Morgunblaðið - 15.04.2021, Blaðsíða 42

42 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. APRÍL 2021
Úrval aukahluta:
Hulstur, Hleðslutæki,
Snúrur, Minniskort,
USB lyklar og fleiraKörfur
frá 25.000 kr.
Startpakkar
frá 5.500 kr.
og margt fleira
Bolholt 4, Reykjavík | www.frisbigolfbudin.is
Allt fyrir frisbígolf
Diskar
frá 2.500 kr.
Fjarlægðarmælir
24.990 kr.
Bolholti 4, 105 • Reykjavík • S 534 1400 • www.smartfix.is
s n j a l l t æ k j a þ j ó n u s t a
SNJALLTÆKJA
VIÐGERÐIR
Við gerum við alla síma,
spjaldtölvur, tölvur
og dróna
SUMAR
GJAFIR
Töskur
frá 3.990 kr.
Öll viljum við komast
leiðar okkar til að sinna
daglegu amstri. Við
förum til vinnu eða í
skóla, sinnum mat-
arinnkaupum eða sækj-
um börn eða barna-
börn, förum í heimsókn
til ömmu og jafnvel í
sund eftir á – að með-
altali 4,1 ferð á dag
samkvæmt gögnum
SSH frá 2019.
Ferðamátar eru verkfæri okkar til
að uppfylla þessar ferðaþarfir. Til að
meta þjónustugæði ferðamáta hefur
Ulrich Weidmann, prófessor í sam-
göngukerfum og aðstoðarrektor
ETH-háskólans í Zürich, notast við
fjóra matsþætti sem segja til um
hvort við komumst áreiðanlega, án
biðar, tímanlega og þægilega á
áfangastað – og aftur heim.
Í þessum miðli sem og annars
staðar hafa komið fram tillögur um
BRT lite-kerfi (hér eftir léttlína).
Þær tillögur eru lakari í samanburði
við borgarlínu og mun þjónustan
ekki fá fólk til að nýta sér þjón-
ustuna.
Samgöngur eru þjónusta
Einkabíllinn er áreiðanlegur kost-
ur ef eigandinn heldur honum við, er
þægilegur og lagt fyrir utan húsið
þannig að engrar biðar er að vænta.
Vandinn er hins vegar að auknar taf-
ir í umferðinni reyna á biðlund okkar
og möguleika á að koma tímanlega á
áfangastað.
Almenningssamgöngur eru síður
sveigjanlegur kostur enda fer vagn
eftir fyrirframgefinni áætlun. Tíðni
strætisvagna er enn lág
á háannatímum sem
þýðir að biðin eftir
vagni getur verið löng,
10-30 mínútur eftir leið-
um. Vagnar sem ekki
njóta góðs af sérrými
geta fest í umferð og
eru því ekki tímanlegir
og skiptingar á milli
vagna geta farið for-
görðum, notendum
þjónustunnar til mik-
illar gremju.
Þegar fólk velur sér
ferðamáta til að ferðast
frá A til B velur það þann ferðamáta
sem hentar best þar og þá. Ef stræt-
isvagn er vís til að vera seinn eru litl-
ar sem engar líkur á að hann verði
fyrir valinu standi aðrir kostir til
boða.
Sumir neyðast þó til að nota bíl og
hafa engan annan kost. Aðrir hafa
val en líta á ofangreinda valkosti og
sjá að enn er langt í land þar til þjón-
usta almenningssamgangna getur
talist samkeppnishæf. Þetta sýnir sig
í hlutdeildartölum um ferðamátaval;
73% ferða á höfuðborgarsvæðinu eru
farin á bíl.
Samgöngusáttmálinn
Nú standa yfirvöld frammi fyrir
því að fólki á höfuðborgarsvæðinu
fjölgar um 90 manns á hverri viku.
Eftir því aukast umferðartafir á
svæðinu. Þegar fjöldi bíla í kerfinu er
kominn umfram krítískan þéttleika
eykst tafatími ekki línulega, heldur í
veldisvexti. Þetta gerir tímasetningu
fjárfestinga í samgöngukerfum afar
mikilvæga. Það er óumdeilt. Hið um-
deilda er hvaða fjárfestingar á að
fara í. Það er ákvörðun sem tekin er
á borði stjórnmálafólks.
Þverpólitíska samstöðu má finna í
samgöngusáttmála höfuðborg-
arsvæðisins. Samhliða nauðsynlegum
úrbótum á vegakerfinu verður unnið
að borgarlínu sem bæta á þjónustu
almenningssamgangna til muna.
Samkvæmt frumdrögum að borg-
arlínu er gert ráð fyrir tíðari þjón-
ustu, fljótari skiptingum, beinni leið-
um, bættum vögnum og tryggðu
sérrými. Til dæmis er áætlað að
ferðatími frá Spöng niður að Hlemmi
styttist úr 33 mínútum í 21 mínútu.
Allt eru þetta þættir sem koma til
með að bæta þjónustu almennings-
samgangna út frá áreiðanleika, bið-
tíma, tímanleika og þægileika. Sam-
göngusáttmálinn gerir ráð fyrir 50
milljörðum á núvirði í framkvæmdir
til næstu fimmtán ára. Heildaráætl-
unin gerir ráð fyrir 20 milljörðum til
viðbótar til ársins 2040.
Mun léttlína reynast
góður kostur?
Svokölluð léttlína hefur verið lögð
til sem ódýrari kostur í stað borg-
arlínu. Samkvæmt heimasíðu hug-
myndasmiðanna er lagt til að fækka
sérrýmum í samanburði við upp-
runalegar hugmyndir, veita sérrým-
um minni forgang, nýta eldri vagna
og hafa lengra bil á milli stöðva, auk
þess sem tíðni vagna eigi að vera
óbreytt á háannatíma, þ.e. 10 mín-
útur.
Borgarlína – nægir léttlína?
Eftir Arnór Braga
Elvarsson »Markmiðum um
aukningu ferða með
Strætó verður ekki náð
með léttlínu. 20 millj-
örðum króna er ekki vel
varið í slíkar „framfarir“.
Arnór Bragi
Elvarsson
Vafalaust finnst
flestum landsmönnum
það eðlilegt að Vega-
gerðin og samgöngu-
ráðuneytið sjái um
þjóðvegina, – að leggja
þá og viðhalda. Vega-
kerfið hefur styrkst og
stórbatnað á síðustu
áratugum og ekki langt
síðan allir vegir voru
malarvegir, mjóir og
erfiðir sökum snjóalaga á veturna og
bleytu á vorin þegar frost fór úr
jörðu.
Nú verða malbikuðu, uppbyggðu
vegirnir stöðugt fleiri. Víða er lagt í
framkvæmdir þrátt fyrir fækkun
fólks í sumum landshlutum í von um
að þær framkvæmdir leiði til aukinna
atvinnutækifæra og stöðvi fólks-
fækkunina. Jafnvel er lagt í vegi um
öræfi til hagsbóta fyrir ferðamenn.
Ein er vegslóðin sem ekki er farin
gangandi eða á farartækjum búnum
hjólum, en það er sjóvegurinn á milli
lands og eyja. Það þekkja eflaust
flestir söguna um þróun ferjusiglinga
milli lands og Vestmannaeyja og
lands og Hríseyjar og Grímseyjar og
yfir þveran Breiðafjörð. Önnur saga
fjallar um siglingar á milli lands og
eyja á Breiðafirði.
Á Breiðafirði eru margar eyjar
sem eru nytjaðar af eigendum þeirra.
Samgöngur þess fólks sem um þann
sjóveg fara eru víða í lamasessi, en
um er að ræða litlar hafnir, svokall-
aðar lendingarbætur, og vegi að
þeim. Sveitarfélag staðarins hefur
litlar tekjur af nytjum
eyjanna þar sem eig-
endurnir hafa ekki lög-
heimili þar. Því er oft
erfitt fyrir viðkomandi
sveitarfélag að réttlæta
fjárframlög í þessi
hafnarmannvirki.
Eyjafólk í Breiða-
fjarðareyjum myndi
gjarnan vilja að Vega-
gerðin í umboði sam-
gönguráðuneytisins
legði vinnu og fjármuni
í að laga og viðhalda
þeim litlu höfnum eða lending-
arbótum sem einu sinni voru mik-
ilvægustu samgöngumannvirki
þeirra sem í Breiðafjarðareyjum
bjuggu. Nú er fram undan áætl-
anagerð stjórnmálaflokka í tilefni af
kosningum til Alþingis í haust.
Kannski einhverjir frambjóðendur
hafi áhuga fyrir hagsmunum þessa
fólks? Siglingaleiðin og lendingin og
aðkoman á landi er þjóðvegur í skiln-
ingi okkar eyjamanna, hvernig sem
hún er svo skilgreind í lögum eða
reglugerðum.
Þjóðvegur
eyjamanna
Eftir Kjartan Egg-
ertsson
»Ein er vegslóðin sem
ekki er farin gang-
andi eða á farartækjum
búnum hjólum, en það
er sjóvegurinn á milli
lands og eyja.
Kjartan Eggertsson
Höfundur er aðstoðarskólastjóri Tón-
skóla Hörpunnar.
kjartan@harpan.is