Þjóðmál - 01.03.2016, Síða 73

Mánndsg:.
3.
ágÚMt 1014
HOEfiUNBIADID
Til Btjðrnarráðaina.
Khöfn 2. ág.
Rikisþingið heflr samþykt 8 varúðarlög:
1. Viðlagasjóður fluttur i aðalrikissióðinn.
2. Innlausnarskylda þjóðbankans á seðlúm hana gegn gulli,
afnumin þangað tll í október.
3. Bankar þurfa ekki að borga innieigendum nema 300 kr.
& viku.
4. Útgefnar 25 miljónir af rikisseðlum.
5. Lodsskylda & skipum til og frá Kaupmannahöfn.
6. Heimild til að visa úr landi útlendingum.
7. og 8. Ýmsar hlutleysisákvarðanir.
Út af fyrirspurnum nokkurra sparisjóösinnieigcnda f Landsbankanum
tilkynnist lijermeö:
að engln”hcetta er á þvf að neltt taplst af Innelgnar-
fje manna f Landsbankanum, meö þvf aö hann á mjög
rfflegan varasjóö, og er auk þess elgn landsins.
Landið stendur þvf sem trygging fyrir inneign al-
mennings f Landsbankanum.
Þaö tr svo langt trá aö paö sje hætlubundiö aö eiga Ije t Lands-
bankanum aö hvergl er öruggara aö geyma fje almenn-
ings en elnmitt þar.
Menn gera áreiðanlcga rjettast f því aö leggja sem mest inn l
Landsbankann, og taka ckki meira út en dagleg þörf krcfur.
Landsbankinn, 3. ágúst 1914.
Björn Krlstj ánsson. Björn Slgurðsson.
Vllhj. Brlem. JönGunnarsson.
Símfrjettir.
Landstjórnin fjekk f gærkveldi sfmskeyti frá Dana-
stjórn þar sem hún ráðieggur að engar óhagstæðar
pantan.r sjeu gerðar, segir útflutningsbannlð upp-
hafið f Danmórku og að útiltið sje batnað.
Innlausnarskylda á seðlum í gulli var afnumin í upphafí
ófríðarins en Landsbankinn hélt því fram að allir gætu verið
rólegirþví bankinn ætti ríkulegan varasjóðs og væri auk þess
í „eigu landsins".
heim til sín. Honum var Ijóst á þeirri stundu
að heimurinn sem hann hafði alist upp í og
búist við að lifa í var orðinn allur annar.24
Innlausnarskylda peningaseðla var
almennt afnumin við upphaf ófriðarins í
Norðurálfu og þá voru hömlur á seðlaprent-
un um leið numdar úr gildi. Ríkisstjórnir
hófu að nýta sér seðlaprentunarvaldið til að
afla tekna og um leið féllu seðlarnir í gildi
og dýrtíðin jókst.25 Gullöld öryggisins, sem
Stefan Zweig lýsti af miklu listfengi, var horfin
með öllu.
Gullinlausnarskyldan afnumin
Um sumarið 1914 er ófriðvænlegt var orðið
á meginlandinu lá danskt varðskip úti á Ytri
höfninni. Skipstjórinn kom í land, vatt sér
inn í afgreiðslusal íslandsbanka í Austur-
stræti og leysti út alls 40 þúsund krónur í
gulli, eða stóran hluta gullforðans. Alþingi
var þá að störfum og voru báðar þingdeildir
kallaðar saman í skyndi og sett lög er afléttu
innlausnarskyldu bankans tímabundið.
Þessi lög voru síðan framlengd reglulega og
segir meira frá því síðar. Lögin voru sett í því
skyni að tryggja landssjóði gullforða á þeim
háskatímum sem kynnu að vera í vændum. í
upphafi stríðs var þegar komin upp sú staða
að gull var nær eini gjaldgengi miðillinn í
verslun landa á milli. Frekari ráðstafanir voru
gerðar vegna yfirvofandi ófriðar. Landsstjórn-
inni var heimilað að banna póststjórninni að
VORHEFTI2016 71