Fréttablaðið - 06.11.2021, Blaðsíða 32

Fyrst
mannkyn
gat haft
svona
mikil
neikvæð
áhrif
– þýðir það
að við
getum haft
jafn mikil
jákvæð.
Tinna Hallgrímsdóttir hefur
vakið mikla athygli sem
ötull formaður félags Ungra
umhverfissinna og hefur
undanfarna viku fært land-
anum fréttir af loftslagsráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna í
Glasgow.
En hver er þessi skelegga
kona sem brennur fyrir
bættri framtíð og ver
mestöllum tíma sínum
í að leita leiða að henni?
Tinna er fædd árið 1994 og er því 27
ára gömul. Hún er í grunninn Kópa-
vogsbúi sem kláraði stúdentspróf af
eðlisfræðibraut í Menntaskólanum
í Reykjavík og þaðan lá leiðin í
Háskóla Íslands. Þar lagði hún stund
á iðnaðarverkfræði og ákvað svo að
bæta við meistaraprófi í umhverfis-
og auðlindafræði sem hún vinnur
enn að ásamt viðbótardiplóma í
hagnýtum jafnréttisfræðum.
Tinna segist alltaf hafa tengt
mikið við umhverfismál en sá áhugi
hafi aukist á menntaskólaárunum.
„Ég byrjaði þá að reyna að minnka
akstur, borða minna af dýraaf-
urðum og kaupa mér sjaldnar föt.
Ég reyndi jafnframt að hafa áhrif á
fólkið í kringum mig, en þarna var
þetta þó mjög einstaklingsmiðað.“
Hoppaði beint inn í málefnið
Hún segist þó fljótt hafa fundið að
það dygði ekki til og hana langaði
að hafa meiri áhrif. „Þá byrjaði ég
í Ungum umhverfissinnum,“ segir
hún en félagið var stofnað árið 2013.
„Ég þekkti engan þar heldur var
ég einfaldlega að fylgja öllu sem hét
eitthvað „umhverfis“ á samfélags-
miðlum og rakst einhvers staðar
á félagið og auglýstan aðalfund.
Ég bjó í Frakklandi á þeim tíma og
hafði verið virk í femínisma en var
ekki farin að beita mér í umhverfis-
málum. Þarna hoppa ég beint inn
í það málefni og hef ekki stoppað
síðan,“ segir Tinna sem sendi félag-
inu framboðsmyndband frá Frakk-
landi og var kjörin í stjórn.
„Nú hef ég verið í félaginu í fjögur
ár en finn í ár að við erum að stækka
mikið. Það var ekki síst verkefnið
Sólin í kringum síðustu alþingis-
kosningar sem kom okkur á radar-
inn hjá mikið stærri hópi.“ Tinna
á þá við kvarða sem félagið réðst í
að hanna til að meta umhverfis- og
loftslagsmál í stefnu allra stjórn-
málaflokka í aðdraganda kosning-
anna. Kvarðinn, sem var hannaður
af teymi ungra fræðikvenna í sam-
starfi við stjórn félagsins, vakti
mikla athygli og umtal.
„Við höfum fengið að langmestu
leyti mjög góð viðbrögð, bæði frá
almenningi og stjórnmálafólki
sem þakkaði margt fyrir þá dýr-
mætu rannsóknarvinnu sem við
unnum um góða umhverfisstefnu,
og af hentum þeim. Auðvitað var
fólk missátt við þá einkunn sem
flokkur þeirra hlaut en það hefði nú
mátt reikna það út fyrir fram enda
var kvarðinn opinber og stigagjöfin
gagnsæ.“
Pikkar ekki í fólk
Aðspurð um viðbrögðin þegar hún
fyrir rúmum áratug fór að taka
fyrstu skref að umhverfisvænni
lífsstíl svarar Tinna: „Þau voru þá
aðallega varðandi mataræðið,“ en
Tinna er í dag grænkeri eða vegan
sem þýðir að hún neytir engra dýra-
afurða. „Það gerðist þó ekki á einni
nóttu. Þegar ég var 16 ára hætti ég
að borða kjúkling, svo aðeins seinna
svínakjöt og þar fram eftir götun-
um. Ég er ekki að pikka sjálf í fólk
– það er mikið frekar öfugt. Þegar
fólk veit að ég er virk í umhverfis-
málum vill það oft koma fram með
einhverjar játningar, segir mér að
það sé enn að keyra bíl, borða kjöt
og svo framvegis. Mitt svar er að
þetta er ekki mitt persónulega mál,
Unga fólkið er ekki hrætt við að taka skrefið
Tinna segir það
skipta miklu að
umhverfisvæna
valið sé auð-
veldasta valið.
FRÉTTABLAÐIÐ/
SIGTRYGGUR ARI
Björk
Eiðsdóttir
bjork
@frettabladid.is
heldur varða umhverfismálin fram-
tíð okkar allra,“ segir Tinna.
„Það er mjög hættulegt ef við
festumst öll í einstaklingsmiðaðri
hugsun þegar orkan á að fara í sam-
stöðu um að þrýsta í kerfislægar
breytingar. Ég á ekki sjálf að þurfa
að eyða tíma, orku og peningum í
að vera umhverfisvæn. Það á bara
að vera auðveldasta valið, alltaf.
Það á bæði að vera auðvelt að taka
umhverfisvænu ákvörðunina, og
erfitt að taka þá óumhverfisvænu,“
segir hún ákveðin. „Þannig ætti
þetta að vera hannað svo ég sem
neytandi ætti að geta tekið rétta
ákvörðun án þess að hugsa út í það.
Það hafa ekki öll tíma til að vera að
pæla mikið í þessum málum.“
Er rafmagnsbíll fórn?
Tinna rifjar upp erindi Andra Snæs
Magnasonar á seinasta upplýsinga-
fundi Loftslagsverkfallsins, sem hún
stóð fyrir, nýverið. „Við erum oft að
líkja umhverfismálum við Covid.
Þegar hann spurði fólk hverju það
hefði fórnað síðastliðna 18 mánuði
vegna Covid voru svörin alls konar.
En svo erum við að tala um mun
stærri áskorun til mun lengri tíma:
Stærstu áskorun sem mannkynið
hefur staðið frammi fyrir og hann
spurði hverju fólk hefði fórnað eða
breytt í þeim efnum og það var
voðalega lítið. Fólk svaraði kannski
að það hefði keypt sér rafmagnsbíl,
en er það fórn?“
Tinna segist finna það vel á yngra
fólkinu og þá fremur en þeim sem
eldri eru, hversu áríðandi þær
breytingar sem ráðast þarf í séu og
á hversu stórum skala þær þurfi að
vera.
„Þetta er ekki lítið vandamál.
Þetta er Covid-skala vandamál og
við verðum að bregðast við á þann
hátt. Í Covid voru það yfirvöld sem
settu á hömlur og það sama þarf
að gerast í loftslagsmálum þó við
þurfum einnig að taka persónulega
ábyrgð.“
U-beygja nauðsynleg
Tinna segist vona að þær breyt-
ingar sem henni fannst sjáanlegar
á stefnum flokka eftir að kvarðinn
var gefinn út, raungerist. „Man
verður að vera bjartsýn, sérstak-
lega í þessum málaf lokki, ég get
ekki annað. En það þarf U-beygju í
umhverfismálunum. Það er aðeins
undanfarin ár sem við erum farin
að beygja aðeins af leið en erum enn
langt frá því að snúa skipinu við.“
Tinna segir ákveðna hugarfars-
breytingu mikilvæga þegar kemur
að breytingum.
„Við verðum að átta okkur á því
að þó við lítum á eitthvað sem fórn
í upphafi mun það orsaka betra
líf fyrir okkur öll. Til dæmis þegar
við hættum að miða allt við einka-
bílinn og einblínum á almennings-
samgöngur, endum við með betri
byggðamynstur, frelsi og nálægð við
alla þjónustu. Ef vel tekst til aukum
við aðgengi f leiri hópa að samfélag-
inu með tilliti til fötlunar, aldurs
og tekna og svo má ekki gleyma
jákvæðum lýðheilsuáhrifum. Það
er margt sem helst í hendur.“
Ekkert frelsi í málmkassa
Það er langt síðan Tinna sagði skilið
við einkabílinn og saknar hans ekki.
„Það er ekkert frelsi að setjast
inn í málmkassann sinn, festast í
umferð, leita að bílastæði og borga
fyrir það. Það vantar að fólk sé til-
búið að stökkva í þessar breytingar
og ég sé mun á kynslóðum í þeim
efnum, unga fólkið sér fram yfir
breytingaferlið og inn í framtíðar-
samfélagið sem við viljum. Þau eru
því ekki hrædd við að taka skrefið.“
Þó að Tinna reyni að vera bjart-
sýn segir hún ljóst að þær aðgerðir
sem við höfum nú þegar ráðist í séu
ekki nægilegar til að við náum sett-
um markmiðum. „Við erum með
svo mikið forskot á að ná virkilega
góðum árangri í loftslagsmálum en
mælumst þó með eina mestu losun
Evrópuríkja miðað við höfðatölu.
Það er auðvitað fáránlegt og við
viljum ekki trúa þessu og erum enn
föst í hugsuninni að Ísland sé best
í heimi. Við vorum það þegar við
tækluðum orkuskiptin í húshitun
og rafmagni en við megum ekki
bara stoppa þar.“
Það er rifa á glugganum
Loftslagskvíði er nýyrði en orðið
felur í sér kvíða, áhyggjur og óvissu
vegna loftslagsbreytinga. Aðspurð
segist Tinna ekki fara varhluta af
þeirri tilfinningu, annað væri í raun
skrítið miðað við vitneskjuna sem
hún sankar að sér daglega.
„Í nýjustu skýrslu milliríkja-
nefndar Sameinuðu þjóðanna um
loftslagsbreytingar kemur fram
að það séu helmings líkur á að við
náum 1,5 gráða hlýnun á fyrri hluta
fjórða áratugar þessarar aldar. Mér
féllust hendur þegar ég las þetta,“
viðurkennir Tinna en bætir við að
skýrslurnar séu oftast ekki að segja
neitt nýtt heldur einfaldlega með
meiri vísindalegri vissu. „Það eru
þessar óafturkræfu breytingar sem
ég hræðist mest. Ef við náum ekki
að takmarka hlýnun við 1,5 gráður
eru miklar líkur á að við förum yfir
ákveðna þröskulda og þá erum við
búin að missa algjörlega stjórn á
hlýnuninni.“
Tinna bendir þó á að vísindin
segi að enn sé von. „Það er rifa á
glugganum núna en ef við ráðumst
ekki í breytingar núna getum við
haldið áfram að losa í svona sjö
ár en verðum svo að hætta að losa
alfarið. Markmiðið er því að reyna
að beygja losunarkúrfuna niður
eins hratt og hægt er og ná um sex
til sjö prósenta samdrætti í losun
árlega á hnattræna vísu. Það er
ekki óraunhæf krafa og vel mögu-
legt. Fyrst mannkyn gat haft svona
mikil neikvæð áhrif – þýðir það að
við getum haft jafn mikil jákvæð,“
segir Tinna og það er ekki úr vegi
að spyrja hvort hugurinn stefni í
pólitík.
„Já, ég hef áhuga á að fara í pólitík,
en veit ekki alveg hvenær. Mig lang-
ar að finna þann stað þar sem ég hef
alvöru áhrif,“ segir hún. n
Umhverfisvænt val Tinnu
n Labbar allt eða notar al-
menningssamgöngur.
n Er vegan.
n Kaupir nær eingöngu
notuð föt fyrir utan
kannski nærföt, sundföt
eða einstaka vandaða vöru
með notagildi í huga.
n Bætir ekki aukahlutum inn
á heimilið og kaupir hús-
gögn notuð.
n Takmarkar flug og reynir að
samtvinna ferðir.
n Kolefnisjafnar flugferðir
sínar.
32 Helgin 6. nóvember 2021 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ