Þjóðmál - 01.03.2016, Side 45

LÖGFRÆÐI
Maður textans
Antonin Scalia var fæddur árið 1936 og var
skipaður dómari við Hæstarétt Bandaríkjanna
af Ronald Reagan 1986. Hann lést 13. febrúar
síðastliðinn og voru fréttir af andláti hans
fluttar um allan heim. Fáar andlátsfréttir hafa
vakið meiri athygli á síðustu árum nema þá
fréttiraf fráfalli helstu þjóðarleiðtoga.
Áhugi fjölmiðla endurspeglar tvennt:
Annars vegar þá miklu virðingu sem Antonin
Scalia naut meðal samferðamanna sinna, jafnt
andstæðinga sem samherja, fræðimanna í
lögum sem leikmanna. Og hins vegar hve
stórt hlutverk dómarar við Hæstarétt Banda-
ríkjanna leika í stjórnskipulaginu.
Árið 2008 var aldarafmæli lagakennslu á
íslandi fagnað og af því tilefni kom Antonin
Scalia til íslands og hélt fyrirlestur í Háskóla
íslands í boði lagadeildar skólans og
Hæstaréttar íslands. Hátíðarsalur Háskólans
var troðfullur en fyrirlesturinn kallaði Scalia:
„Mullahs of theWest: Judges as Moral Arbites
of the World."
í tilefni af fyrirlestrinum skrifaði Jón Steinar
Gunnlaugsson, þáverandi hæstaréttardómari,
grein í Þjóðmál um Scalia og hugmyndafræði
hans. Vegna fráfalls þessa merka fræðimanns
og dómara eru skrif Jóns Steinars birt hérað
nýju lítillega breytt með örfáum viðbótum.
Scalia þótti skrifa beittan texta og eiga
auðvelt með að tjá lögfræðilega hugsun sína
á einfaldan og eftirminnilegan hátt.
Meginviðhorf hans í lögskýringum má lýsa
með þeim orðum að hann taldi lögin og sér-
staklega þau lög sem talin eru öðrum helgari,
stjórnarskrána, segja það sem þau þýða og
þýða það sem þau segja. Hvorki meira né
minna.
Sjálfur lýsti Scalia grunnviðhorfi sínu til
aðferðarfræði við lögskýringar með því að
segjast vera það sem sem enskumælandi
menn kalla„textualist". Jóns Steinar þýddi
þetta sem maðurtextans eða orðskýringanna.
Scalia lagði þannig áherslu á að við
lögskýringar, sérstaklega á ákvæðum
VORHEFTI2016 43