2017. Lagði hann til
að hraðamörk yrðu lækkuð í tveimur
áföngum um 10 km/klst. á götum
vestan Kringlumýrarbrautar þar
sem hraðamörk eru nú 50 eða 60 km/
klst., auk þess sem svæðum með 30
km/klst. hámarkshraða yrði fjölgað
og svæðið stækkað.
Starfshópnum var falið að skoða
og meta áhrif svæðisbundinnar
lækkunar umferðarhraða vestan
Kringlumýrarbrautar með tilliti til
umferðarflæðis, umferðaröryggis og
umhverfisþátta.
Fyrst og fremst átti að horfa til
lækkunar almenns umferðarhraða úr
50 km/ klst í 40 km/klst. Fyrirmynd
að slíkum svæðisbundnum aðgerðum
væri til dæmis að finna í Malmö og
Helsinki.
Í starfshópnum sátu Sverrir
Bollason fulltrúi Samfylkingar, Sig-
urborg Ó. Haraldsdóttir fulltrúi Pír-
ata og Ólafur Kr. Guðmundsson
fulltrúi Sjálfstæðisflokksins, sem
skilaði séráliti. Hann sagði mjög var-
hugavert að búa til nýtt hraðaþrep,
40 km/klst., inn í umferðarmynstur
Íslands. Þá væru engin rök fyrir því
að lækka leyfðan hraða úr 60 í 50 km/
klst. á Miklubraut og Sæbraut, þar
sem það myndi hafa mjög neikvæð
áhrif á umferðarflæði og auka meng-
un á götunum.
„Almennt erum við ekki sann-
færðir um að það sé til góðs að lækka
umferðarhraðann á Miklubraut og
Sæbraut, þó að við séum vissulega
hlynntir því að auka umferðaröryggi
þar sem hægt er að koma því við,“
sagði Hreinn Haraldsson þáverandi
vegamálastjóri þegar Morgunblaðið
leitaði álits hans á tillögum starfs-
hópsins. Vegagerðin hefur sem
kunnugt er umsjón með stofn-
brautum á höfuðborgarsvæðinu.
Hreinn benti enn fremur á að
það væri á valdi lögreglustjóra að
heimila breytingar á umferðarhraða
innan þéttbýlis, sveitarfélög geti að-
eins lagt fram tillögur um slíkt. Utan
þéttbýlis er það Vegagerðin sem
ákveður leyfilegan ökuhraða.
Hefur lítinn tilgang ef breyt-
ingum er ekki framfylgt
Morgunblaðið leitaði einnig álits
lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu
og fyrir svörum varð Ómar Smári
Ármannsson aðstoðaryfir-
lögregluþjónn hjá umferðardeild.
Hann minnti á að það væri hlutverk
lögreglunnar að fylgjast með öku-
hraða. Verði þessar breytingar gerð-
ar þurfi að tryggja að lögreglan geti
sinnt eftirlitinu sem skyldi. „Ef um
víðtækar tillögur er að ræða, sem
hafa áhrif á stór og mikil svæði, þá
þarf bæði mannafla og tækjabúnað
til að hafa eftirlit með því. Ef ekki er
hægt að framfylgja svona breyt-
ingum þá hafa þær lítinn tilgang,“
sagði Ómar Smári.
Það er örugglega reynsla flestra
ökumanna að reglur um hámarks-
hraða séu þverbrotnar alla daga, t.d.
á Sæbraut, þar sem hámarkshraði er
60 km. Og lögreglan sjáist sárasjald-
an á svæðinu.
„Ég tel að menn fari þarna villir
vegar,“ sagði Runólfur Ólafsson,
framkvæmdastjóri FÍB, spurður um
tillögur starfshóps um lækkun há-
markshraða á götum vestan Kringlu-
mýrarbrautar árið 2017. Í svipaðan
streng tók Runólfur á mbl.is í fyrra-
dag um nýjasta útspil borgarstjór-
ans. Þetta væri óraunsæ rómantík og
inn í þessa nálgun vantaði hvaða
áhrif þetta hefði á líf borgaranna.
En þótt tillögur starfshópsins
frá 2017 hafi ekki náð fram að ganga
hefur ökuhraði á götum vestan
Kringlumýrarbrautar engu að síður
verið lækkaður.
Sem dæmi má nefna að í júlí
2018 var samþykkt að lækka há-
markshraða úr 50 km/klst. í 30 km/
klst. á nokkrum götum miðborg-
arinnar. Og borgarstjórn samþykkti
í febrúar 2019 lækkun hámarkshraða
á hluta Hringbrautar og nokkrum
götum í Vesturbænum niður í 40 km.
Áður reynt að lækka
ökuhraða í borginni
Morgunblaðið/Eggert
Sæbrautin Þarna er hámarkshraðinn 60 km á klukkustund en reynslan
er sú að margir ökumenn aka þar hraðar og sumir langt yfir mörkum.
Á veirutímumá almenn-ingur vart
annan kost en að
taka flest sem frá
vísindamönnum
kemur um bóluefni
sem það sem næst
kemur sannleikanum. Því fer þó
fjarri því að allt sem frá „vís-
indamönnum“ kemur sé á eina
bók lært. Sumir þeirra hafa þó
boðvald umfram aðra enda ein-
att með bréf yfirvalda upp á
vasann. Og jafnvel frá SÞ á
heimsvísu eins og hin vafasama
stofnun WHO sem hefur þó
ítrekað sýnt að verðskuldar
ekkert traust.
Almenningi er gert erfitt
fyrir að fylgja meðaltali boð-
skapar vísindamanna þegar
skilaboð úr blöndunni vís-
indamaður/embættismaður
verða óljós. Bóluefnið Astra Ze-
neca var gert tortryggilegt í
fýlukasti vegna Brexit. Forseti
Frakklands og kanslari Þýska-
lands tilkynntu eins og þau
hefðu breyst í vísindaleg
alræðisyfirvöld að alls ekki
mætti gefa fólki 65 ára og eldra
bóluefnið AZ því að fjarri væri
að það væri vottað fyrir þann
hóp og rökstuddar efasemdir
um öryggi þess. Enn væri efnið
öruggt í ungt fólk. Okkar nor-
rænu bræður féllu fyrstir fyrir
þessu eins og jafnan. En úr-
skurður pólitísku vísindamann-
anna í fýlukastinu þýddi að alls
ekki mátti gefa AE-efnið í æðar
65 ára og eldri. Það fólk var alls
staðar í forgangsröð en nú varð
að beina sprautunum með hraði
að yngra fólki sem kæmist í for-
gangsröð af annarri ástæðu.
Nálunum með AZ var því stung-
ið þangað. En skyndilega sneru
veiruséníin Macron og Merkel
algjölega við blaðinu og dverg-
arnir 27 í ESB fylgdu strax
hinni nýju línu. Nú ætti endi-
lega að gefa 65 ára og eldri Ast-
raZeneca en forðast að gefa
yngra fólki efnið.
Þessu venjulega fólki, sem
ekki er blindað af dýrkun á
kommisserum ESB, var ekki
endilega rótt, en lét sig hafa
það. Smám saman spurðist að
hringlandinn var vegna blóð-
tappahættu sem sögð var bund-
in við AZ og ungar konur upp í
48 (!) ára aldur. Það er ekki að
spyrja að nákvæmni vísindanna.
Karlar sem töldu sig liggja
réttu megin við 70 ár og grun-
semdir voru ekki uppi um að
hefðu stökkbreyst í konur í takt
við tíðarandann þáðu nú AZ í
upphandlegg, sem hafði þó verið
allt að því bráðdrepandi fyrir
gamlingja þremur vikum áður.
En nú brá svo við að öll bóluefn-
in fjögur eða fimm voru grunuð
um blóðtappatengsl. Almenn-
ingur vissi ekki betur en að búið
væri að bólusetja nokkur
hundruð milljónir með bóluefn-
um. Fæstir áttu val
og hlupu til þegar
kallið kom með
klukkutíma fyrir-
vara! Og af þessum
hundruðum millj-
óna höfðu svo fáir
fengið blóðtappa að
telja mátti þá á fingrunum. Bor-
is Johnson forsætisráðherra til-
kynnti á sinni „RÚV“-rás að
þrefalt meiri líkur væru á að
loftsteinn banaði manni en að
blóðtappi fylgdi bóluefnagjöf.
Einhver hélt að Boris hefði
sjálfur fengið loftstein nett í
höfuðið skömmu fyrir yfirlýs-
inguna, því engar fréttir höfðu
borist um loftsteinaárásir. En
svo tilkynnir Anthony Fauci,
sóttólfur þeirra Obama, Trump
og Biden, að ákveðið væri að
„hætta um hríð“ (paused) að
nota bóluefni frá Johnson og
Johnson vegna grunsemda um
blóðtappamyndun í fólki eftir
bólusetningu bóluefnis þaðan.
Og eins og í hinum tilvikunum
var vitnað í örfá dæmi sem
hugsanlega tengdust, af millj-
ónum bólusettra.
Almenningur sem fyrir löngu
hefur sætt sig við það álit góða
og fróða fólksins að hann viti
minna en ekkert í sinn haus,
botnaði ekkert í að Fauci ýtti á
pause-takka tölvunnar. Al-
menningur hefði haldið að vís-
indaleg athugun tæki tíma. Og
almenningur sagði svo upphátt
og í hljóði við sjálfan sig: „Er
það ekki rétt að enn hafi enginn
dáið af kórónuveiru eftir að hafa
verið bólusettur? Fyrir bólu-
setningu voru veirudánir (svo
ekki sé talað um laskaða) taldir í
milljónum. Á Bretlandi einu er
sagt að veiran hafi endanlega
tekið 130 þúsund manns.
Grunaða blóðtappamenn og
helst konur má hins vegar telja
á fingrum og tám. (Almenn-
ingur bendir vísindamönnum á
að fara úr sokkunum).
Góða og fróða fólkið sem kall-
ar þá efasemdarmenn sem ekki
kaupa heimshlýnunartalið og
segir það fólk hættulegt og telji
raunar enn að jörðin sé flöt eins
og pönnukaka. Vaxandi kröfur
eru um að efasemdum um hvers
konar rétttrúnað verði að taka
sem hverri annarri refsiverðri
glæpastarfsemi. Efasemdir um
að láta bólusetja sig eru komnar
vel áleiðis þangað. Þetta blað
hefur hallast að því að til-
tölulega öruggt bóluefni sé besti
kosturinn í vondri stöðu og
stappi nærri því að vera eini
kosturinn. En hringl veiruvís-
indamanna á borð við Macron,
Merkel og jafnvel hina sem ætla
mætti lengra komna, hljóti
vissulega að ýta undir efasemd-
ir hjá venjulegu fólki. Það er
fyrir löngu kominn tími til að
framantaldir hætti skipulegum
sem öðrum tilraunum til að
rugla almenning í ríminu.
Þeir sem síst skyldu,
hafa lagt mest til
ruglanda í umræðu
sem þarf að vera
laus við slíkt}
Sanngjarnar
kröfur fólks